Mjölnir - 27.11.1939, Blaðsíða 3
Landssamband
ísíenzkra stéttarféla^a
Þann 11. þ. m. komu saman í
Reykjavík fulltrúar frá 22 verka-
lýðsfélögum til að stofna lands-
samband verkalýðs- og iðnfélaga,
óháð pólitískum flokkum, með
fullu jafnrétti allra meðlima. Þessi
22 félög hafa samtals yfir 5000
meðlimi og eru einna sterkustu
verkalýðsfélög Iandsins, eins og
t. d. Dagsbrún, Þróttur, Hlíf o. fl.
Til samanburðar má geta þess, að
í Alþýðusambandinu eru 60—70
verkalýðsfélög með 6 til 7 þús.
meðlimi.og eru þar með talin ýms
félög, sem engu starfi halda uppi
og eru raunverulega dauð, einnig
eru þar með talin félög, sem eru
i algerðri andstöðu við sambandið
og hafa með samþykkíum lýst því
yfir.
Þeir, sem ekki eru blindir af
pólitísku ofstæki, hljóta að viður-
kenna réttmæti þess, að verkalýðs-
félögin sprengi af sér þrældóms-
fjötur þann, sem Alþýðusamband-
ið hefir á þau lagt. Og allir verka-
lýðssinnar hljóta að óska þess, að
þetta nýja landssamband verði
sterkt og voldugt tæki i lífsbaráttu
hinnar íslenzku alþýðu, sem beri
gæfu til að iorðast hið pólitíska
forað, sem Alþýðusambandið
hleypti verkalýðsfélögunum í.
Það má sannarlega ekki seinna
vera, að íslenzkur verkalýður fari
að koma skipulagsmálum sínum í
skynsamlegt horf, því að undan-
förnu er það fyrst og fremstskipu-
lagsleysi verkalýðsins að kenna,
að hver þrælalögin eftir önnur og
og hver árásin annari verri hefir
mótspyrnulaust verið yfir hann
dembt.
Ríkissfjórnin er einna stærsti
atvinnurekandi á íslandi og um
leið einhver sá illvígasti. Alþingi
hefir samþykkt vinnulöggjöf, sem
traðkar á lýðræðinu í verkalýðs-
félögunum og skerðir mjög mikið
rétt þeirra. Alþingi hefir samþykkt
lög, sem banna kauphækkanir og
það var gert um Ieið og verðgildi
peninga var lækkað, og nú hefir
verðlag á öllum nauðsynjavörum
stórhækkað, en ekki eru kaup-
hækkunarbannslögin afnumin. En
í rikisstjórninni situr hinn svokall-
aði formaður Alþýðnsambandsins
og hefir með velþóknun lagt bless-
un sína yfir allt saman, en það
hefir hann þó fengið fram, að hinn
fámenni fylgjendahópur hans í
Reykjavík hefir fengið marga bitl-
inga og suma feita, en sulturinn
er eins og vofa við dyr verkalýðs-
ins. Þessa vofu verður verkalýður-
inn nú að kveða niður. Fyrsta
sporið í rétta átt er stigið, lands-
samband félaganna, með fullu
jafnrétti, er stofnað, þar með er
undirstaðan komin og nú er að
halda áfram að safna saman og
byggja upp. Saman safnaður í eina
fylkingu mun íslenzkur verkalýður
megna að kveða niður alla þjóð-
stjórnardrauga hungurs og ofbeld-
is, sundraður mun hann falla nið-
i'i' í áður óþekkta eymd og þræla-
fjotra, sem ef til vill tekur áratuga
baráttu að losna úr.
O. S.
Menningarleg og fé-
lagsleg uppbygging
So^jetríkjanna.
Á timabili annarrar 5-ára áætl-
unarinnar hefir nemendum í barna-
og gagnfræðaskólum SR fjölgað úr
21,3 miij. upp í 29,4 milj. og á
árinu 1938—’39 hækkaði þessi tala
upp í 31,5 milj. Á árunum 1933—
1938 voru byggðir í borgum Sov-
jetrikjanna 4252 nýir skólar og úti
í sveitunum voru reist 16.353
skólahús.
15. sept. 1938 voru í Sovjetríkj-
unum alls 708 æðri skólar með
alls 602,940 nemendum, auk þéss
voru 3732 læknaskólar með alls
951884 nemendum.
(Hér fer á eftir skýrsla um stú-
dentafjölda í Sovjet-ríkjunum og
nokkrum auðvaldslöndum. — Tálan
er í þúsundum — og nær saman-
burðurinn aftur til ársins 1914).
FRÁ ÞRÓTTI.
Félagsmenn, sem eiga ó-
greidd félagsgjöld, eru
beðnir að greiða þau í
síðastaIagifyrir5.des. n.k.
Ríki 1914 —’15 1928 —’29 1932 —’33 1937 —’38
Sovjetríkin Engl.Þýzkal. Frakkl.,ítalia Japan til samans 112 176,6 504,4 547,2
254,2 398,5 453,6 420,7
Tafla þessi sýnir, að stúdentar í
Sovjet-ríkjunum eru n.ú fleiri en í
5 helztu auðvaldsríkjum Evrópu
og Asíu til samans. Þá er það
mjög athyglisvert, að helmingi
fleiri konur stunda nám við æðri
skóla Sovjet-ríkjanna en í öllum
auðvaldsríkjum Evrópu til samans.
Þá er þjóðfélagslegur uppruni
nemendanna ekki síður eftirtektar-
verðar. Af stúdentum við hina 8
háskóla Zar-veldisins 1914—15
voru 7,5 prc. af aðalsættum, 31
prc. embættismannabörn, 7,4 prc.
prestasynir, 14 prc. störbændasyn-
ir og 11.4 prc. stórkaupmannasyn-
ir og 4,5 prc. af öðrum stéttum.
í Sovjet-ríkjunum er þessu snúið
við. Af háskólanemendum þar
1938—39 voru 50,2 prc. börn
verkamanna og bænda, 47,3 prc.
börn skrifstofufólks og sérfræðinga,
2,5 prc. voru synir og dætur
manna, sem unnu við önnur störf.
90.6 prc. af háskólanemendum og
85,8 prc. af nemendum við tækni-
skólana nutu ríkisstyrks.
1938 voru alls um 70.000 alþýðu-
bókasöfn í Sovjet-ríkjunum og var
það tvöfalt fleira en 1933 og 6
sinnum fleira en 1914. Bókafjöld-
inn var 14 sinnum meiri en fyrir
byltinguna, eða 127 milj. móti 9
milj.
Fyrir byltinguna voru alls 153
leikhús í Zarveldinu rússneska.
1930 nemur fjöldi leikhúsa í Sov-
jet-rikjunum 787. 1929 voru 9700
kvikmyndahús í Sovjet. 1939 voru
þau 30.900 — eða 30 prc. ’ fleiri
en í Englandi, Þýzkalandi, Frakk-
landi og Ítalíu til samans og
50 prc. fleiri en í Bandaríkjum
Norður-Ameriku.
Árið 1938 voru gefin út alls
950 milj. eintök bóka og tímarita
— gamla Zarveldinu var það um
86.7 milj. eintök. í Sovjet-ríkjunum
komu út 8500 blöð í 7 miljarða
upplagi á ári.
Þessar fáu íölur, sem hér hafa
verið birtar, gefa glögga hugmynd
um þá miklu menningarbyltingu,
sem sósíalisminn hefir framkallað
í þessu áður frumstæða landi og
mun Mjölnir ef til vill gera þess-
um málum nánari skil síðar.