Akranes - 23.04.1942, Side 4

4
AKRANES
RAGNAR ÁSGEIRSSON:
Aukið garðyrkjuna
þetta tillögur, þó verkefnunum hafi
ekki verið valið fast form.
Hér er gert ráð fyrir. að nota þessa
peninga til að grundvalla með „Fram-
farasjóð Akraness“ Eins og frv. ber
með sér eru ærin verkefni til. En þeim,
sem allt ætla að gera strax, finnst ef til
vill fátt um þessi vinnubrögð. En ef að
er gáð, og rétt skoðað, má segja að
sjóðsstofnun sem þessi sé — innan til-
tölulega skamms tíma — hvalreki fyrir
Akranes. Kostur við þessa einföldu leið
til fjáröflunar er margvíslegur og mark-
viss:
1. Þarna safnast á tiltölulega skömm-
um tíma mikið fé.
2. Með þessu safnast fé án þess nokk-
ur viti af eða finni til þess.
3. Þetta er sá bezti varasjóður, þar
sem það er fyrirbyggt að hann geti
orðið eyðslueyrir.
4. Þetta skapar með tíð og tíma vissu
fyrir því, að bæjarfélagið getur að
verulegu leyti dregið úr álögum
bæjarbúa, í stað þess að auka þau.
5. Þetta er og þannig „Bjargráðasjóð-
ur“, þegar kreppir að.
6. Á þennan handhæga hátt getur
bæjarfélagið tiltölulega fljótt og í
betra hjá sjálfum sér að taka, en
sinn bróður að biðja“.
7. Það tryggir afkomu bæjarfélags-
ins, eykur því álit og öryggi. Það
skapar hér hyggnari menn, sem
kosta kapps urn að auka sjóðnum
orku og ásmegin, til heilla og fram-
fara fyrir bæinn.
8. Þessi leið safnar saman fé, sem
annars væri ekki til staðar, eða það
væri gert að eyðslueyri.
9. Það dregur úr „kreppunni", en
skapar atvinnu og öryggi.
10. Það vinnur tvöfalt gagn með því að
ávaxtast hjá bænum sjálfum.
Megin markmið þessa sjóðs er að
skapa Akranesi möguleika hægt og bít-
andi, án þess að há framkvæmdum nú,
til þess að geta í langri framtíð staðið
fjárhagslega á traustum grundvelli.
Unnið markvíst og fyrr en ella að leysa
hin mörgu verkefni, sem leysa þarf. En
ef til vill er það bezta þó ótalið við þessa
hugmynd, hver „regulator“ — jöfnun-
arsjóður — þetta er bæjarfélaginu
gagnvart ofurþunga útsvara á kreppu-
tímum. Það er sýnilegt, ef allra hugir
stefna í eina átt um lausn þessa máls,
þá er þess skammt að bíða, að bæjar-
stjórn geti í kreppuári lagt 100—200
þúsund krónum minna á í útsvörum, ef
hún þarf þess með, og bætt það upp
þegar betur árar. Má því til sanns veg-
ar færa, að þetta sé Akranesi hreinasti
„Bjargráðasjóður“.
Með sama verðgildi peninga, getur
sjóður þessi sennilega orðið eftir 100
ár um 15 milljónir króna. Má nærri geta
hve stórkostlegt gagn sjóðurinn verður
búinn að vinna þá. En þó auðsætt og
mest um vert, hvert átak hann getur þá
gert, og hver varasjóður slík fúlga er
ekki stærri bæ. <
Til þeirra, sem vilja gera allt undir
eins, má segja þetta: Þess vegna er
óhætt að stíga þetta spor, að eftir 50 ár,
100 ár, verður margt ógert af þvi, sem
vér sjálf vildum hafa gert. Annars er
æfin svo stutt, en margt sem gera þarf
til þess að fegra og bæta lífið í mann-
Það er einkum tvennt, sem manni
kemur jafn snemma í hug, þegar á
Akranes er minnst: Sjávarútgerð og
kartöflurækt. f meir en tvo mannsaldra
hafa Akraneskartöflurnar haldið velli
á markaði höfuðstaðarins og verið við-
urkenndar sem þær beztu, sem í boði
voru, og hafa því haldið vinsældum
sínum allt til þessa dags. Þær hafa því
fært mörgum Akurnesingi drjúgan
skilding í bú, auk þeirra hlunninda,
sem það er að hafa slíka vöru til neyzlu
allan ársins hring, og sízt má gleyma
því, að kartaflan er einhver hollasta
fæðutegundin, sem er yfirleitt völ á.
Vegna þess mun t. d. gott heilsufar
vera háðara kartöfluneyzlunni en
margur gerir sér grein fyrir.
Á sumardegi setja kartöflugarðarn-
ir sérstakan svip á kauptúnið, og er
mikils um það vert, því sá svipur er
fagur, eins og svipur alls annars, þess
sem ræktað er og sýnd umhyggja. Því
betri sem umhyggjan er fyrir því, sem
rækta skal, því meiri er uppskeruvon-
in, og er þó máske ekki minnst um vert
að sá, sem leggur sig vel fram við rækt-
unarstörfin, ræktar jafnan sjálfan sig
um leið. Því er ræktunin jafnan merk-
ur mælikvarði á menningu þjóðanna
og eykur öryggi tilverunnar fyrir þá,
sem stunda hana.
En enda þótt Akranesið hafi lengi
verið eitt ræktarlegasta kauptún lands-
ins, er mér það þó að fullu ljóst, að
garðyrkjan gæti verið bæjarbúum þar
enn meiri stoð en hún hefir verið og
ér, ef hún væri ekki svo að segja ein-
göngu kartöflurækt. Það er svo margt
annað en kartöflur og gulrófur, sem
hægt væri að rækta þar með ágætum
árangri. Sem framleiðsluvöru, til sölu,
vil ég nefna gulrótina, sem myndi
vissulega ná þar ágætum þroska í hinni
gamalræktuðu sendnu jörð, væri um
hana hirt með þeirri nákvæmni, sem
með þarf við þessa verðmætu, ljúf-
heimi, að vér megum með engu móti
sitja af oss tækifæri, sem hæg eru í
framkvæmd, en geta verkað til bless-
unar fyrir kynslóðir, sem koma og fara.
Það er nauðsynlegt hverri kynslóð að
eignast hugarfar, sem aldrei sleppi
tækifæri til að vinna framtíðinni gagn,
og gera með því framtíðarinnar land
hæfari bústað. Það er sá arfur, sem skil-
ar afkomendum vorum beztum arði. Ef
oss ber gæfu til þess að stíga nú þetta
spor, þegar tækifærið til að grundvalla
það svo vel kemur oss upp í hendur. Þá
er ekki ósennilegt að það gæti varðað
veginn fyrir önnur hrepp- og bæjafé-
lög, sem hafa hina sömu ríku þörf eins
og vér, en geta unnið sér hægt og hik-
laust gagn eins og vér, ef þau þora að
hugsa og bera hvern fót fram fyrir
annan, eins og vér eigum að gera nú
og æfinlega.
Akranesi, 28. marz 1942.
Ól. B. Björnsson.
fengu og hollu matjurt. Höfuðborgin
við Faxaflóa vex hröðum skrefum með
hverju ári sem líður og markaður vex
þar að sama skapi. Akurnesingar
standa vel að vígi til þess að nota sér
þá möguleika, sem sá markaður felur
í sér.
Þó það sé mikilsvert að geta hag-
nýtt sér þá markaðsmöguleika, sem
fyrir hendi eru, þá er hitt ekki síður
mikilsvert að geta fullnægt þörf eigin
heimilis hvað grænmeti snertir. Þó að
framfarir hafi orðið miklar hér á landi
í garðyrkju hinn síðasta tug ára, þá
eigum við íslendingar enn mikið ólært
á því sviði. Einkum hvað neyzlu mat-
jurta snertir á heimilum, eigum við
langt í land — svo að vel sé. Það er
þeim ljóst, sem þekkja vel til hve mik-
il grænmetisneyzla er á heimilum í ná-
grannalöndunum. Þar er grænmeti á
borðum í hverja máltíð dagsins, allan
ársins hring, og er það ýkjulaust. „Þó
að ég hafi búrið fullt að mat, þá finnst
mér samt að ég hafi engan mat, ef ég
hefi ekki kartöflur og annað græn-
meti“, sagði dönsk húsmóðir við mig í
síðustu utanför minni, 1937.
Þá voru friðartímar og fáa mun hafa
ó»*að fyrir þeim skelfingum, sem yfir
hafa dunið síðan. En á styrjaldartím-
um eykst þýðing garðyrkjunnar að
miklum mun, vegna þeirrar þýðingar,
sem hún hefir fyrir búr heimilanna og
matarforða þjóðanna. Þar sem bústofn
er felldur, eða fækkað að mun, verð-
ur moldin að gefa hið daglega brauð,
og hún getur það, ef rétt er að farið.
Því þarf jarð- og garðyrkjumenningin
að vera í sem beztu lagi, því annars er
voðinn vís.
Þegar frá er dregið hið mikla af-
hroð, sem íslenzka sjómannastéttin
hefir þegar goldið, má segja að ís-
lenzka þjóðin hafi að öðru leyti slopp-
ið við beinar hernaðaraðgerðir og ógn-
ir styrjaldarinnar. Enda þótt við séum
hernumdir af tveimur stórveldum, er
ekki ofmælt að við höfum sloppið vel,
enn sem komið er. Enn höfum við
gnægð kjöts til neyzlu, þó nú sé sú
vara skömmtuð smátt í þessari heims-
álfu. Enn höfum við gnægð fiskjar og
vonandi eigum við ekki eftir að búa
við skort hvað kjöt og fisk snertir. En
við höfum eiginlega lengi búið við
grænmetisskort, vantað grænmeti með
hinum fæðutegundunum. tJr þeim
skorti þurfum við að reyna að bæta í
sumar og áfram þaðan af, og hafa
grænmetisræktunina fjölbreyttari en
hún hefir verið hingað til.
Alltaf skyldu garðar vel hirtir vera
og máske hefir- aldrei riðið meira á að
hirða þá vel en einmitt nú, þegar flest
vii'ðist vera í óvissu, sem fram undan
er. Vinnið því hvert verk á réttum
tíma og látið ekki illgresí hagnýta sér
þá' næringu, sem kartöflum og öðrum
matjurtum-er ætluð. — Mættu garðar
Akurnesinga — og allra landsmanna
— blómgast sem bezt í aumar!
Ragnar Ásgeirsson.