Akranes - 10.06.1942, Page 5

AKRANES
5
SVAVA ÞÓRLEIFSDÓTTIR:
Kvenfélag Akurnesinga
lega í þeirri von, að fá bráðum, ef Guði
þóknast, að standa á meðal yðar, til
þess að endurnýja fornan félagsskap
og vinna með yður eftir megni að út-
breiðslu hins góðá og sanna í landi
feðra vorra.
Af því, sem hér hefir skráð verið,
liggur nú fyrir ljósar en áður aðdra^-
andi stúkustofnunar hér. Það er ljóst,
að áhrifa gætir fljótt frá Reykjavík á
ýmsa menn, scm voru í bindindisfélag-
inu hér til þess að hafa áhrif í þá átt.
Annað af tvennu, að sameina félagið
nýrri stúku, eða, ef það tækist ekki,
þá að fá einhverja bindindisfélags-
menn til þess að gerast frumkvöðlar
að því að hér væri stofnuð stúka. Sum-
ir af þeim, sem fengnir hafa verið til
þ.ess að beita sér fyrir þessu, voru mikl-
ir drykkjumenn. Má ef til vill geta sér
þess til, að áhrifa hafi gætt frá vinum
þeirra í Reykjavík, sem hafi haldið að
þeim væri betur haldið frá víni með
því að þeir væru í Goodtemplararegl-
unni, heldur en einhverjum öðrum fé-
lagsskap, sem væri miklu lausari í
reipunum, og þannig minna aðhald í.
Bendir og ýmislegt til að þessi ályktun
geti verið rétt. Svo sem hinn sífellt
vakandi áhugi þeirra, sem voru örugg-
astir bindindismenn í f élaginu um sam-
einingu þessara félaga eftir að stúkan
var stofnuð hér. Það getur og meira en
verið, þó ekki sjáist þess getið, að hin-
ir áhugasömustu bindindismenn hér
hafi ýtt undir Reykvíkinga til áhrifa
hér í þessa átt. En hvað sem öllu þessu
líður, var fyrsta stúkan stofnuð hér 29.
maí 1887 af skáldinu Gesti Pálssyni.
Stofnendur voru 23, en stúkan hlaut
nafnið Yorblómið nr. 3. Aðstoðarmenn
Gests við stofnunina voru þeir Magn-
ús Zakaríasson, bróðir Árna Zakarías-
sonar vegaverkstjóra, og Jón Ás-
mundsson, sem lengi vann hjá Sam-
einaða í Reykjavík.
Fyrstu embættismenn stúkunnar
voru þessir: Æ.T. Bjarni Jónsson,
Sýruparti. V.T. Kristján Guðmunds-
son, Sólmundarhöfða. Rit. Guðm. Guð-
mundsson, sem síðar bjó á Indriða-
stöðum. Fjárm.rit. Ásmundur Þórðar-
son, Háteig. Gjaldk. Erlendur Tómas-
son, G.eirmundarbæ. Kap. Sigurgeir
Guðmundsson, Geirastöðum. Drótt.
Tómas Tómasson, Bjargi. V. Magnús
Helgason, Marbakka. U.V. Ásbjörn
Sigurðsson, Háteig. A.R. Pétur Jóns-
son. A. Dr. Kristinn B. Thorsteinsson.
F.Æ.T. Guðm. Guðmundsson, Deild,
og var hann einnig umboðsmaður S.T.
Því verður ekki neitað, að bindindis-
félagið hefir rækilega undirbúið jarð-
veginn, og blátt áfram gert mögulega
stúkustofnunina. Má í því sambandi
benda á; að allir embættismenn hinn-
ar nýju stúku, að undanteknum ein-
um, voru búnir að vera lengi meðlimir
bindindisfélagsins.
í bráð verður að láta hér staðar num-
ið. Ef til vill verður síðar tækifæri til
að halda áfram þessum þætti. En það
verður þá um starfsemi stúknanna á
Áttunda marz árið 1926 komu rúm-
]ega 40 konur saman á fund í Báru-
húsinu á Akranesi til þess að ræða um
stofnun kvenfélags. Mun það hafa
verið í fyrsta sinni, að konur komu
saman í þessu skyni. Höfðu þær að
vísu áður tekið öflugan þátt í ýmsu
félagsstarfi ásamt karlmönnum, t. d.
í Goodtemplarareglunni, Ungmenna-
félagi Akraness o. fl.. en aldrei fyr
staðið einar að félagsmyndun.
Mál þetta fékk góðar undirtektir á
fundinum og var kosin nefnd til þess
að semja lög fyrir væntanlegt félag
og boða að því búnu stofnfund. Var
sá fundur haldinn 11. apríl s. á. Hlaut
félagið nafnið „Kvenfélag Akurnes-
inga“. Varð meðlimatala þegar á
fyrsta ári 60—70, enda aldrei farið
langt fram úr því, og er svo enn.
Á stofnfundi kom það skýrt í Ijós,
að konur höfðu ríkan áhuga fyrir því,
að félagið beitti sér fyrir fjársöfnun
til byggingar sjúkraskýlis, er þá var
að vísu hafin fyrir allmörgum árum af
fáum einstaklingum. Auk þess voru
stofnendur félagsins sammála um, að
félagið skyldi vinna að ýmsum mann-
úðar- og menningarmálum. 1 fundar-
lok mælti Katrín Oddsdóttir nokkur
árnaðarorð til hins nýstofnaða félags.
Bar hún fram þá ósk, að félaginu
mætti takast að forðast öfund, rang-
læti og misskilning, en að á hinn bóg-
inn mætti jafnan blómgast í félags-
starfinu dyggðirnar þrjár: sannleiki,
réttlæti og mannkærleikur.
I stjórn voru þær kosnar: Svafa
Þórleifsdóttir formaður, Emilía Briem
ritari, Ingunn Sveinsdóttir gjaldkeri.
Hafa þessar konur jafnan verið end-
urkosnar í stjórn félagsins síðan, nema
hvað Margrét Jónsdóttir var ritari þau
ár, er ámilía Briem var búsett í
Reykjavík.
Brátt tók „Kvenfélag Akurnes-
inga“ til ýmis konar starfa. Hélt það
fyrstu skemmtisamkomu sína 20. júní
1926, og rann allur ágóði af þeirri
samkomu í sjúkraskýlissjóð félagsins,
er þar með var myndaður. Nam sá
sjóður félagsins um kr. 83.100,00 um
síðustu áramót. Hefir miklu af fé
þessu verið safnað með hlutaveltum
og skemmtunum, en auk þess hefir
sjóðurinn haft góðan hag af kaupum
á svonefndri Bjargseign, er gjörð voru
fyrir nokkrum árum. Allmikið hefir
þegar verið selt af eigninni aftur, en
félagskonur afla og sjóðnum tekna
með því að stunda garðrækt á nokkr-
um hluta eignarinnar og gefa vinnu
sína við það.
Ekki undu félagskonur því, að fé-
lagið sjálft eignaðist engan sjóð. Var
þegar á fyrsta ári efnt til skemmtisam-
komu til fjáröflunar fyrir félagssjóð.
Akranesi og annara þeirra félaga og
einstaklinga, sem hafa stutt að bind-
indi beint eða óbeint.
Ól. B. Björnsson.
Auk pc;ss tók félagið að sér veitinga-
sölu í samkomuhúsinu, er skemmtanir
fóru þar fram og lögðu fram alla vinnu
við veitingarnar án endurgjalds Auk
þess hafði gjaldkeri jafnan á hendi
allar íjárreiður veitingastarfseminnar,
sem eigi var lítið starf. Veitingarnar
rak félagið þar til á síðastliðnu vori,
er samkomuhúsið varð einkaei^n.
öll þau ár, sem félagið hefir starf-
ar, hefir það jafnan sent fátækum
einstæðingum smáglaðning fyrir jól-
in. Árlega hefir og verið haldin
skemmtisamkoma fyrir gamalmenni
og hafa félagskonur gefið allt til
veitinga þar. Átti frú Helga Guð-
brandsdóttir frumkvæðið að þessum
samkomum.
Um áramót 1932 hófst ný hjálpar-
starfsemi innan félagsins. Tóku kon-
ur þá að sauma fatnað, eínkum á
börn, fyrir heimili sem áttu erfitt upp-
dráttar. Hefir efni í fötin stundum
verið gefið líka. Mun Emelía Briem
hafa átt frumkvæðið að þessu starfi,
er mörgu heimili mun hafa reynst
notadrjúgt, enda þær konur, sem að
því hafa unnið, innt mikið þegnskap-
arstarf af höndum.
Oft hefir félagið efnt til samskota
fyrir bágstadda og þá einnig verið lát-
ið af mörkum af félagssjóði í sama-
skyni. Mun það vera all-álitleg upp-
hæð, sem félaginu hefir runnið um
greipar á þennan hátt og féð áreiðan-
lega komið þar niður, sem full þörf
var á.
Menningarmálin hefir félagið eigi
látið afskiftalaus. — Gekkst það t. d.
á fyrstu árum. sínum fyrir handavinnu
sýningum, annað hvort eitt sér eða í
samvinnu við önnur félög. Námskeið-
um í matreiðslu og hagnýtum saum-
um hefir þ'að eigi ósjalddn stofnað
til og staðið fyrir og nú að síðustu
hafið fjársöfnun til byggingar hús-
mæðraskóla. Var sá sjóður stofnaður
á 15 ára afmæli félagsins með gjöf
frá þeim hjónum Ingunni Sveinsdóttur
og Haraldi Böðvatrssyni að upphæð
kr. 10.000,00. Er vonandi að Akurnes-
ingar, bæði þeir sem eiga búsetu á
Akranesi og eins adrir, sem burt eru
fluttir, sýni ræktarsemi sína til átthag-
ana með því, að styðja félagið í þessu
þarfa verki. Til leikfimishússins gaf
félagið kr. 1000,00.
Er mér nú verður litið yfir liðin
starfsár þessa félags, er mér skapi næst
að ætla, að óskir Katrínar Oddsdótt-
ur hafi hrinið á því. Ekki svo að skilja,
að störf þess séu svo góð og fullkom-
in, er frekast má verða, því að auðvit-
ar eru þau mannlegum breyzskleika
háð. En hitt er víst, að andi öfundar,
misslcilnings og ranglætis hefir aldrei
náð að festa þar rætur, en félags-
starfið jafnan sveigst í þá átt, að vinna
að manúðar og menningarmálum án
þess að hugsa um, hver laun kæmu í
hluta hvers einstaklings, er störfin
hefir unnið.