Akranes - 01.02.1944, Page 6

18
AKRANES
Böðvar Þorvaldsson og Helga Guðbrandsdóttir.
þeir voru því sparsamari og forðuðust
yfirleitt eins og heitan eldinn að skulda
mikið eða lengi. Þeir kostuðu mjög
kapps um að borga einu sinni á ári, enda
voru kaupmenn mjög ánægðir yfir þeim
viðskiptum- Á þeim tíma gengu menn
margs á mis til að skulda ekki, eða tak-
markað. Böðvar hafði alla tíð þann sið,
sem fram eftir öllu var rótgróinn hér á
landi, að lána, en leggja um of litla rækt
við að örfa menn til staðgreiðslu við-
skipta. Hann gerði sér alltaf far um að
hafa góðar vörur, en taldi það minna
skipta, hvað þær kostuðu.
Enda þótt Böðvar hefði um langan
tíma umfangsmikla verzlun, eins og fyrr
er sagt, var gróðinn ekki meiri en það,
að um tíma varð hann mjög að draga
saman seglin eða jafnvel að hætta um
tíma. Átti útgerðin að vísu einhvern þátt
í því, en þetta var allt svo smátt í þá
daga hjá þeim, sem byrjuðu með tvær
hendur tómar, að ekki gat verið um mik-
il efni að ræða.
Nokkurn þátt tók Böðvar í opinber-
um málum, þó ekki mikinn. Þannig var
hann í hreppsnefnd í nokkur ár og odd-
viti í tvö ár. Hann var og póstafgreiðslu-
maður í 26 ár. Þegar Akraneskirkja var
byggð, gáfu þau hjón henni kirkju-
klukku þá, er þar er enn. Böðvar var
einn af stofnendum verzlunarmannafé-
lags Reykjavíkur. Ekki þótti hann sér-
staklega skemmtilegur eða aðlaðandi við
innanbúðarstörfin, en þegar komið var
inn á hans eigið heimili, þar, sem „kon-
an réði ríkjum“, þá lék hann á als oddi.
var hinn bezti gestgjafi og hrókur alls
fagnaðar. Kona Böðvars er Helga Guð-
brandsdóttir frá Hvítadal í Dalasýslu.
Giftu þau sig í Saurbæ 2- september
1880. Hann hafði miklar mætur á konu
sinni og var hjónaband þeirra fyrir-
mynd. enda skapaði hún þeim indælt
heimili. Búkona var hún meiri en Böð-
var búmaður, enda stjórnaði hún búinu
alla tíð af miklum skörungsskap. Var
Böðvar ekkert að „klína“ sér í þau mál,
enda sá hann að þeim var vel borgið í
hennar höndum. Frú Helga var nærfær-
in við skepnur og hafði yndi af þeim,
enda höfðu þau lengst af kýr, hesta og
kindur, og fór vel með það. Þau rækt-
uðu allstórt tún úr litlum bletti, er þau
tóku við.
Frú Helga rétti mörgum þeim hjálpar-
hönd, er lítils voru umkomnir. Á heimili
þeirra var oft gestkvæmt meðan ekkert
hótel var hér og undu gestir sér þar vel.
Böðvar andaðist 24. desember 1933, en
kona hans lifir enn (1944) og er ern eftir
aldri, og „gengur enn um sitt“.
Pétur Hoffmann
Hann fluttist hingað af Snæfellsnesi,
eins og annars staðar er sagt, rétt eftir
1880. Pétur var mikill myndarmaður,
dugnaðar forkur og hafði stórt í huga.
Sýndi hann það fljótlega, því að 1883
byggði hann hús það, er síðan er við
hann kennt og kallað Hoffmannshús-
Það var upphaflega 12 x 16 álnir að
stærð, tvær hæðir, kjallari og ris. Húsið
ber enn í dag stórhug hans vitni, og hve
langt hann var á undan samtíð sinni, m.
a. hve hátt er undir loft á báðum hæð-
um, algerlega mótsett við það, sem þá
tíðkaðist. Pétur ætlaði að setja þarna á
fót verzlun, en það átti ekki fyrir hon-
um að liggja, því að hann drukknaði við
tíunda mann 7. janúar 1884 í hákarlatúr
svonefndu Hoffmannsveðri. Pétur var
óvenjulega vel gefinn og duglegur ung-
ur maður og glæsimenni hið mesta.
Þórður Guðmundsson á Háteig
var hálfbróðir Ásmundar Þórðarsonar.
Hann byrjaði að verzla í hjallinum á
Háteig, meðan hann var að byggja hús
það, er hann ætlaði að verzla í vestur á
bakkanum rétt hjá Nýjabæ, en það mun
hafa verið skömmu eftir 1880. í félagi
við hann var Þorbjörn nokkur Jónsson
frá Arnarholti. Um haustið 1883 keyptu
þeir fé á fæti, en það átti að fara í skip,
sem aldrei kom. Var það því eftir langan
tíma skorið niður, og hlutu þeir af því
mikið tjón. Um veturinn 1884 drukkn-
aði Þórður svo í hinu svonefnda Hoff-
mannsveðri, en hann var formaður á
öðru hákarlaskipinu er þá fórst héðan
í því veðri.
En þetta sama ár fór Þorbjörn félagi
hans til útlanda og dvaldi þar nokkurn
tíma hjá erlendum kaupmanni til þess
að vinna af sér skuld, er þeir félagar
komust í út af töpum á fjártökunni- Á
því má vel marka manndóm hans.
Þórður var aðeins 26 ára gamall, þeg-
ar hann drukknaði, nýkvæntur og hinn
efnilegasti maður. „Hann var einn af
þeim miklu dugnaðar- og kappsmönn-
um, sem vinna allt til þess að komast
áfram,“ sagði Hallgrímur hreppstjóri
um hann.
Thomsensverzlun
Svo sem frá hefur verið sagt, setti
Þorsteinn Guðmundsson fyrstur á fót
hér fasta verzlun 1871. Má því segja, að
hann sé faðir og fyrirrennari kaup-
mannastéttarinnar á Akranesi. Thomsen
mun hafa stutt Þorstein til þessarar
verzlunar, eins og áður er sagt. Senni-
lega er það um áramótin 1882 og 3, sem
Thomsen yfirtekur verzlun Þorsteins og
heldur henni áfram þar til í árslok 1907,
er hann hættir öllum rekstri hér. Húsin
stóðu þó um nokkur ár auð og ónotuð.
En 1910 selur hann þau til niðurrifs fé-
lagi því, er upp úr þeim byggði fyrsta
íshús á Akranesi, en því hefur verið lýst
í öðrum þætti.
Fyrsti verzlunarstjóri hjá Thomsen
var Páll nokkur Jóhannesson. Ekki veit
ég á honum frekari deili. Hann var hér
mjög skammt. Næstur honum var Magn-
ús Ólafsson, sem síðar varð þjóðkunnur
ljósmyndari. Hann virðist koma hingað
1885 og verður þá fyrst verzlunarmaður
hjá Thomsen undir stjórn Páls þess, er
fyrr er nefndur- En fardagaárið 1886—7
er Magnús (talinn, verzlunarstjóri hjá
Thomsen.
Magnús var í alla staði hinn prýðileg-
asti maður. Greindur, allvel menntaður,
samvizkusamur og góður drengur, skrif-
aði fallega hönd og var yfir höfuð í einu
orði sagt fjölhæfur listamaður. Hann tók
mikinn virkan þátt í öllu félagslífi og
var hrókur alls fagnaðar, þar á meðal
var hann ágætur söngmaður. Hann var
um mörg ár hreppsnefndaroddviti og er
frágangur hans á bókum og bréfum fal-
legur og til fyrirmyndar. Magnús var
hinn fyrsti ljósmyndari á Akranesi og
með þeim fyrstu á landi hér. Sýnir það
fyrr og seinna listfengi hans, þó ekki
lærði hann þá iðn.
Magnús var kvæntur ágætri konu,
Guðrúnu Jónsdóttur. Þau áttu ágætt
heimili, enda var hún um margt lík
manni sínum og tók virkan þátt í félags-
lífi, t.d- í sönglífi. Hafði ágæta rödd og
yndi af söng. Magnús gegndi öllum störf-
um sínum með mikilli prýði og var vel
liðinn af öllum. Missti Akranes því mik-
ið, er hann fór héðan alfarinn til Reykja-
víkur árið 1900- Þá gerðist verzlunar-
stjóri hjá Thomsen Sveinn Guðmunds-
son í Mörk og var hinn síðasti verzlunar-
stjóri Thomsens. Hans mun síðar verða
getið hér sérstaklega.
Þessi verzlun var allstór alla tíð. Enga
útgerð rak Thomsen hér, en keypti fisk
og verkaði hann. Lét hann gera fiskreit
framan við verzlunarhúsið á Bakkalóð-
inni. Það er nú allt löngu komið í sjó, en
af því má nokkuð ráða afbrotið á þeim
stað. Fram af þessu „stakkstæði“ var
bryggja, sem Thomsen átti og stóð hún
meðan verzlunin var við lýði. Fiskur frá
Thomsen var líka verkaður vestur í
Flös. Þessi verzlun. keypti og aðrar ís-
Framhald á bls. 21.