Akranes - 01.09.1944, Page 3

AKRANES
111
í æsku sinni vandist frú Helga öllum
venjulegum störfum á stóru sveitaheim-
ili, kom það sér vel fyrir hana síðar, svo
mikið sem hún hér í kaupstaðnum
fékkst við búskap lengst af. Af því,
hvernig henni fórst það úr hendi, mátti
sjá, að hún hefur snemma aflað sér stað-
góðrar þekkingar í þeim efnum og haft
hæfileika til að notfæra sér hana við
gagnólík skilyrði og að sumu leyti í ann-
ari mynd en hún átti að venjast vestra í
æsku sinni.
Hinn 2. október 1880 giftist frú Helga
manni sínum, Böðvari Þorvaldssyni
prests frá Saurbæ, Böðvarssonar, Þor-
valdssonar sálmaskálds. Fluttu þau sig
þegar hingað á Akranes, þar sem þau
dvöldu bæði alla ævi síðan (Böðvar and-
aðist 24. 12. 1933). Einmitt þetta sama
ár, 1880, byggði Böðvar hið gamla íbúð-
arhús þeirra, sem enn stendur. (Síðar
var það lengt nokkuð til vesturs).
Böðvar fór úr föðurgarði á 15. ári til
verzlunarnáms í Reykjavík hjá Sívert-
sen kaupmanni. Hugur hans któð til
frekara náms, og fór hann því til verzl-
unarskólanáms í Kaupmannahöfn. Við
eitthvert nám og verzlunarstörf var
hann og í Noregi. Af því sem áður er
sagt má sjá, að Böðvar var óvenjulega
vel menntaður í þeirri grein, er hann
gerði að lífsstarfi sínu. Hafa þau hjón
því bæði undirbúið sig vel undir lífs-
starfið. Bæði voru þau óvenjulega
myndarleg. Kom það líka fljótt í ljós,
að hér höfðu tvær samhentar persónur
reist bú, sem æ síðan bar á sér snilldar-
brag.
; Frá lífsstarfi Böðvars hefur áður ver-
ið nokkuð sagt hér í blaðinu og skal því
ekki rakið hér frekar. Aðeins skal þess
getið, að hann hafði fljótlega hér um-
fangsmikla verzlun og útgerð, bæði á
opnum skipum og dekkskipum og auk
þess stórbú eftir því sem hér gerðist.
Þessi unga kona færðist því ekki lítið
í fang, að annast búsýslu á slíku heimili,
þar sem búið var stórt til sjós og lands.
Margt útgerðarmanna og vinnufólks,
auk barnanna, sem urðu 10 að tölu. Þá
er enn ótalinn sá þáttur þessa heimilis,
er sneri að gestum og gangandi. Þar
komu margir útlendir og innlendir, yfir-
menn og undirgefnir. Einhverju sinni
komu hér 8 Fransmenn sjóhraktir, vest-
an af Mýrum. Allir sváfu þeir í borð-
stofunni í Böðvarshúsi. Voru bæði hjón-
in afburða gestrisin, veitul og skemmti-
ieg og kunnu að taka þannig á móti
gestum sínum að þeir undu þar vel og
voru minnugir þeirrar dvalar. Þrátt fyr-
ir allar þessar annir og umsýslu á svo
stóru heimili, virtist allt ganga svo ró-
lega fyrir sig. Liggja þar fyrst og fremst
til þær orsakir hve hjónin voru sam-
kent um allt utan heimilis og innan, og
hve vel þau voru starfi sínu vaxin hvort
fyrir sig. Um hjónaband þeirra hjóna er
ekkert ofsagt, að það gæti ekki betra
verið. Iiygg ég, að þar hafi aldrei sleg-
ið skugga á. Þau voru alla ævi í tilhuga-
lífi. Hrifning þeirra var víst alveg gagn-
kvæm hvort fyrir öðru. Þó fannst mér
ef segja má það um nokkurn mann, að
Böðvar hafi tilbeðið konu sína.
Eins og áður er sagt, eignuðust þau
hjón 10 börn. Hin fjögur fyrstu misstu
þau öll á unga aldri, þrjú þeirra með
fárra vikna millibili, svo og hinn mesta
efnismann 22 ára að aldri, Þorvald Björn
að nafni. í veikindum þessara barna,
kom það glögglega í ljós, hve frú Helga
var næm og natin við hjúkrunarstörf
og bar gott slcyn á þá hluti. Auk þeirra
barna, sem áður eru nefnd eru þessi,
sem öll eru á lífi:
Valdís, sem fyrr var getið, póst- og
símastöðvarstjóri á Akranesi.
Haraldur, útgerðarmaður á Akranesi,
kvæntur Ingunni Sveinsdóttur hrepp-
stjóra Guðmundssonar.
Axel, bankaritari í Útvegsbankanum,
kvæntur Margréti Steindórsdóttur.
Leifur, skipamiðlari í Reykjavík,
kvæntur Þuríði Kjaran.
Elinborg, gift Einari E. Kvaran, aðal-
bókara Útvegsbanka íslands.
Auk þess ólu þau upp frá 10 ára aldri
Georg heit. Georgsson lækni, og kost-
uðu hann að nokkru til náms. Fleiri
börn ólu þau upp að nokkru leyti.
Frú Helga gaf sig lítt að opinberum
störfum eða félagsmálum yfirleitt. Var
það heldur ekki von, þegar þess er gætt,
hve mörgu var að sinna á þessu annríka
og umfangsmikla heimili. Því auk þess,
sem áður er sagt, og hægt er að geta sér
til um störf á sliku heimili, var þar líka
framan af „unnin ull í fat“, saumað og
hvað eina.
Þau hjón voru óvenjulega hjúasæl og
þóttu góðir húsbændur. Munu þau kynni
hafa í flestum tilfellum haldist. Greið-
vikin voru þau og hjálpsöm. Dró þar
hvorugt úr, enda nutu þess margir, þeir
er við þurftu.
Á þessu heimili var ekki alltaf um
efni að ræða. Þar var heldur aldrei að
ræða um hóflausan íburð eða nokkurs-
konar prjál, heldur þrifnað, nettleik og
smekkvísi, svo að allt var í rauninni
glæsilegt. Hvort sem reksturinn gekk
vel eða illa, var vel á öllu haldið, en
ekki lagt í hégómlegt tildur fyrir þau
sjálf eða skyldulið þeirra. Börnin voru
vanin við, alla venjulega vinnu, sem
fyrir kom á heimilinu í æsku; en var
þegar þau höfðu aldur til gefinn kostur
á menntun þeirri, er hugur hvers stóð
til. Notuðu þau það öll að einhverju
leyti, sitt á hvern veg.
Frú Helga var vel að sér og margt til
lista lagt. Hún var traust og trygglynd
þeim er hún þekkti og til hennar þurftu
að leita. Hún var í heild sinni fyrir-
myndarkona, sem hér mun lengi verða
minnst, því að slík heimili, sem hér hef-
ur verið lýst, eru hverju bæjarfélagi
mikils virði, og þá þjóðinni 1 heild.
Ó. B. B.
SAGNAÞÆTTIR
Burtför Sveins frá Búðum.
í 3. tbl. þessa árs er í verzlunarþætt-
inurn nokkuð sagt frá Sveini kaupmanni
Guðmundssyni frá Búðum og konu hans.
Því miður hafði ég heimildir af mjög
skornum skammti, til þess að gera þeim
hjónum þau stil, er ég feginn hefði
viljað.
Sveinn hefur verið mætur maður og
mikilhæfur á marga lund, eins og bent
er á í áminnstri grein. Að hann hafi ver-
ið vel liðinn og eftirsjá þótt að honum,
þegar hann fór frá Búðum, sýnir eftir-
farandi saga ljóslega. Þau fluttust það-
an til Reykjavíkur árið 1876.
Þessi saga bendir og fullkomlega til
þess, að það hafi ekki verið sársauka-
laust fyrir Svein að skilja við Búðir, —
þar sem hann var borinn og barnfædd-
ur. — Það er og sagt, að fólkið á Búð-
um hafi verið mjög hnípið þennan dag.
Það, sem hér er sagt, er haft eftir
Einari Þorkelssyni, fyrrverandi skrif-
stofustjóra Alþingis. En heimildarmenn
hans voru síra Þorkell Eyjólfsson prest-
ur á Staðastað, — en hann var staddur
á Búðum þennan dag. — Guðlaugur
Grímsson frá Gjótu og Elinóra Jónsdótt-
ir, borin og barnfædd á Búðum, greind
kona og minnug. Þau Guðlaugur og El-
inóra voru bæði á Búðum þennan um-
rædda dag, og vissu bæði af eigin sjón
og raun hvað fram fór.
Guðlaugur þessi var dóttur-dóttur-
sonur Skúla fógeta, góður maður og
gegn, greindur, sannorður og minnug-
ur. Hann bar það greinilega með sér,
að hann var kominn af mikilhæfu fólki.
Guðlaugur var sjómaður, en ekki sæk-
inn, því hann var úrtölusamur og gerði
venjulega meira en minna úr illu útliti,
ef um róðra var að ræða. En alveg gagn-
stætt dugði hann allra manna bezt í
orðum og athöfnum, þegar á sjóinn var
komið og vont var. Þá var hann tveggja
manna maki að hverju sem hann gekk.
Um þetta leyti var á Búðum járn-
smiður nokkur, að nafni Jóhann Dags-
son. Jóhann var gífuryrtur, en orðhag-
ur og hvatger um flest.
Sveinn fékk dekkskip til þessa flutn-
ings. Skipið var hlaðið inn við Búðaós,
þar sem venja var að ferma skip og af-
ferma, önnur en þau sem fóru í ósinn.
Þegar allt var ferðbúið, gengu þau
hjónin, Sveinn og Kristín, kona hans,
ásamt dætrum þeirra, Sigríði og Stein-
unni, í kirkjugarðinn, að legsteini yfir
foreldrum Sveins, þeim Steinunni
Sveinsdóttur og Guðmundi Guðmund-
sen. Þaðan gengu þau svo eftir túninu
— þar sem lægst var — til skips og
voru mjög drúpandi.
Guðlaugur og Elinóra voru eins og
fleira fólk á staðnum að horfa á eftir
skipinu, sem bar þetta fólk burt frá
Búðum. Kemur þar til þeirra Jóhánn