Akranes - 01.11.1945, Qupperneq 6

126
AKRANES
Gils Guðmundsson: íslenzkir athafnamenn I., 16.
G-eir Zoega
Ævisaga
Framh.
Hitt gerðu þeir, samborgarar hans, að íagna deginum, er
fæðst hafði hann hér fyrir 80 árum, með þeim vinsemdar
votti og virðingar, er þeir áttu framast kost á.
Þeir héldu honum, konu hans og börnum, svo veglega
afmælisveizlu, sem föng voru á, í langstærsta samkvæmis-
húsi bæjarins, Hótel Reykjavík, með svo miklu fjölmenni,
sem þar komst fyrir, 230 manns, kárla og kvenna.
Og veifa var á hverri stöng í bænum frá morgni dags
snemma. Þeir vissu það, sem alkunnugt er, að afmælis-
barnið en enn það, sem verið hefur hann alla ævi, hverjum
manni árrisulli. —
Uppi yfir sæti heiðursgestsins í veizlusalnum var allstór
Ijósmynd af honum, og fyrir neðan hana mynd af Reykja-
vík fyrir 80 árum og önnur af henni eins og hún er nú.
Forseti samkvæmis, Páll Einarsson borgarstjóri, sem
hafði konu heiðursgestsins sér við hægri hlið, en hann (G.
Z.) ráðherrafrúna, mælti fyrir minni hans á þessa leið
hér um bil:
Hann kvað Reykjavík vera nú næsta ólíka því, sem hún
var fyrir 80 árum, að öðru en fjallasýninni, er hefði verið
alla tíð jafn-fögur frá því er Ingólfur leit hana fyrstur
manna.
En fyrir 80 árum hefðu engin skip sézt á höfninni. Nú
væri hún jafnan alsett skipum í vertíðarlok, og þeim meira
að segja íslenzkum, — íslenzkum fiskiskútum og íslenzkum
fiski-botnvörpungum.
Þá hefðu og hús verið hér bæði fá og smá. Borgin hefði
byggzt aðallega á æviskeiði heiðursgestsins. Það væri vita-
skuld margra manna verk og að þakka margra góðra manna
samvinnu, sumra framúrskarandi atorkumanna, og væri
heiðursgesturinn einn í þeirra tölu, sjálfsagt meðal hinna
fremstu.
Fæddur væri hann í Reykjavík og þar hefði hann átt
heima alla ævi. Allt starf hans þar unnið, margt og mikils-
vert — hefði verið í bæjarstjórn og við mikilsverðar fram-
kvæmdir riðinn í bænum til nytsemdar og framfara, þótt
mest bæri á og mest kvæði að þilskipaútveginum. Þar hefði
hann verið brautryðjandi. Byrjaði á Fanny (1866). Með
henni hefst nýtt tímabil í fiskiveiðum við Faxaflóa. Af-
springur hennar orðinn allstór fiskifloti með íslenzkum,
dugandi fiskimönnum. Þar með vísað leið til auðsupp-
sprettu, sem eigi þrýtur og byggja má á framtíð bæjarins.
Gæfumaður hefði heiðursgesturinn verið. Börn hans
mundu halda nafninu uppi um langan aldur, að vér vonum.
Það (nafnið) væri útlent að uppruna, en væri nú orðið al-
íslenzkt, — íslenzkara en margra með hérlendu heiti —
einkum reykvískt. Hann væri barn sinnar borgar; henni
ann hann hugástum og hún honum, sem sjá mætti meðal
annars á þessu afarfjölmenna fagnaðarsamsæti.
Þökk fyrir langt og óvenju-nytsamt ævistarf. Heillaósk-
ir (er samkvæmið tók allt undir með níföldu húrra).
Að þeirri ræðu lokinni mælti heiðursgesturinn nokkur
þakkarorð og afhenti landritara, formanni Heilsuhælisfé-
lagsins, skjal nokkurt, er hann las fyrir þingheimi og var
það gjafarbréf það hið fyrra, er hér birtist á öðrum stað í
blaðinu og mikill rómur var að ger.
Því næst seldi heiðursgesturinn ráðherra í hendur ann-
að skjal og bað hann kunngera samsætinu; en það var
síðara gjafabréfið, er ráðherra las í heyranda hljóði og
bætti þar við fáorðu þakkarávarpi til gefenda allra, og bað
Geir Zoega og síðari kona hans, Helga Jónsdóttir, ásamt
börnum þeirra: Hólmfríði, Kristjönu, Geir og Guðrúnu.
votta þeim fyrir Heilsuhælisins hönd alúðarþakkir með
lófataki að fornum sið (þingheimur klappaði).
Þessu næst flutti Þórhallur biskup ræðu fyrir minni
konu heiðursgestsins og barna þeirra, en hann þakkaði.
Síðar í samsætinu flutti Borgþór Jósefsson bæjargjald-
keri þakkir fyrir ágætt fóstur, kom til hans 19 vetra og
var hjá honum 29 ár, og lýsti nokkuð mannkostum hans.
En kona Borgþórs, frú Stefanía Guðmundsdóttir leikkona,
hafði yfir kvæði það eftir G. M., sem prentað verður hér
síðar og var sungið í samsætinu, I, kaflinn, svo og kvæði
Matth. Jochumssonar.
Samsætið fór hið bezta fram; stóð fram á nótt.“
Næstu árin lifði Geir enn við hina beztu heilsu og var
sem ekkert gæti bugað þrek hans. Naut hann í ríkum mæli
ástar og umönnunar konu sinnar og annarra vandamanna.
Jafnframt varð hann þess var við margvísleg tækifæri,
hversu mikils Reykvíkingar og raunar landsmenn allir,
mátu starf hans og forystu í atvinnumálum. Komu vin-
sældir hans enn greinilega fram er hann varð 85 ára að
aldri vorið 1915. Segir ísafold svo frá:
„Þennan dag fyrir fimm árum var Geir Zoiiga haldið
fjölmennt samsæti hér í bæ og gaf hann þá ásamt konu
sinni stórgjafir til Heilsuhælisins. Þau fimm ár, sem liðin
eru síðan, virðast ekkert hafa komið við gamla manninn.
Hann er æ hinn sami — stórern að sjá og framkvæmda-
hugurinn sílifandi.
Að undirlagi borgarstjóra lék hljóðfæraflokkur K. F. II.
M. (Sumargjöfin) nokkur lög fyrir framan hús Geirs Zoega
kl. 10 í morgun, svo sem til að flytja honum kveðju bæjar-
stjórnar.11
Fánar voru dregnir að hún á hverri stöng í bænum, og
var afmælisbarninu sýndur margvíslegur virðingarvottur.