Akranes - 01.08.1947, Blaðsíða 10

Ólafur B. Björnsson:
Þœttir úr sögu Akraness V. 13.
HVERSU AKRANES BYGGÐiST
2. kafli. — Fjölgun býla og bæja til 1840.
29. Götuhús (framhald).
Árið 1879 er samhliða Guðmundi þarna,
Halldór Jónsson, steinsmiður, þá 40 ára,
og Sesselja Gísladóttir kona hans, þá 42.
ára. Hjá þeim eru þar þá tvö börn þeirra:
Svanborg Sigurrós, 13 ára, og Jónmundur
Júlíus, 6 ára. Þessi ungi maður, Jónmund-
ur Júlíus, er nú aldraður prestur á Stað í
Grunnavík. Séra Jónmundur er fæddur 4.
júlí 1874 á Belgsstöðum í Akraneshreppi
hinum forna. Hann varð stúdent 1896.
Cand. theol, 1900, prestvígður 14. okt.
sama ár. Hann er kvæntur Guðrúnu Jóns-
dóttur, ættaðri sunnan úr Kjós.
Halldór og Sesselja húa í Götuhúsum til
1888. Eitt ár munu þau hafa verið á Hliði,
en síðan flutt alfarin til Reykjavíkur.
Halldór mun hafa verið hér einn fyrsti
maður sem fékkst nokkuð við múrsmíði.
Var t. d. einn þeirra sem var við byggingu
gamla harnaskólans.
Árið 1889 kemur Halldór Oddsson að
Götuhúsum, þá 26 ára gamall og kona
hans, Jórunn Þorkelsdóttir, þá líka 26 ára.
Halldór var efnilegur maður og duglegur
formaður. Hann sótti sjó fast, og svo langt,
að oft var styttra til Jökuls en heim. Var
það hættulegt á þeim farkosti sem þá var
um að ræða, enda talið að Halldór og
hans menn hafi farist í slíku langræði.
Hans naut ekki lengi við, því að hann
drukknaði 28. eða 29. júlí 1898.
Halldór Oddsson var ættaður frá Múla-
koti í Borgarhreppi, sonur Odds Jónssonar,
bónda þar. Jórunn var dóttir Þorkels bónda
í Káravík á Seltjarnarnesi og Helgu konu
hans, en hún mun hafa verið í ætt við
séra Guðmund Einarsson og þau systkini.
Systir Jórunnar var og Helga, kona Guðna
í Götuhúsum, sem nýlega var nefndur, og
Ingibjörg, nú á Elliheimilinu í Reykjavík.
Börn Halldórs og Jórunnar eru þessi:
Ármann, skipstjóri, á Hofteigi, og Hall-
dóra, kona Árna sigurðssonar, skipstjóra,
í Sóleyjartungu. Síðar giftist Jórunn í
annað sinn Einari Hannessyni. Bjuggu
þau áfram í Götuhúsum þar til 1911, er
þau færðu sig og byggðu hús við Vestur-
götu og nefndu Kothús. Verður þeirra
getið þar síðar.
Ólafur Stefánsson, síðar í Brautarholti,
og Arnheiður Guðrún Guðmundsdóttir,
kona hans, byrja búskap sinn í Götuhús-
um 1907 og eru foreldrar hennar þá hjá
þeim.
Árið 1908 kemur Ásmundur Ólafsson
að Götuhúsum og kona hans, Steinunn
Narfadóttir. Byggir Ásmundur þá hús
það, sem enn stendur þar. Þau búa þarna
til vors 1919, er þau flytja búferlum að
Uppsölum í Hálsasveit, þar sem þau höfðu
áður búið. Þessi eru börn Ásmundar og
Steinunnar: Ólöf og Guðný, búsettar hér,
og Hallfríður, gift Guðm. Þorsteinssyni
á Auðstöðum í Hálsasveit, og búa þau þar.
Steinunn andaðist á Uppsölum 1941.
Ásmundur flytur hingað aftur 1942, á-
samt fyrrnefndum dætrum sínum, Ólöfu
og Guðnýju. Það sama ár selur Ásmundur
Guðna Guðmundssyni, sem áður hafði
byggt Guðnabæ og verið í Bræðraborg, og
konu hans, Helgu Þorkelsdóttur. Þau
bjuggu þar þangað til Guðni deyr, 6. júní
1923. Síðan bjó þar ekkja hans, þar til hún
andaðist 20. sept. 1933. Börn þeirra Guðna
og Helgu eru:
1. Guðrún, nú búandi í Bræðraborg.
2. Kristín, kona Haraldar Arasonar,
Kirkjubraut 3.
3. Júlíana, sem lengi hefur búið í Götu-
húsum, fyrst með móður sinni. Júlí-
ana er ekkja eftir Kristófer Bjarnason,
sem drukknaði á þilskipinu Valtýr.
Júlíana og Kristófer áttu tvo syni, sem
upp komust: Bjarni, kvæntur Guðrúnu
Oddsdóttur á Arnarstað, og Magnús, sem
býr með móður sinni í Götuhúsum.
Að Götuhúsum lá vegurinn neðan úr
Skaganum og þaðan inn með sjó, inn
Voga. Ekki höfðu Götuhús land, nema
nokkuð ríflega til garðræktar. Aðgang að
sjó hafði býlið í Götuhúsavör og vergögn
á Götuhúsakampi.
30. Geirmundarbær.
Það má telja nokkurn veginn víst að
Geirmundarbær hafi fyrst verið byggður
1813, af manni þeim er Geirmundur hét.
Ekkert annað eða meira veiður þó um
þetta vitað vegna vantandi gagna.
Sennilega er Geirmundarbær eitt þeirra
býla sem reist voru samkvæmt tilboði Ól-
afs Stephensens, og getið hefur verið hér
áður. Mörg þesara býla hafa fengið all-
mikið land og eru því grasbýli. Einnig fá
þau réttindi til sjávar, venjulega hið næsta
sér.
Ekkert verður vitað um búendur í Geir-
mundarbæ fyrr en 1826, en þá býr þar
Einar Einarsson, húsm., 37 ára, og Mar-
grét Bjarnadóttir kona hans, 45 ára. Þeirra
börn eru þá: Arndís, 13 ára, Auður, 11
ára, Sigurður, 6 ára, Einar, 4. ára, og
Kristján, 1 árs.
Árið 1828 býr þar Sveinn Helgason,
55 ára, og Guðrún Jónsdóttir, kona hans,
50 ára. Þeirra börn: Jón og Guðrún, þá
bæði talin 13 ára.
Árið 1834 býr þar Eiríkur Pétursson,
58 ára, og Sigríður Ólafsdóttir, kona hans,
61. árs. Hjá þeim er þá dóttir þeirra, Sól-
veig, 27 ára. Þau áttu líka tvo syni, Ólaf
og Jón.
Árið 1840 er þangað kominn Magnús
Hjálmarsson, 30 ára, og kona hans, Sól-
veig Einarsdóttir. Þ. e. Sólveig dóttir fyr-
greindra hjóna, sem þar eru 1834.
Erlendur Erlendsson, síðar í Teigakoti,
býr þarna 1855. Hinn 24. maí 1863 selur
hann bróður sínum Sigurði Erlendssyni
Geirmundarbæ fyrir 400 rd. Þegar þetta
var, dvaldist Sigurður hjá bróður sínum
á Bjargi, en fer nú að búa í Geirmundar-
bæ með konu sinni, Guðrúnu Guðmundsd
Guðrún í Geirmundarbæ var systir
Guðbjargar, síðari konu Magnúsar Jörg-
enssonar á Söndum, Margrétar, móður
Guðmundar Árnasonar í Halakoti og Ingi-
bjargar, móður Guðmundar Þorsteinss-
sonar í Sandgerði og Sigurvöllum, (afa
Guðmundar Jónssonar söngvara.) Ekki er
mér kunnugt um ætterni þeirra systra, en
hefi þó heyrt að þær væru ættaðar ofan af
Mýrum eða Borgarhreppi. Áður en Guð-
rún í Geirmundarbæ giftist Sigurði, mun
hún hafa verið trúlofuð manni, sem lík-
lega hefur verið ættaður af sömu slóðum.
Áttu þau saman tvö börn. Hinn góðkunna
glaða mann, Guðmund i Deild og Guðríði,
sem giftist Vigfúsi járnsmið í Nýjabæ.
Þau fóru til Ameriku. Guðrún í Geir-
mundarbæ hvað hafa verið hin mesta
myndarkona, vel greind og vinnandi.
Þau Sigurður og Guðrún í Geirmundar-
bæ eignuðust 2 dætur, Kristínu og Ingi-
björgu.
Kristín giftist frænda sínum, Erlendi
Tómassyni frá Bjargi, (þau þannig
bræðrabörn). Tóku þau við búi í Geir-
mundarbæ eftir foreldra sína og bjuggu
þar lengi síðan. Þau Erlendur og Kristín
áttu aðeins eina dóttur, Guðrúnu. Hún er
gift Kristni Gíslasyni frá Ármóli. Þau
tóku við búi af Erlendi og Kristínu 1937
og búa þar enn. Þau eiga 2 börn, Gisla
Teit, og Elinu Kristinu.
Erlendur á Bjargi fór snemma að heim-
an að vinna fyrir sér, og var t. d. um
mörg ár vinnumaður hjá Hallgrimi á
Miðteig og formaður á skipi fyrir hann,
og talinn hinn liprasti formaður. Þeir Er-
lendur og Hallgrímur urðu góðir vinir, og
höfðu miklar mætur hver á öðrum. Þegar
Erlendur fór frá Hallgrími og fór að eiga
með sig sjálfur, leysti Hallgrímur hann út
með gjöfum í peningum og gagnlegum
hlutum.
Erlendur er orðinn háaldraður maður,
f. 12. sept. 1865. Hann er enn við góða
heilsu, en er allmikið farinn að tapa sjón.
Erlendur er nú vistmaður á Elliheimilinu.
Kristín kona Erlendar var fædd í Geir-
94
AKRANES