Dagblaðið Vísir - DV - 19.12.2005, Qupperneq 33

Menning DV
MÁNUDAGUR 19. DESEMBER2005 33
Bryn Tefel Bókum
hann í Höllina, til vara I
tónlistarhús 2009.
Horfstí
við tátæktiria
Eric Arthur Blair fæddist fimm-
tíu árum áður en Tony Blair og að
mörgu leyti eru þessir menn
dæmigerðir hvor fyrir sinn helm-
ing aldarinnar. Tony er uppi á tíma
þegar hægrimenn hafa náð völd-
um í stríði hugmyndanna og
margir vinstrimenn líta á það sem
helsta verkefni sitt að skipuleggja
undanhaldið og reyna að bjarga
því sem bjargað verði. Eric Arthur
var uppi á þeim tíma sem menn
neituðu að loka lengur augunum
fyrir misrétti og ranglæti samfé-
lagsins og kröfðust breytinga. Tek-
ið skal ffam að afstaða þessara
tveggja manna til betlara er afar
ólík.
Fyrsta bók höfundar
Árið 1933 varð til rithöfundur-
inn George Orwell þegar Eric Arth-
ur Blair sendi frá sér fyrstu bók
sína, Down and Out in Paris and
London. Hana hefur Uggi Jónsson
nú þýtt á íslensku.
Segja má að bókin sé á mörkum
skáldskapar og blaðamennsku.
Eric Blair grundvallar frásögnina á
eigin reynslu en er óhræddur við
að breyta smáatriðum til að miðla
almennum sannleik og það er
verkefni hans í þessari bók að gera
samtímanum grein fyrir því hvað
fátækt er.
Ræst í París, flækst í London
Bókin skiptist nánast í tvo
hluta. í þeim fyrri segir höfundur-
inn (köllum hann Orwell héðan af)
frá reynslu sinni af afar illa launuð-
um störfum á hótelum og veitinga-
húsum í París. í þeim seinni er
hann flækingur á Englandi. Þetta
eru semsagt tvær ólíkar tegundir
fátæktar. Lesandann hryllir við
þeirri fyrri en sú síðari slær henni
þó við.
Orwell lítur þó ekki á sig sem
hlutlausan skrásetjara að hætti
George Orwell.
í reiðuleysi í París og
London
Uggi Jónsson þýddi.
Hið íslenzka bókmenntafélag,
Reykjavík 2005.
Verð 2.990 kr.
★ ★★★ .
Bókmenntir
umba heldur staldrar hann reglu-
lega við og dregur ályktanir af frá-
sögn sinni. Af þeim sökum má líta
á verkið sem ritgerð eða esseiu
frekar en frásögn. Einna beittastur
er hann þegar hann fjallar um við-
horf samfélagsins til betlara og
veltir fyrir sér skýringum á því.
Orwell hefur eindregnar skoðanir
en hann er áhugasamur fremur en
predikandi. Hann vill skilja en ekki
endilega fyrirgefa.
Til ólíkra hópa
Tveir hópar manna þurfa að
lesa þessa greinargerð. Annars
vegar þeir sem lýsa yfir gleði sinni
með það sem þeir kalla „líkfylgd
velferðarsamfélagsins".
Hins vegar eru þeir sem láta
eðlilegar áhyggjur af taumlausri
neyslu íslenska meðaljónsins leiða
sig til að halda að fólk sem býr við
fátækt sé jafnvel hamingjusamara.
En raunveruleg fátækt leiðir
ekki til hamingju. Það blasir við af
þessari rækilegu og hárnákvæmu
athugun á því hvað fátækt er. Lýs-
ingarnar gætu haldið vöku fyrir
fólki sem enn á eftir snefil af sam-
visku. Það er óhætt að fuUyrða að I
reiðuleysi í París og London mun
hafa djúpstæð áhrif á lesendur. Og
hvað er þörf bók nema það?
Ármann Jakobsson
Ávítaratáknið
Höfundur Ávítara-bálksins,
Leene Kaaberböl, er vel kunn hér á
landi, ekki fyrir fyrstu söguna Dótt-
ur Ávítarans sem kom út í fyrra,
heldur fyrir seríuna um galdra-
stelpumar sem blöðin eru sprottin
úr. Hún er semsagt metsöluhöf-
undur hér þótt allt of fáir þekki til
þessa frábæra bálks um Dínu sem
er dóttir konu sem nýtur þeirrar
gáfu að geta lesið skömm manna úr
augum þeirra.
í fyrstu sögunni voru þær
mæðgur dregnar inn í valdarán
Drakans á heimaslóðum, í ótil-
greindu landi á mótum miðalda og
nútíma. Þær spilla áætlunum
valdaræningjans og verða að flýja
upp í hálöndin.
S *
Leene Kaaberböl
En flugumenn Drakans em ekki
íjarri og í þessari sögu heyrum við
Dínu og bróður hennar eldri, Dav-
ín, greina frá mannraunum sínum
þegar bamaræningjar gera vart við
sig í nágrenni þeirra. Leiðin liggur í
gljúfurvirkið Drakana þar sem
Valdrak frændi Drakans ræður ríkj-
Eric Arthur Blair eða George Orwell
Menn staðnæmast oft við verk hans frd
f]órða og fimmta áratugnum: 1984 og
Animal Farm, Homage to Catalonia og
Down and out in Paris and London sem nú
er komin út íþýðingu Ugaa Jónssanm
um í sverðsmiðjum sínum og vef-
stofum.
Frásögnin er rakin af þeim báð-
um í fyrstu persónu: hún er ellefu,
hann sextán. Sjónarhom þeirra á
lífið og viðbrögð em ólík. Bæði taka
þroska við mótlæúð sem í senn
herðir þau og mýkir. Til sögunnar
em kynntir nýir félagar í þrenging-
um þeira systkina; heimsmynd sög-
unnar stækkar. Ofbeldið verður
grimmara og undir samfélaginu
glóa lykilorð úr samtíma okkar:
valdmðsla, rányrkja, bamaþrælk-
un.
Sögur Leene em ekki fallegar
þegar þær em ljótar en geyma samt
marga ljúfa og yndislega kafla í lát-
lausri spennunni, því hún er sögu-
Avítaratáknið
Leene Kaaberböl
Þýðing: Hilmar
Hilmarsson
Jentas 2005
★ ★★★★
Bólcmenntir
maður af guðs náð og þegar hún
hefur krækt í lesandann á hann sér
ekki undankomu auðið. Þýðing
Hilmars er afar vönduð.
Og þá er bara að bíða eftir loka-
sögunni í þríleiknum þegar þau
systkini munu líklega flækjast inn í
lokabaráttuna við Drakan og hyski
hans.
pbb@dv.is
Þröstur Ólafsson
Framkvæmdastjóri
Sinfó.
VIÐBRÖGÐ Sinfóníunnar
við gagnrýni í fjölmiðlum á hina
alræmdu hátíð benda eindregið
til að þeir Þröstur Ólafsson og
Þorkell Helgason skynji illa and-
rúmið (samfélaginu. Hafi Sinfónf-
an átt sjans í að verða þjóðareign,
þjóðargersemi vilja sumir vona
við vígslu Tónlistarhússins, var
þessigala-konsert bakslag, bæði
fyrir forsetann og mest þó Sinfón-
íuna.
VÍST má Sinfónían fá forseta til að
skreyta eina tónleika á ári með
einhverjum Verkamannaflokksaðli
sem þau hjón vilja nudda sér við,
það var glæsilegt að að fá hingað
Bryn Terfel í fyrsta sinn. I fyrsta
sinn. Gæinn er búinn að vera
þekktasti söngvari Breta í tvo ára-
tugi. Þetta er næsta eyja, margar
ferðir fram og tilbaka daglega.
Hingað koma einhverjir söng-
leikjakórar þaðan árlega og fylla
Laugardalshöll með prógrammi
sem íslenskir söngvarar gætu
þrusað upp á hálfum mánuði, þá
er Höllin nógu góð og við megum
kaupa miða. Því hefur BrynTerfel
ekki verið fenginn hingað til að
syngja þar?
AUÐVITAÐ má Sinfónían keyra
sitt pr-prógram, bjóða áhrifafólki
úr bæjarstjórn og embættis-
mönnum.Á
þessa tónleika
sem aðra.Myndi
það fólk mæta á aðra? Hvað voru
margir gesta þetta kvöld sem
komu í fyrsta sinn eða annað á
sinfóníutónleika? Hversvegna er
mökum starfsmanna og öðru
starfsfólki boðið? Við hin höldum
okkar árshátíðir á veitingahúsum.
Borðum lamb og brúna sósu og
drekkum annars flokks rauðvín
með.
Flugur
ÞAÐ hefur lengi legið það ámæli
á Sinfóníunni að hún sé elítu-
hljómsveit í vissum skilningi.Á
þingi sitja peyjar sem trúa því að
slík starfsemi skuli ekki styrkt af
skattfé. Sumir þeirra voru þarna
um kvöldið, það stóðu ekki f þeim
snitturnar, þeir kúguðust ekki af
víninu. Um langa tíð verður til
þessa kvölds vitnað sem óhófs í
opinberu lífi. Allir þeir sem þarna
voru og vitað er til geta glatt sig
við það. Því almenningi líkar ekki
svona háttarlag.Hann kærirsig
ekki um það að fólk sé sett á
háan.Það er jafnaðarmennskan
sem fólk trúir að það búi við.
OKKUR hinum sem ekki er boðið
svona (þetta er nú ekki beinlínis
vegna vinnunnar) finnst ágætt að
skattstjórinn skoði svona hlunn-
indi sem embættismennirnir hafa:
leikhúsin, tónleikarnir.Bara frum-
sýningarmiðar ráðherranna einna
kosta hundruðir þúsunda á ári. (
óframtöldum hlunnindum.Til
skatts. Legg til að það verði byrjað
á hlunnindumfjármálaráðherran.
*
•c.

X