Dagblaðið Vísir - DV - 22.12.2006, Blaðsíða 34

54 FÖSTUDAGUR 22. DESEMBER 2006
Helgin PV
Ingibjörg Dögg Kjartansdóttir átti ekki
von á þeim viðbrögðum sem vettvangsgrein
hennar um lífið á Grund fékk. Hún viður-
kennir að það megi deila um aðferðina sem
hún notaði til að afla sér upplýsinga og einn-
ig að ef hún hefði vitað í hvað stefndi hefði
hún ekki lagt út í þessa athugun. Hún ítrek-
ar samt að hún sjái ekki eftir neinu - og enn
á seinni grein hennar eftir að birtast.
„Ég vildi óska þess að athygl-
in hefði ekki snúist svona mikið um
þessa ókunnu stelpu sem smyglaði
sér inn á Grund í leyfisleysi, segir
Ingibjörg blaðamaður Isafoldar. „Ég
átti von á því að aðbúnaður á Grund
væri meginatriðið," segir Ingibjörg
Dögg Kjartansdóttir blaðamaður á
tímaritinu ísafold.
Ingibjörg vakti mikla athygli
vegna fyrri hluta vettvangsgreinar
sinnar um aðstæður á elliheimilinu
Grund. Háværar umræður sköpuð-
ust í samfélaginu og fór stjórn elli-
heimilisins fram á að lögregla kann-
aði hvort blaðamaður og ritstjóri
ísafoldar hefðu brotið lög með um-
fjölluninni. Auk þess krafðist stjórn-
in þess að seinni partur greinar-
innar yrði ekki birtur. Þeirri kröfu
svaraði ritstjórinn á þá leið að rit-
' stjórn Grundar væri aíþökkuð, grein-
in væri væntanleg í næsta tímariti.
En hver er hún þessi stelpa sem réð
sig í eitt lægst launaða starf á íslandi
og olli öllu þessu fjaðrafoki? Þessari
spurningu vildi DV fá svar við, þrátt
fýrir að óskir Ingibjargar hefðu verið
annars eðlis.
Skrykkjótt skólaganga og
mismundandi störf
„Fyrstu minningar mínar eru frá
því ég var fimm ára, þá bjó ég í Kópa-
vogi en meirihluta æsku minnar bjó
ég í Breiðholti hjá pabba og stjúp-
móður minni, sem kom inn í líf mitt
þegar ég var átta ára," segir Ingibjörg,
kallar á þjón og biður hann um að
færa sér kaffi.
Hún hefur búið á fjölda staða,
verið í fleiri framhaldsskólum en
hún segist hafa tölu á og gegnt fjölda
mismunandi starfa.
„Þótt ég hafi verið í öllum þessum
skólum þá á ég nú enn eftir nokkr-
ar einingar í stúdentinn. Ég tók allt-
af einhverjar í kvöldskólanum en eft-
ir að ég eignaðist strákinn minn fyrir
tveimur árum hef ég ekki gefið mér
tima til þess. Það hlakkar samt eng-
inn meira til þess að fá hvítu húfuna
og ég," segir Ingibjörg og hlær eftir
að hafa farið yfir skrykkjótta skóla-
göngu sína.
Ingibjörg hefur búið víða og var
lengi vel nokkuð rótlaus. „Ég fór frek-
ar ung að heiman og skipti nokkrum
sinnum um framhaldsskóla, eftir því
hvort ég bjó fyrir austan eða í bæn-
um. Ég tók mér einnig margvísleg
störf fyrir hendur á þessum tíma og
er líklega enn svolítið í leit að sjálfri
mér og framtíðinni," segir Ingibjörg
og hlær. „Ég vann svo lengi fyrir ÍTR
en blaðamennskan datt eiginlega
óvart inn á borð til mín."
Framburður óvirkra fíkla
varasamur
Fyrstu spor Ingibjargar í blaða-
mennsku voru stigin þegar hún var
í barneignarleyfi. „Mér leiddist ekki
beint, ég naut þess vissulega að vera
með syni mínum og hugsa um heim-
ilið en mig langaði samt í eitthvað
meira," segir Ingibjörg. Tilviljun varð
í raun til þess að hún setti sig í sam-
band við Reyni Traustason, sem þá
var ritstjóri Mannlífs, og var ráðin á
blaðið.
„Ég hef alltaf haft áhuga á fólki,
ætli það sé ekki minn helsti styrkur í
blaðamennsku," bætir Ingibjörg við.
Sem dæmi um áhuga Ingibjargar á
fólki má nefiia að í fimm ár starfaði
hún hjá fþrótta- og tómstundaráði
Reykjavíkur, þar sem hún gegndi
meðal annars stöðu framkvæmda-
stjóra Jafningjafræðslunnar en í því
starfi var hún leiðandi í áherslu-
breytingum samtakanna. „Það er
mikil ábyrgð sem er fahn í því að
fræða börn og unglinga um skað-
semi vímuefna. Áður en ég hóf störf
hafði fræðslan að miklu leyti verið
í höndum óvirkra fflda," segir hún
og ítrekar að þessi mál séu ákaflega
vandmeðfarin. Framburður óvirkra
fíkla geti vissulega verið áhrifaríkur
en einnig varasamur.
„Við vildum hafa jákvæðari út-
gangspunkt í forvarnarstarfinu og
því lögðum við áherslu á að reyna að
gera krökkum grein fyrir mikilvægi
þess að hafa sterka sjálfsmynd. Slæm
sjálfsmynd er rótin að margvíslegum
þáttum svo sem vanlíðan, áfengis-
og vímuefnaneyslu, óábyrgri kyn-
lífshegðun og fleiru í þeim dúr. Eins
getur góð sjálfsmynd hjálpað ein-
staklingum til að taka sjálfstæðar
ákvarðanir og ná frarn markmiðum
sínum. Fólk með sterka sjálfsmynd
er einfaldlega ólíklegra til þess að
lenda í skakkaföllum en aðrir."
Tilfinningaþrungin viðtöl
skipta máli
Ingibjörg hefur aðallega tekið til-
finningarík viðtöl við fólk úr hinum
ýmsu þrepum samfélagsins. Það
sem hún segir sér vera minnisstæð-
ast er viðtal sem hún tók við ungan
mann sem hafði orðið ungri móð-
ur að bana eftir hafa ekið bfl undir
áhrifum áfengis. „Við vinnslu þess-
arar greinar áttaði ég mig á því að í
þessum málum eru engir gerendur,
aðeins fórnarlömb," segir lngibjörg
og sýpur rólega á kaffinu. Hún seg-
ist hafa haft samband við þrjá menn
sem hefðu orðið manneskju að bana
með ógætilegum akstri. Það sem
þeir áttu sameiginlegt var að enginn
þeirra hafði náð að fóta sig í lífinu
eftir þessa atburði. Aðeins einn var
tilbúinn að tjá sig.
„Það hefur komið fyrir að ég velti
fyrir mér hvaða gildi tilfinningarík
viðtöl hafa fyrir fólk en í mínum huga
var engin spuming um að þetta væri
til góðs," segir Ingibjörg alvörugefin
á svip en viðtalið varð til þess að við-
mælandi hennar áttaði sig á áhrifum
slyssins á eigið líf og leitaði sér hjálp-
ar í kjölfarið.
Við snúum okkur aftur að svoköll-
uðu Grundarmáli. „Þegar við fórum
af stað með ísafold vildum við vinna
efni meira en gert er á flestum íjöl-
miðlum. í stað þess að láta einhvern
tala og greina svo frá því, vildum við
ganga skrefinu lengra. I mörg ár hef-
ur verið rætt um aðbúnað gamals
fólks í íjölmiðlum og oft hafa stjórn-
endur setið fyrir svörum. Ég vildi at-
huga hvernig þetta væri í raun og
veru," segir Ingibjörg og segir full-
yrðingar um að hún hafi farið inn
á Grund með neikvæðar fyrirfram-
gefnar hugmyndir alrangar.
„Það var aldrei gerð nein krafa
um skúbb heldur einungis að ég
myndi halda dagbók um starfsem-
ina og lýsa því sem þar færi fram. Það
var það sem ég gerði."
Myndi ekki óska ömmu þessa
Ingibjörg hefur áður starfað með
fólki í alls kyns aðstæðum, sem hefur
jafhvel verið að glíma við erfiðleika
eins og áfengis- og/eða vímuefna-
vanda, afleiðingar kynferðisofbeldis
eða átraskanir svo dæmi séu tekin og
hefur hún alltaf haft gaman af starfi
sínu. Þó að þessi störf séu kannski
ólík því starfi sem hún gegndi á
Grund byggja þau öll á samskipt-
um við fólk. Þótti henni sérstaklega
ánægjulegt og gefandi að starfa við
liðveislu fýrir einstakling með fötlun
sem var að mörgu leyti ósjálfbjarga
og mynduðust góð tengsl milli henn-
ar og manneskjunnar sem hún að-
stoðaði. Því hafi hún haldið að starf-
ið inni á Grund yrði skemmtilegt, en
henni hafi því komið mjög á óvart
hve skamman tíma starfsfólkið hafði
í raun til að sinna gamla fólkinu og
hve starfið var erfitt þótt launin væru
lág.
Stelpan á Grund Hefur
komid vidar við en á
elliheimilum Reykjavíkur.
DV-Mynd Rósa
Leynigesturinn
á Grund
„Það hefur komið fyrir að ég velti fyrir mér
hvaða gildi tilfinningarík viðtöl hafa fyrir fólk en
í mínum huga var engin spurning um að þetta
væri til góðs."
Aðstæður kannaðar
Landlæknisembættið hefur sent
frá sér greinargerð um aðstæður á
Grund, en aðstæður voru kannaðar
þar eftir að greinin birtist. Skortur á
hreinlæti var eitt þeirra atriða sem
Ingibjörg gagnrýndi en í yfirlýsingu
embættisins segir að sá þáttur hafi
verið sérstaklega athugaður án þess
að eitthvað athugavert kæmi í ljós
við fyrirvaralausa skoðun. Því svarar
Ingibjörg þannig til.
„Ummæli landlæknis koma mjög
á óvart og mér finnst varla hægt að
kalla eina skyndiheimsókn, sam-
tal við einn aðstandanda og nokkra
vistmenn rannsókn. Fjöldi aðstand-
enda hefur haft samband við ísafold
eftir að þessi grein kom út og ljóst er
að þeir eru ekki allir á sama máli og
þessi eini sem landlæknir talaði við.
Landlæknir reynir að hrekja mín orð
með því að fara í heimsókn á Grund
tveimur mánuðum síðar, hvemig
getur hann vitað hvað ég sá og heyrði
á þeim tíma sem ég var þar? Ég var
þama umrædda daga og í greininni
lýsi ég því sem ég sé og heyri á þess-
um tíma. Enginn sem ekki var þama á
þeim tíma veit hvað ég sá og upplifði.
Og ef þessi umfjöllun um óhrein-
an rúmfatnað hefur orðið til þess að
forstöðumaður Grundar sjái í dag til
þess að rúmfatnaður heimilisfólks sé
hreinn þá er það mjög jákvætt."
Embættið gerði einnig athuga-
semdir við að í grein Isafoldar hefði
verið fjallað um konu sem hafi bein-
brotnað og verið látin liggja í meira
en sólarhring áður en henni hafi
verið komið til meðferðar á sjúkra-
hús. Embættið telur að rétt sé að
einn vistmanna hafi mjaðmarbrotn-
að á svipuðu tímabili og Ingibjörg
starfaði á deildinni á Grund en telur
staðfest að það hafi ekki átt sér stað á
meðan hún var við störf heldur áður.
Það að konan hafi þurft að bíða eftir
að vera sinnt segir embættið að hafi
ekki haft nein áhrif á „horfur sjúk-
lingsins," eins og það er orðað. Ingi-
björg telur þetta mat gagnrýnivert.
„Ég undrast réttiætingu hans á
því að beinbrotna konan hafi ekki
komist samstundis undir læknis-
hendur og að hann bendi þess í stað
á batahorfur. Ég hefði haldið að h'ðan
einstaklingsins skipti máli og að það
væri ákveðið öryggisatriði að sjúk-
lingar kæmust undir læknishendur
þegar þeir slasast.
Eins og kemur fram í greininni
byggi ég umfjöllun mína um við-
brögð Grundar við beinbroti hennar
á samtölum mínum við starfsmenn
og vitna í þá. Meira veit ég ekki um
þetta mál, þótt ég velti því reynd-
ar fyrir mér hvort það sé eðlilegt að
fólk geri ekki athugasemdir við þann
tíma sem þessi kona þurfti að liggja
á gólfinu inni í herbergi sínu og svo
eftir læknishjálp. Auðvitað gerir
maður mistök en ég veit að ég væri
miður mín ef ég hefði tekið þátt í því
að færa beinbrotinn einstakling upp
í rúm án þess að veita honum taf-
arlausa læknisaðstoð," segir hún og
hristir höfuðið yfir ummælum Land-
læknis.
Starfsfólkið stóð sig vel
Það sem einna helst hefur verið
gagnrýnt við umijöllun Ingibjargar er
sú staðreynd að hún réð sig í starfið án
þess að greina ffá áætlunum sínum.
„Ef ég hefði vitað hver viðbrögð-
in yrðu við þessu hefði ég líklega ekki
gert þetta. En ég er ánægð með að
ég vissi ekki hver þau yrðu því ég sé
ekki eftir þessu. Það sem mér finnst
samt verst er að ég vonaðist til þess
að greinin myndi skapa málefna-
lega umræðu og að ábyrgðinni yrði
ýtt til þeirra sem eiga hana, að rætt
yrði um að auka fé til þessa mála-
flokks. Þannig var raunin þegar þetta
var gert í Danmörku og þar var tekið
á því sem þurfti að bæta, hér er aft-
ur á móti bara spurt hver þessi stelpa
sé eiginlega," segir Ingibjörg og bæt-
ir við að hún hafi orðið vör við að
margir mótuðu sér skoðanir á mál-
inu án þess að lesa greinina.
„Ef ég gæti breytt einhverju í fyrri
greininni þá myndi ég taka oftar fram
að starfsfólkið var að gera sitt besta.
En eftir stendur að ég myndi ekki
óska ömmu minni þeirra aðstæðna
sem ég varð vitni að. Ég tel eðlilegt
að fólk viti í hvað skattarnir okkar
fara og að við fáum tækifæri til þess
að velta því fýrir okkur hvort eitthvað
megi fara betur eða hvort við séum
ánægð með þetta eins og þetta er."
karen@dv.is