Mjölnir - 02.08.1944, Síða 3

/'Y'’
MJÖLNIR
M JÖLNIR
— VIKUBLAÐ —
Otgefandi:
a/
líalistafélaf; Siglufjarðar
Ritstjóri og áliyrgðarmaður:
Ásgríraur Albertsson
Askriftargjald kr. 15.00 árg.
1 lausasölu 40 aura eintakið.
Afgreiðsla Suðurgötu 10
Simar 194 og 270
Blaðið kemur út alla
miðvikudaga.
*
Erum við íslendingar
viðbúnir friðnum?
Fyrir nokkru barst sú fregn
út um heiminn, að í Þýzkalandi
væri orðin uppreisn, tilraun
hefði verið gerð til að ráða
Hitler af dögum, stríðið að
verða búið o. s. frv. Allir kann-
ast við þessar fréttir. Um sann-
f leikann í þessu vitum við ekki
til fulls, en eftir þeim að dæma
virðist vera mjög mikil óeining
ríkjandi meðal forráðamanna
Þýzkalands og þar allra veðra
von. Að vísu er ekki annað að
sjá, heldur en að uppreisn sú,
sem þarna hefur verið um að
ræða, hafi verið uppreisn her-
foringja og afturhaldssinna,
sem orðnir eru hræddir við
^ stríðspólitík þjóns síns Hitlers
og vilja gjarnan losna við hann,
en hafa ekki áttað sig á því, að
valdakerfi það, sem þeir hafa
skapað með honum er þannig,
að það er ekki sem auðveldast.
Menn þeir, sem að uppreisn
þessari stóðu eru margir hverj-
ir ekkert skárri en Hitler. En
þeir hafa gert sér vonir um, að
með því að steypa Hitler geti
þeir komið sér í mjúkinn hjá
Bandamönnum. En hvað sem
þessu líður, þá virðist svo sem
Hitler hafi orðið ofan á í bili.
Atburðir þessir eru þó órækur
vottur þess upplausnarástands,
sem er að skapast í Þýzkalandi.
Ennþá hefur ekki frelsishreyf-
ingin meðal þýzku alþýðunnar
^ losnað úr læðingi, en ekki væri
ótrúlegt, að hún yrði Hitler
erfiðari viðfangs, heldur en
nokkrir herforingjar.
Þessir atburðir eru ávöxtur
þess, að Þýzkaland er komið í
þá úlfakreppu, sem engir mögu-
leikar eru fyrir það að losna úr.
Sótt er að því úr öllum áttum,
og þó eins óg áður harðast að
austan, þar sem sovétherirnir
■' eru komnir vestur að landamær-
um Þýzkalands.
Engu verður um það spáð,
hve lengi Þýzkaland stendur,
kannski lengur, kannski skemur
En ástandið er þannig, að allt
getur komið fyrir og líklegt, að
hrun nazismans verði með til-
tölulega skjótum hætti.
Það er því engin fjarstæða
að hugsa sér það, að stríðinu í
Evrópu geti verið lokið þá og
þegar, kannski jafnvel fyrir
haustið.
En hvernig verður þá um-
Kjör mæðra og barna
í Sovéfríkjunum.
Nýlega hafa verið gefin út af
forsæti Æðstaráðs Sovétríkj-
anna lög, sem eru ákaflega
mikilvæg. Fjalla þau um aukna
aðstoð ríkisins við barnshaf-
andi konur og margra barna
mæður.
Þcssi nýju lög hins sósíalist-
iska ríkis eru ennþá ein sönnun
þeirrar miklu umhyggju, sem
Bolsévikaflokkurinn og sovét-
stjórnin bera fyrir þjóð vorri,
börnum hennar og mæðrum.
Það hefur alltaf verið meðal
hinna mikilvægustu verkefna
sovétstjórnarinnar að annast
um framfærslu og öryggi
mæðra og barna og hlúa að
heilbrigðu heimilislífi. Barn-
lausar fjölskyldur eru brot á
sósíalistisku siðgæði.
Hin sósíalistiska október-
bylting leiddi til mikilla gagn-
gerðra endurbóta á lífskjörum
þjóðar vorrar. Sigur þessarar
miklu byltingar færði þjóðum
Sovétríkjanna ekki aðeins auk-
in stjórnarfarsleg réttindi
heldur einnig hóf lífskjör þeirra
á hærra stig heldur en áður
hafði þekkzt. Á þessum grund-
velli byggðist styrkur sovét-
fjölskyldunnar.
Börnin eru blómknappar lífs-
ins, börnin eru framtíð vor.
Virðing fyrir konum, fyrir
mæðrum og ást á börnum eru
hverjum sovétborgara í blóðið
borið. Umönnun mæðra og
barna er talin heilög skylda af
sovétstjórninni, af flokki Len-
íns og Stalins og af öllum al-
menningi Sovétríkjanna.
Sovétstjórnin hefur alltaf
veitt mikla hjálp til barns-
Eftirfarandi grein er úr
rússneska blaðinu
PRAVDA
og f jallar um ný iög, sem
.gefin hafa verið út í
Sövétríkjunum um aukna
lijálp til mæðra og barna.
hafandi kvenna og mæðra, og
til uppeldis og framfærslu börn-
unum.
Nú á stríðstímunum, þegar
efnaleg afkoma margra fjöl-
skyldna hefur orðið stórum erf-
iðari, álítur sovétstjórnin það
vera nauðsynlegt að mögulegt
að tryggja aukna hjálp til
barnshafandi kvenna, til mæðra
með mörg börn og til ógiftra
mæðra.
Hin nýju lög miða að því, að
bæta kjör mæðra og barna og
örfa fólk til að®eiga mörg börn.
Hér eftir njóta mæður ríkis-
styrks, er þær hafa eignast
þriðja barnið og síðan fyrir
hvert barn, sem bætist við.
Ennig hefur verið komið á styrk
veitingum til ógiftra mæðra til
uppeldis og framfærslu þeim
börnum, sem fædd eru eftir
gildistöku hinna nýju laga. Ef
einstakar mæður óska þess, að
börn þeirra alist upp á barna-
heimilum, sér ríkið að öllu leyti
um framfærslu þeirra.
Lengdur hefur verið tími sá,
horfs ? Hvað bíður þá okkar
Islendinga? Erum við viðbúnir
f riðnum ?
Við vorum sannarlega óvið-
búnir stríðinu, þegar það skall
á á sínum tíma. Þrátt fyrir það
^ð útlitið hafði verið þannig um
lengri tíma, að við því mætti
búast, að til styrjaldar drægi,
þá var ekkert gert til að búa
þjóðina undir styrjaldarástand.
Landið var birgðalaust vegna
hinnar heimskulegu beitingar
innflutningshaftanna, vöru-
skortur strax yfirvofandi og
dýrtíðin skall undireins á okkur
af öllum sínum þunga. Atvinnu-
líf okkar var á engan hátt undir
þetta búið. Þróun framleiðslu-
tækninnar hafði verið heft og
kyrkt af sömu innflutnings-
höftum og allt hafði frekar
gengið saman heldur en aukizt.
Þótt það sé beizk staðreynd,
verðum við þó að horfast 1
augu við hana og viðurkenna
það, að ef svo hefði ekki farið,
að land okkar væri hernumið,
og hér hafin vinna í þágu út-
lenda setuliðsins, þá hefði hér
ríkt atvinnuleysi og verið voði
á ferðhm.
En þetta réðist þó þannig, að
hér hófst öld vinnu og velmeg-
unar og þótt það væri ekki
fyrir framsýni né atorku þeirra,
sem með stjórn landsins fóru
fyrir stríð og á stríðsárunum,
þá hefur styrjaldarástandið
skapað okkur íslendingum meiri
og stórkostlegri möguleika
heldur en við höfum nokkurn-
tíma haft áður. Við höfum
núna skilyrði til, ef rétt er á
haldið, að byggja hér upp at-
vinnulíf, sem tryggja myndi
þjóðinni velfarnað í ófyrirsjá-
anlegri framtíð.
Nu má ekki láta reka á reið-
anum, og hug'sa að allt komi af
sjálfu sér. Nú þarf tafarlaust
að gera áætlanir um endurreisn
atvinnulífsins, þar duga engin
vettlingatök. Ef nú verður ekki
hafizt handa, getur svo farið, að
við stöndum eins ,og glópar í
stríðslok, vitum ekkert hvað
við eigum að gera, og höfum
ekki hugmynd um það, sem við
þurfum að semja við aðrar
þjóðir um, ,þegar lagður verður
grundvöllur að framtíðarskipu-
lagi málanna í heiminum.
Það má ekki standa svona
lengi, tíminn líður, og það er
full hætta á því, að við ,,miss-
um af strætisvagninum“ ef við
ekki gætum að tímanum.
sem konur fá frí frá störfum
fyrir og eftir barnsburð, bannað
er, að konur, sem gengið hafa
með í fjóra mánuði eða lengur,
vinni eftirvinnu, og einnig, að
konur, scm hafa börn á brjósti
vinni næturvinnu. Auka mat-
vælaskammtur kvenna, sem
gengið hafa með í sex mánuði,
hefur verið tvöfaldaður. Þar að
auki er verksmiðjum og stofn-
unum boðið að hjálpa til með
útvegun matvæla frá þeim bú-
um, sem þau eiga.
Fjölgaö hefur verið mikið
heimilum handa mæðrum og
börnum, hvíldarheimilum fyrir
barnshafandi konur og konur
með börn á brjósti. Einnig hef-
ur verið fjölgað vöggustofum,
ráðleggingarskrifstofum, stof-
um til mjólkurgjafa og til
heilsuverndar kvenna.
Aukin hefur verið framleiðsla
á barnafatnaði og skóm, sömu-
leiðis ýmsum tækjum til að hlúa
ingja heldur en hamingja móð-
að heilsu og þroska barnanna.
Það er ekki til meiri ham-
ingja heldur en hamingja móð-
urinnar. Hún er óþrjótandi
lind mannlegrar gleði. Kona,
sem ekki hefur þekkt gleði
móðurinnar skilur ekki mikil-
leik köllunar sinnar. Vitneskj-
an um það, að börn þeirra muni
taka þátt í miklu, skapandi
verki, að þau muni verða skap-
arar og uppbyggjendur hins
nýja sósíalistiska lífs, muni
flytja með sér nýjar hugmynd-
ir, nýtt líf, hlýtur að fylla stolti
hverja móður Sovétríkjanna.
Það hlýtur að verða mesta upp-
örvunin tii umhyggju fyrir
fjölskyldu sinni og uppeldi
barnanna.
Áður en sovétskipulaginu var
komið á, var staða og hlutverk
móðurinnar oft mjög ervið.
Efnalegur skortur, siðferðileg-
ar þjáningar, ótti um framtíð
barnsins, þetta voru örlög móð-
urinnar.
Sovétþjóðirnar umvefja
heiðri og ástúð mæðurnar, sem
fæða af sér hina nýju kynslóð.
Ef börnin eru framtíð vor, þá
eru mæðurnar, sem ala og ann-
ast börnin, hina miklu og glæsi-
legu framtíð hins sósíalistiska
föðurlands, verðugar alls heið-
urs og virðingar.
„Vér skulum > lofsyngja móð-
urina, ást hennar þekkir engin
takmörk, brjóst hennar hafa
gefið barninu líf,“ segir Maxim
Gorki. Allt það, sem bezt er í
manneskjunni, kemur frá geisl-
um sólarinnar og móðurmjólk-
inni. Það er þetta, sem gefur oss
ást til lífsins. Án sólar myndu
blómin ekki blómstra. Án ástar
væri engin hamingja til. Án
konunnar væri ástin óþekkt.
Án mæðranna væru hvorki til
skáld né hetjur.
Nýtt lýdveldi.
★ Eftirfarandi grein birtist í
Bandaríkjavikublaðinu „Time“
þann 5. júní s.l. Blað ]»etta styð-
ur Republikanaflokkinn og
gengur yfirleitt erinda liinna
stórveldasinnuðu auðkónga.
Grein þessi þarf engra skýringa
við, en hún er lærdómsrík fyrir
íslendinga og sýnir liver liætta
er á ferðum fyrir sjálfsákvörð-
unarrétt okkar ef þjóðin er ekki
á verði.
Allir á íslandi vissu, að ís-
lendingar, sem einn maður, ósk-
uðu að slíta konungssamband-
inu við Dani — sérstaklega
eftir að hinn aldraði Kristján
X., sem s\tur í Kaupmannahöfn
hafði látið frá sér aðvaranir til
íslendinga vegna aðferða þeirra
í sjálfstæðismáli sínu. Þjóðar-
atkvæðagreiðslan um sjálfstæði
landsins var algjört formsat-
riði, I Reykjavík — höfuðborg
landsins — var það samþykkt
með 24.528 gegn 150.
Árangur: Þann 17. júní verð-
ur Island formlega lýðveldi.
Sveinn Björnsson (63 að aldri),
sem er maður fyrirferðamikill
svipmikill og Bandaríkjasinn-
aður og hefur verið ríkisstjóri
síðan 1941, er nærri viss um að
verða fyrsti forseti.
Fyrsta ,,nýja“ þjóðin, sem
annað heimsstríðið hefur skap-
að er ein af elztu lýðræðisþjóð-
um heimsins. Landið fundu upp-
haflega írskir munkar árið 795
e. Kr. (samkvæmt „De Men-
sura Orbis Terrae, skrifuð 825
e. Kr. af irska munkinum Duisi-*
lus), en það var sjálfstætt ríki
til ársins 1264. Þá varð það
norskt verndarsvæði og að lok-
um dönsk nýlenda (1387). Al-
þingi löggjafarsamkunda þess)
er 1014 ára gamalt.
Á hinni klettóttu, lúðulaga
eyju (svipuð Kentucky að stærð
39.709 fermíluú) búa 120 þús-
und harðgerðir íslendingar, er
verzla með sauðskinn, þorsk og
síld, þorskalýsi, grávöru og
nokkuð af cryolite (aluminium
steinn) Islendingar eru stolt
þjóð, sem er sjálfri sér nóg,
fjárlög þeirra eru tekjuhalla-
laus, og skyldunámi hefur verið
komið á. Þeir hafa hvorki haft
her né flota. Þeir eru engir betl-
arar og ekki einu sinni fangelsi
fyrir Islendinga.
Eins og nú er komið í heim-
inum eru úthöfin þröng og eng-
inn staður lengur afskekktur.
Island liggur við 20. lengdar-
bauginn (vestlægrarlengdar) og
er mjög þýðingarmikil bækistöð
til varnar skipalestum á sigl-
ingu til Evrópu, og eftir stríð-
■ið viðkomustaður flugvéla á
ferðum milli Evrópu og Noiður-
Ameríku.
íslendingar vita, að þeir
verða að halla sér að einhverju
Framhald á 4. síðu