Mjölnir - 05.11.1947, Blaðsíða 2

T
M J ö L N I R
Arás afturhaldsins er í aðsigl
(Framhald af 2. síöu).
——rpprpr-pj- wngrjujnr;
MJÖLNIB
— VIKUBLAD — ..
Útgefandi :
Bósíalistafélag Siglufjarðar
Simar 19i og 210
Blaðið keraur út
alla miðvikudaga.
Áskriftargjald kr. 20,00 árg.
Ritstjóri og ábyrgðarmaður:
Helgi Guðlaugsson
Afgreiðsla Suðurgötu 10.
Siglufjarðarprentsmiöja h. f.
Tilraun til skemmd-
arstarfsemi, eða
hvað7
Úluarpið flutti í gær þá
fregn, að Alþýðusamband Suð-
urlands hefði verið stofnað ný-
lega á Akranesi. — Forsaga
þessarar sambandsstof nunar er
á þá leið, að tveir af forustu-
mönnum stærstu verkalýðsfé-
laganna sunnanlands, utan
Reykjavíkur og Ilafnarfjarðar,
skrifuðu í haust nokkrum
verkalýðsfélögum sunnanlands
bréf og buðu þeim aðild að
stofnun .. f jórðungssambands
með þátttöku verkalýðsfélaga
á suður- og suðvesturlandi, ut-
an Reykjavíkur og Hafnar-
fjarðar. Var boðsbréf þetta
sent á bak við Aljjýðusamband
ið, og vakti það fljótt þann
grun, að „verkatýðsleiðtogar“
þessir mundu ekki hafa hreint
mjöl í pokanum.
Alþýðusambandið sendi þá
sambandsfélögunum á hinu
umrædda svæði orðsendingu,
um að gjalda varhuga við þess-
ari málaleitan, og gaf um leið
til kynna, að mál þetta mundi
að sjálfsögðu rætt á aukaþingi
sambandsins, sem á að hefjast
innan fárra daga.
En þeir, sem að þessum sam-
tökum stóðu, létu allar mála-
leitanir og aðvaranir heildar-
samtalcanna sem vind um eyr-
un þjóta og héldu nú um mán-
aðarmótin fund með fulltrúum
nokkurra smáfélaga. Var þar
eftir þóf nokkurt samþykkt að
stofna hið áðurnefnda sam-
band, í trássi við heildarsam-
tökin.
lnnan samtaka þessara eru,
samkvæmt upplýsingum stofn-
enda, verkalýðsfélög með um
2000 meðlimi samtals innan
vébanda sinna. Eru verkalýðs-
samtökin í Keflavík og á Akra-
nesi þeirra langstærst.
Enginn efi getur leikið á því,
að til þessa frumhlaups er
stofnað í illum tilgangi, til þess
að reyna að skapa glundroöa
og ósamkomulag innan verka-
lýðssamtakanna. Þess er þó
vert að geta, að verkamönnum
innan hinna umræddu félaga
mun vera Ijóst, að ekki er allt
með felldu. Var til dæmis til-
lagan um þátttöku í samtökum
þessum samjjykkt með 10 atkv.
gegn 5 í verlcamannafélaginu á
Akranesi. Og aðrar fregnir, er
þekkzt, og var þó ekki ó bæt-
andi. Með aðstoð þessa ráðs
hefur liún einnig komið á
skömmtun, sem einnig er góð
ráðstöfun ef rélt væri fram-
kvæmd. En áður en henni var
komið á, var öllum, sem vildu
og peninga áttu, gefið tækifæri
til þess að hamstra eins og þeir
kærðu sig um. Skömmtunin
sjálf er svo bjánaleg, að fáir
reyna að mæla henni bót.
Eitt af fyrstu verkum stjórn-
arinnar var að hækka tolla um
nokkra miiljónatugi. Voru þeir
lagðir á þær vörulegundir að-
allega, sem ekki koma til vísi-
töluútreiknings, svo að kaup-
gjald skydi ekki hækka af
þeim sölcum. Með þessari ráð-
stöfun var dýrtíðin stóraukin,
en tryggt jafnframt, að kaup-
gjald hækkaði ekki að sama
skapi. Tolltekjum þessum, sem
juku dýrtíðina gífurlega, var
síðan varið til þess að borga
dýrtiðina niður. Viturleg ráð-
stöfun, eða hitt þó heldur.
Kaupgjaldsmál. Helzta af-
rek stjórnarinnar í þeim mál-
urn var það, að koma í veg
fyrir, að verkamenn og at-
vinnurekendur semdu sín á
milli um kaup og kjör. Hugð-
ist hún mundu geta komið á
kauplækkun, og dró með því á
langinn ýmsar aðkallandi fram
kvæmdir, svo sem standsetn-
ingu síldarverksmiðja hér á
Siglufirði og víðar, og skaðaði
með því þjóðarbúið um miklar
fjárhæðir; veit enginn hve
miklar.
Sala á afurðum. Ctflutnings-.
málin síðan stjórnin settist að
völdum, er ein óslitin lmeyksl-
issaga, og of kunn til þess að
þörf sé á.að rifja hana upp hér.
Þó skal á það minnst, að hún
hefur lagt allt kapp á að spilla
fyrir góðri sölu á útflutnings-
vörum okkar í þeim löndum,
sem mesta hafa þörfina fyrir
þær, vegna lítillar framleiðslu
á sömu vörum heima fyrir.
Þannig mælti lengi telja. öll
saga núverandi ríkisstjórnar er
einn óslitinn rauna og hrak-
fallabálkur. öll störf hennar,
jafnt þau, sem hefðu getað
borizt hafa, bernla eindregið til
þess, að verkamenn í viðkom-
andi félögum séu þegar famir
að átta sig í því, að þeir hafa
látið „verkalýðsforingja,“ sem
ekki voru annað en verkfæri
stéttarandstæðinganna fara á
bak við sig. Eru því líkur til að
betur kunni að rætast úr en lil
er stofnað.
Mál þetta verður að sjálf-
sögðu tekið fyrir á aukaþingi
heildarsamtakanna, enda er
stofnun slíks sambands sem
þessa, ógild nema hún hljóti
staðfestingu þeirra.
Oft hefur verið þörf, en nú
er nauðsyn, á því, að allur
verkalýður standi saman. Aft-
urhaldið hefur í undirbúningi
nýtt áhlaup á lífskjör alþýð-
unnar og verði hún sundruð,
þegar að því kemur, gæti farið
svo að það tækizt.
miðað til góðs, sem liin, er
unnin hafa verið, að þvi er
bezt liefur verið séð, af beklcni
við almenning, hafa einkennst
af vettlingatökum og káki. —
Orðið „kratalcák“ hefur náð
nokkurri festu í íslenzku máli,
og er broslcg kaldhæðni örlag-
anna, að öll störf „fyrstu stjórn
arinnar, sem Alþýðuflokkur-
inn myndar á lslandi“ skuli
einmitt einkennast af káki,
vandræðafálmi og meinbægni
við alþýðuna.
.Hvað hyggst ríkisstj. fyrir?
öllum er ljóst, að launakjör
allrar alþýðu á Islandi eru
ékki öllu betri en þau voru
fyrir strið, ef miðað er við
verðlag. Það er alviðiirkennt,
að betri afkoma almennings
nú er eingöngu að þakka því,
að undanfarin ár hefur verið
nóg atvinna. Framleiðslutæki
þjóðarinnar eru nú stórum
betri en fyrir stríð, útflutning-
urinn hefur aukizt ár frá ári,
og mun verða miklum mun
meiri en hann er nú, þegar öll
nýsköpunartækin, sem Sósíal-
istaflokknum tókst með stj órn-
arþátttöku sinni haustið 1944
að tryggja, að yrðu flutt inn
fyrir hluta af stríðsgróðanum,
verða tekin í notkun. Mætti því
vænta þess, að hlutur liins vinn
andi fólks væri stórum betri
en hann er og mundi
enn batna. Verðbólgan í land-
inu á rót sína að rekja til
brasksins og spákaupmennsk-
unnar, sem heildsalarnir og
annar afætulýður, húsbændur
ríkisstjórnarinnar, hefur rekið
að undanförnu.
Ríkisstjórn, sem fyrst og
lremst bæri fyrir lirjósti hags-
muni alþýðunnar, hinna mörgu
og efnalitlu, sem liafa falið
henni umboð mála sinna með
atkvæði sínu, mundi því, áður
en hún réðist á kjör almenn-
ings, kippa innflutningsmálun-
um í eðlilegt horf, m. a. mundi
tilhögun sú, er þeir Hermann
Jónasson og Sigtryggur Klem-
entsson hafa stungið upp á í
Fjárhagsráði — um skiptingu
innflutningsins milli kaup-
manna og kaupfélaga — og
Sigfús Sigurhj artarson hefur
nú lagt fyrir Alþingi í frum-
varpsformi, marka stórt spor
í þá átt. Þá mundi hún og gera
ráðstnfanir til þess að minnka
skriffinnskukostnað liins opin-
])era, margvíslegt okur og milli
liðakostnað, og' smákaup-
mennsku þá og brask sem þró-
ast hefur gegndarlaust í skjóli
stríðsgróðans.
En stjórn Stefáns Jóhanns
og Bjarna Ben., er á annari
skoðun, enda annað hlutverk
ætlað. Hennar hlutverk er að
vinna fyrir heildsalana og
liraskarana, móti hagsmunum
almennings. Hún á að lækka
framleiðslukostnaðinn á út-
flutningsvörum okkar það mik
ið, að þær verði auðseljanleg-
ar i þeim löndum, sem hafa
litla eða enga þörf fyrir þær,
vegna mikillar framleiðslu á
sömu eða svipuðum vöruteg-
undum hcima fyrir, þó lielzt i
Bandaríkjunum. Takist það,
getur hin forríka heildsala-
stétt lialdið sínum gömlu við-
skiptaböndum; lialdið áfram
að fela erlendis gjaldeyri, sem
framleiðslustéttin hefur skap-
að með súrum sveita, og flytja
inn scm dýrastar vörur, en á
því græðir hún mest.
En stjórnin á líka með þessu
að afreka annað fyrir hús-
bændur sína, braskarana. Hún
á að lækka kaupgjald og aðrar
tekjur láglaunamanna það mik
ið, að scm flestir þeirra, er ráð-
ist hafa í einhverjar fram-
kvæmdir, svo sem íbúðarbygg-
ingu, kaup á bát eða einhverju
öðru smáframleiðslutæki, verði
að gefast upp, og selja peninga
mönnunum viðkomandi eign
til þess að losna úr skulda-
klípunni. . .
Hemaðaráætlun ríkis-
stjórnarinnar
Kákið og fálmið, sem hefur
virzt einkenna allar gerðir
stjórnarinnar, hefur ekki að
öllu leyti stafað af getulcysi og
sofandahætti. Sumar þeirra
hafa verið framkvæmdar á
þennan hátt í ákveðnum til-
g'angi. Fjárhagsráð hefur verið
notað til þess að stöðva fram-
kvæmdir að óþörfu, og stofna
með því til atvinnuleysis. Það
hefur líka gefið út villandi
skýrslur um ástandið í gjald-
eyrismálunum, sumpart til
þess að klóra yfir gerðir sínar,
en einnig til þess að vekja
svartsýni meðal almennings,
og sannfæra liann um að nú
krefði nauðsyn þess að hann
færi að fórna. Hin slælega sala
á útflutningsafurðunum á að
sanna, að kaupgjaldið sé of
hátt, og því nauðsynlegt vegna
afkomu þjóðarinnar að það
verði lækkað. Þegar svo at-
vinnuleysið er dunið á, á at-
lagan að lxefjast. Það er alltaf
auðveldara að sannfæra soltna
menn en sadda um það, að þeir
verði að talca á sig þyngra ok
og meiri byrðar en áður, og
hljóta minna að launum fyrir
erfiði sitt. Það á að knésetja
verkalýðssamtökin í citt skipti
fvrir öll!! með sveltiaðgerðum;
mcð fimm tuherdeildarstarf-
semi innanfrá, en hana á Al-
þýðublaðsklíkan og hénnar
fylgifislcar að annast; og' loks
með valdboði ofanfrá, frá
sjálfu Alþingi. Með þessu á að
g'anga svo frá Alþýðusamband-
inu, að það beri ekki sitt bar
aftur, fyrst um sinn, og að hin-
ir ríku þurfi ekki að vænta
neinnar andstöðu úr þeirri átt,
í bráðina.
Atlagan liefst bráðiun, ef ekki
verður tekið í taumana af
fnllri festu
Miklar líkur eru til þess, að
þessi þokkalega herferð auð-
kýfingastéttarinnar eigi að
hefjast hráðlega. Með aðgerð-
um fjárhagsráðs er þegar búið
að skapa nokkurt atvinnuleysi
i Reykjavík, og viðsvegar að
úr öðrum byggðarlögum berast
svipaðar fréttir.
Er vitað, að innan allra
stjórnarfl. eru öfl, sem eru mót
íallin þessari herferð svartasta
afturhaldsins, gegn alþýðu
landsins.
Þá er vitað, að útgerðarmenn
irnir innan Sjálfstæðisflokks-
ins eru jd'irleitt orðnir lang-
þreyttir á því, að vera fóta-
þurrkur heildsalanna, og krefj
ast þess, að útflutningsmálun-
um verði kippt í sæmilegt horf,
og þeim leyfð íhlutun um út-
hlutun gjaldeyrisins. Þeir vita,
að enginn atvinnurekstur getur
þróast sæmilcga án samkomu-
lags milli allra þeirra, sem að
honum vinna. Iiafa þeir þegar
gcfið óánægju sina til kynna
við ýmis tækifæri. Iðnrekendur
eru einnig óánægðir, því vegna
aðgerða núverandi stjórnar
hefur atvinnurekstur þeirra
minnkað mjög, og i sumum til-
fellum stöðvast alveg. Og bænd
ur, sem í fæstum tilfellum eru
vinnukaupendur, jafnvel fleiri
vinnuselj endur, munu taka
kauplækkunarherferð og
kreppusmíði stjórnarinnar illa,
og ekki una því, að tvö liundr-
uð hcildsalar skuli sitja yfir
hlut þeirra sjálfra í verzlunar-
málunum, en kaupfélögin ei*u
að miklu leyti verzlunarsam-
tölc bændastéttarinnar.
Alþýðusambandsþing það,
sem eftir fáeina daga verður
sett í Reykjavík, mun fyrst og
fremst ræða þessi mál, og
treysta samtök alþýðunnar til
varnar liverri árás, sem aftur-
haldið kann að reyna.
Það er engin efi á því, að
afturhaldsstjórnin, sem nú sit-
ur við völd á ^slandi, hefur i
hyggju að gera stórfellda árás
á lífskjör alþýðunnar, til þess
að nokkur hundruð auðkýfing-
ar í Reykjavík geti orðið enn
ríkari og voldugri en þeir eru
nú. Til þess var hún mynduð,
og til þess hefur hún beitt öll-
uin þcim meðulum, sem liún
hcfur liaft yfir að ráða,
að skapa hér kreppuástand og
öngþveyti. En það er líka full-
víst, að þessari árás er hægt
að hrinda, eins og svo mörgurn
öðrum, sem afturhaldið hefur
áður gert. En til þess þurfa all-
ir frjálshuga menn, hvar í
floklci sem þeir standa, hvort
sem þeir teljast til atvinnurek-
enda eða launþega, bænda eða
fiskimanna, verkamanna eða
mcnntamanna, að taka hönd-
um saman og standa þétt fyrir,
þvi afturhaldið mun ekki hopa
fyrr en í fulla hnefana. En
takist þessum aðiliun að sam-
einast og láti þeir vilja sinn i
ljós á nógu ákveðinn hátt, er
þeim sigurinn vís.
St. Framsókn 25 ára
Framliald af 1. síðu
hafa gegnt embætti æðstatempl-
ars; hefur Pétur Björnsson
kaupmaður gegnt því lengst
allra. Núverandi Æðstitemplar
er Helgi Ásgrímsson.
Mjölnir vill á þessu merkis-
afmæli stúkunnar flytja henni
sínar beztu hamingjuóskir,
óska henni velfarnaðar í fram-
tíðinni, og þakka henni fyrir
hið heilladrjúga menningarstarf
sem liún hefur unnið í þágu bæj-
arbúa og raunar þjóðarinnar
allrar.