Mjölnir - 09.08.1950, Blaðsíða 4

DTSVARSSKRAIN
liggur frammi á bæjarslírifstofunni hálfan mánuð frá og með
þriðjudeginum 1. ágúst að telja. Þar liggur einnig frammi út-
svarsstigi sáy sem farið var eftir við útsvarsálagninguna. Kærur
yfir útsvörunum skulu sendar niðurjöfnunarnefnd fyrir 15. ágúst.
Siglufirði 28. júlí 1950.
..

BÆJAKSTJÓRI

e
Þriðja rit Rímna-
i félagsins
Rímnafélagið hefur nú sent
frá sér iþriðju Rímnabókina.
lÁður eru komnar:
1. Sveinsrímur Múkssonar, eftir
Kolbein Grímsson.
2. Persiusrímur og Bellerof-
ontisrímur, eiftir Guðmund
Aijdrésson.
Hefur þeim verið lýst áður
hér í blaðinu.
<Nú hef ég fengið þriðju íbók-
ina í hendur. Hún er í sama
broti og svipuð að frágangi og
hinar. 1 henni eru Hyndlurim-
ur o g Snækóngsriimur eftir
Steinunni Pinnsdóttur. Bjarni
Vilhjálmsson bjó til prentunar
og ritar fróðlegan formála að
bókinni, 24 bls., um höfundinn,
handrit, yrkisefni o.fl.
Steinunn skáldkona Finns-
dóttir, kennd við Höfn í Mela-
sveit, er komin í beinan Ikarl-
legg af Laga-Finni Péturssyni,
föðurföður Finns Arnórssonar,
er bjó á Ökrum á Mýrum um
miðja 16. öld og ættin er við
kennd. Voru þeir langfeðgar og
ættmenn ýmist meiriháttar
bændur, valdsmenn eða klerkar
og höfðu orð á sér sem skáld
og fróðleiksmenn.
Af öðrum ættmennum Stein-'
unnar má nefna Finn lögréttu-
mann Sigurðsson á Ökrum,
lækni, skáld og fróðleiksmann,
og Dalaskáldin, feðgana Sigurð
Gíslason og Jón Sigurðsson —
höfund Tímanímu.
Steimmn skáldkona giftist
Þorbimi Eiríkssyni í Birtinga-
holti. Einkadóttur þeirra, Guð-
rúnu, átti Björn Þorsteinsson í
Höfn í Melasveit. Þau áttu
margt barna. Nafnkunnast
þeirra er Snorri prestur og
skáld á Húsafelli. Hún er eina
skáldlkonan, sem ort hefur
nokkuð að ráði á 17. öld, og
fyrsta kona, sem ort hefur rím
ur, svo kunnugt sé. (Sjá Sögu
Islendinga, Skáldskapur á 17.
öld og formála Hyndlu- og
Snækóngsrímna, bls.10—13).
Hyndlurímur og Snælkóngs-
rlímur eru liðlega ortar, frá-_
sagnarstíll víða skemmtilegur.
Hyndlurímur virðast þó öllu
viðvaningslegri og hvergi vott-
ar þar fyrir dýrleika í háttum
eða rimi, og bendir það til þess,
að þær séu ortar fyrr. Snæ-
kongsrímur sýna meiri þjálfun
í brag og rími. Riímur þessar
eru að sumu leyti sérstæðar.
Þær eru elstu rímur, sem kunn-
ar eru eftir konu. Fátítt mun
það vera, að rímur séu ortar
út af gömlum kvæðum, sem
kveðin eru út af stjúpmæðra-
og álagasögum, eins og þessar
eru, Hyndlurímur út af Hyndlu
ljóðum, Snækongsr'ímur út af
Snjás-lkvæði. Til eru Snjásrím-
ur eftir Guðrúnu Jónsdóttur
í Stapadal, sagðar noklkuð frá-
brugðnar rímum Steinunnar að
efni. Aftan við rímurnar eru
Kappakvæði Steinunnar Finns-
dóttur, skýringar, kenninga-
skrá og nafnaskrá. Aftan á
kápu er ávarp, sem ég álít rétt
að birta í heild. Það hljóðar
svo:
„Finnst þér rétt að standa hjá.
Rímnafélagið hefur sett sér
það marikmið að bæta eftir
megni fyrir vanrækslu margra
undanfarinna áratuga við þá
grein íslenzks kveðskapar, sem
lengst og bezt hefur orðið at-
hvarf og dægradvöl þjóðarinn-
ar og er auk þess þjóðlegasta
grein bókmenntanna. Það vill
eftir þv'i, sem fjárhagur þess
og starfskraftar leyfa, draga
fram hinar mörgu óprentuðu
rímur úr myrkri gleym^kunnar
og kenna þjóðinni á ný að meta
þenna arf, sem gengnar kyn-
slóðir hafa skilað öld fram af
öld. Það vill kenna þjóðinni að
skilja réttilega bókmenntagildi
og málsögugildi rímnanna, að
leggja réttan mælikvarða á
Ikosti þeirra og lesti sem hvoru
tveggja eru miklir. Og eitt er
það, sem aldrei verður ofmetið,_
en það er, hvílík uppspretta
afls og yls rímurnar voru þjóð-
inni á erfiðustu öldunum, sem
yfir hana hafa gengið. Fyrir
þá sök mundi hver ræktarsam-
ur maður unna þeim, eff hann
hefði þekkingu, skynsemi og
íhugun til þess að skilja það
atriði til hlítar. Þegar barninu
þínu eða henni móður þinni er
sýnd velgerð, þá hlýnar þér í
huga af þalkklátssemi. Ef þér
hlýnar ekki á sama hátt við til-
hugsunina um það, sem létti
ömmu þinni og langömmu ,byrð
ina, þá er það fyrir þá orsök,
að hugsun þín er sljó. „Ég finn
til mæðra og feðrastríðs og
fortíð, nútíð verða eitt,“ sagði
skáldið.
Enginn er sá úr grasi vax-
inn, að hann geti ekki lagt fé-
laginu lið, ef hann vill svo gera
og þannig unnið fyrir hugsjón.
þess. Án efa eru sumir svo
sneyddir fjármunum að þeir
geta ekkert fé lagt því, sem
betur fer eru þó slDkir tiltölu-
lega fáir nú á dögum. En hver
maður getur lagt því liðsyrði,
og það er aldrei að vita hvenær
uppskera kann að verða af
slíkri sáningu. Fjölmargir hafa
til þess næg efni að gerast fé-
lagar. Enn eru aðrir, sem stutt
gætu það með gjöfum, smáum
eða stórum, og með arfleiðslu.
Til eru þeir, sem svo stórfeld-
lega gætu liðsinnt, að þeir kost-
uðu útgáfu heilla rimnaflokka,
t.d. í minningu um látinn vin
eða forföður. Það eru ótal leið-
ir, sem allar stefna að einu
marki.“
Nú eru í prentun hjá Rímna-
félaginu Hrólfs rímur Kraka
og Ambalesrímur. Og í undir-
búningi til prentunar eru hin-
ar vinsælu Rollantsrímur eftir
Þórð Magnússon á Strjúgi. Dr.
Björn K. Þórólfsson býr þær
til prentunar. Talið er, að þær
verði lengi í undirbúningi, —
Afríka vaknar
Framhald af 3. síðu
á Gullströndinni með frétta-
sendingar. 1 Austur- og Suður-
Afriku eru mörg blöð, gefin
út á málum hinna ýmsu þjóða-
flokka og/eða ensku, í þjón-
ustu frelsishreyfingarinnar. En
útgáfa slikra blaða er áhættu-
söm, því imperíalisminn ber
enga virðingu fyrir prentfrels-
inu. Nýlenduyfirvöldin geta
bannað þessi blöð eftir vild og
gera það óspart. Með villandi
eða ærumeiðandi ummæli að
saJkaryfirvarpi dæma þau rit-
stjórana í þungar sektir eða til
langvarandi fangelsisvistar. —
Hafa slíkar árásir á blöðin
orðið æ tíðari og harðari
undanfarin tvö ár.
Hverjar eru grundvallarkröf-
ur frelsissamtakanna í Afríku?
Lýðræði, pólitlískt vald, sjálf-
stæði. Landinu, sem hinar vest-
rænu þjóðir hafa stolið og rænt
frá Afríkumönnum, verði skilað
aftur, og hinu efnahagslega
'kverkataki einokunarhringanna
verði létt af. Laun, sem hægt
er að lifa á mannsæmandi lífi.
Betri lífskjör. Réttur til að
stjóma landinu og nýta gæði
þess til hagsbóta fyrir íbúana
sjálfa.
Allir eru sammála um, að
fyrsta og þýðingarmesta skil-
yrðið fyrir þróunAfríkuséþað,
að landsmenn nái hinu pólitís'ka
valdi í sínar hendur. 1 flestum
nýlendunum hafa afríkanar
ekki ikosningarétt. 1 öllum ný-
lendunum er landsstjórinn, sem
hefur verið sendur þangað frá
útlöndum, alvaldur einræðis-
herra. Afríkumenn eru hættir
að gera sig ánægða með handa-
hófslegar stjórnskipimarbreyt-
ingar, sem ekki breyta nein-
um grundvallaratriðimi og hafa
enga þýðingu, sem máli skiptir.
Þeir gera sig ekki ánægða með
neitt minna en lýðræðislega
sjálfsstjórn.
Kartöflur á kr. 5 kg.
Islenzkar kartöflur af upp-
skeru þessa árs komu hér í
búðir fyrir nokkrum dögum.
Verð þeirra er kr. 5,00 —
fimm krónur — hvert kg.!
vegna hins milkla handrita-
fjölda, sem þarf að rannsaka.
Sagt er, að þær séu til í 40
handritum eða ífl. Sýnir það
bezt vinsældir þeirra. Ætla má
að marga fýsi að eignast þær.
Guðl. Sigurðsson
24. tölublað. 13. árg.
Miðvikudagur 9. ágúst 1950.
SÍLDVEIDISKÍRSLA FISKIFÉLAGSINS
A miðnætti s. 1. laugardag nam bræðslusíldaraflinn á öllu
landinu 220.617 hl. og búið var að salta !um 30.000 tunnur síldar.
Um sama leyti í fyrra |var bræðslusíldaraflinn um 70.000 lil. og
söltunin tæpar 17.500 tn. 1948 um sama leyti var bræðslusíldar-
aflinn um 184 þús. hl. og söltunin ca. 19 þús. tn. 1947 um sama
leyti var bræðslusíldaraflinn rúml. 1 millj. hl. og búið að salta
um 28 þús. tn. síldar.
59 skip höfðu yfir 1000 mál og tunnur s. 1. laugardag, þar af
17 yfir 2000 mál. Flest skipin hafa nú fengið einhverja síld. —
Hér fer á eftir skrá yfir 59 aíflaliæstu skipin og afla þeirra
livers um sig:
mál og tn.
Helga, Reykjavík 4989
Fagriklettur, Hafnarf. 4378
Stígandi, Ólafsfirði 3269
Fanney, Reykjav. 2812
Skaftfellingur, Vestm. 2784
Haulkur I. Ólafsf. 2686
Edda, Hafnarf. 2400
Andvari, Reykjavík 2372
Garðar, Rauðuvík 2359
Snæfell, Akureyri 2304
Ingvar Guðj., Akureyri 2293
Hilmir, Keflavík 2148
Sigurður, Siglufirði 2134
Ársæll Sig., Njarðv. 2118
Einar Þveræingur, Ól. 2103
Guðm. Þorlákur, R.vík. 2056
Björgvin, Dalvilk 2037
Reynir, Vestm.eyj. 1870
Hvanney, Hornaff. 1862
Goðaborg, Neskaupst. 1815
Pétur Jónsson, Húsavík 1799
Súlan, Akureyri 1793!
Hólmaborg, Eskif. 1769
Akraborg, Akureyri 1768
Sævaldur, Ólafsf. 1764
Vörður, Grenivík 1751
Freyfaxi, Neskaupst. 1744
Rifsnes, Reýkjavík 1674
Kári Sölmundarson, R.vík 1669
Valþór, Seyðisf. 1632
Víðir, Eskifirði 1597
Grindvíkingur, Grindav. 1590
Erlingur II., Vestm. 1565
Einar Hálfd., Bolungarvík 1556
Keilir, Akranesi 1556
Auður, Akureyri 1545
Særún, Siglufirði 1544
Þorsteinn, Dalvík 1543
Hannes Hafstein, Dalv. 1452
Bjarmi, Dalvík 1448
Ulhugi, Hafnarf. 1419
Heimir, Keflav'ilk 1412
Aðalbjörg, Akranesi 1386
Keflvíkingur, Keflavík 1283
Gylfi, Rauðuvík 1247
Eldborg, Borgarnesi 1210
Sæhrímnir, Þingeyri 1202
Snæfugl, Reyðanfirði 1198
Björg, Eskifirði 1187
Vísir, Keflavík 1186
Gyllir, Reykjavík (togari) 1148
Muninn II., Sandgerði 1136
Björn Jónsson, R.vilk. 1102
Helgi Helgason, Vestm. 1095
Smári, Húsavík 1093
Hagbarður, Húsavík 1082
Skeggi, Reykjavík 1077
Ól. Bjarnason, Akranesi 1053
Guðm. Þórðarson, Garði 1032
Tveir um nót:
Bragi—Fróði, Njarðv. 1592
Týr—Ægir, Keflav. 1415
Hafid þið
athugað
hverja ágætismuni happdrætti Þjóðviljans
býður. Hér fer á eftir skrá yfir vinningana
og verðgildi þeirra:
1. Stofusett 15000,00 9. Rafhavél 1000,00
2. Stofuskápur .. 7000,00 10. Ryksuga 1000,00
3. Isskápur 6000,00 11. Kaffistell, 6 m.
4. Málverk 5000,00 (úr ísl. leir) 1000,00
5. Þvottavél 4000,00 12. Matarstell 1000,00
6. Saumavél 3000,00 13. Heildarútgáfa af
7. Kaffistell, 12 m. verkum H.K.L. 800,00
(úr ísl. leir .. 2000,00 14. Hrærivél 600,00
8. Gólfteppi 2000,00 15. Hrærivél 600,00
Samtals er vinningaupphæðin 50 þús. kr.
Hver miði kostar kr. 5,00.
Sósíalistar og aðrir þeir, sem hlyntir eru
Þjóðviljanum og skilja hvert gildi hann hefur
fyrir ísl. alþýðu, herðið nú miðasöluna, komið
í flokksskrifstofuna, Suðurgötu 10, og gerið
skil og takið nýjar blokkir.
Minnist þess, að útgáfa Þjóðviljans bygg-
ist eingöngu á ötulleik verkafólksins við að
afla honum kaupenda og vinna að fjáröfl-
unarstarfsemi hans.
Takmarkið er: Allir miðar seldir fyrir 1.
desember n.k.