Mjölnir - 17.04.1962, Blaðsíða 3

Aðalfundur kvenfélagsins „Von“
Sjálfskaparvíti
Hugleiðingar á bindindisdegi
TRILLUBATUR
til sölu
Svo sem öllum Siglfirðingum
er kunnugt hefur 1. febrúar
verið helgaður bindindisfræðslu
og baráttu gegn áfengisböli.
Það er því ekki nema eðlilegt
að þennan dag vakni umhugsun
um þau vandamál, sem af áfengis-
neyzlu landsmanna stafa.
Hér áður fyrr, þegar þjóðin var
skemmra á veg komin í ýmsu því.
sem nú telst til „menningar", þá
voru helztu vandamál hennar þau,
sem stöfuðu af höfuðskepnunum,
það voru harðæri af ýmsum á-
stæðum, eldgos, ísalög og afla-
brestir. í kjölfarið komu svo fá-
tækt og förumennska, drepsóttir
og eyðing byggða sölsum mann-
dauða. Þetta ásamt erlendri á-
þján, voru þau miklu vandamál,
sem hin þrautseiga íslenzka þjóð
glímdi við þá, lifði af og vann sig
upp til vaxandi velmegunar.
Nú má segja að höfuðskepn-
urnar valdi tiltölulega litlum
vandamálum. Segja má að þjóðin
hafi búið við sæmileg góðæri
nokkuð mörg undanfarin ár og
hagur hennar gæti því verið tals-
vert miklu betri en hann er nú, ef
ekki kæmu til sjálfskaparvíti, sem
valda henni miklum vanda, gera
hana fátækari þjóð, og menning-
arsnauðari en hún gæti ella verið.
Áfengisvandamálið er sj álf-
skaparvíti, sem hver þjóð leiðir
yfir sig, sem ekki tekur fastari
tökum á frumorsök þess: sölu og
dreifingu þessa eiturs, sem leggur
jafnvel barnaskólabörnin okkar
að velli. Það hafa oftsinnis verið
leidd að því föst rök, hvað sölu
þessa eiturs sé flónslega háttað
hér á landi og fyrirmyndir er-
lendar, sem oft eru nefndar eru
varla betri, nema að því leyti þó,
að smærri skammtar fást þar
keyptir. Ekki skal hér frekar hug-
leitt um aðferðirnar, sem til þess
eru notaðar að fá fólk til að kaupa
áfengiseitrið, heldur hitt, hve gíf-
urleg sóun fjármuna, starfsorku,
vinnustundafjölda, lífsgleði og
heilbrigðis fylgir áfengisneyzl-
unni. Það er oft talað um gróða
ríkisins af áfengissölu og vissu-
lega er hann mikill ef aðeins er
litið á töluna tekjumegin. Gróði
þessi er þó oft nefndur blóðpen-
ingur, því alltof oft rennui blóð
og dauði, harmur og kvöl í slóð
hans. Áfengiskaup ísl. þjóðarinn-
ar námu á sl. ári hátt á annað
hundrað millj. krónum. Það þýð-
ir að á hvert mannsbarn í landinu,
börn í vöggu og karlæg gamal-
menni og allt þar á milli, leggjast
á annað þúsund krónur í áfengis-
skatt. Það er hætt við að mikil
mótmælaalda risi, ef ríkisvaldið
ákvæði að leggja slíkan skatt á
hvert nef landsmanna til viðbótar
öllum öðrum sköttum og álögum.
Hin hliðin, gjaldahliðin á áfeng-
isreikningi ríkisins er aldrei skil-
greind í tölum, enda hætt við að
þá hyrfi ljóminn, sem hin háa
gróðatala varpar á áfengissöluna.
Það er hætt við að útkoman yrði
fremur halli en gróði. Við skulum
athuga þetta nánar. Ef reiknað
væri út: hvað aukning löggæzlu
vegna drykkj uskapar kostar, hvað
hátt væru metin örkuml og sjúk-
leiki af völdum drykkjuskapar
hjá geysilega mörgum einstakl-
ingum, hvað hátt væru metin þau
mörgu mannslíf, sem farast af
völdum drukkinna manna, hvað
mikils virði þjóðfélaginu væri
starfsorka sú, sem til spillis fer
vegna drykkjuskapar manna í
ýmsum starfsstéttum. Fleira mætti
upp telja, sem í krónum mætti
meta, sem tjón vegna drykkju-
skapar, en allt hitt, sem aldrei
verður til fjármuna metið, en er
þó fórn á altari vínguðsins, það
er lífshamingjan, heimilislífið,
andlegir hæfileikar einstaklinga
og spilling á menningarlífi þjóð-
arinnar, er þó ekki síður stór-
kostlegur mínusliður fyrir þjóð-
arheildina. Og vel má minnast
þess, að sá, sem áfengi kaupir,
fær ekkert fyrir krónurnar sínar
annað en skammvinn áhrif, sem í
yfirgnæfandi meiri hluta leiða af
sér leiðindi og erfiðleika.
Það er talað um að þjóðin lifi
um efni fram, hún eyði meiru en
hún aflar, og því þurfi að spara
og því megi ekki horga umsamið
kaup til launþeganna. En hvenær
hefur heyrzt frá valdhöfunum
hvatning til þjóðarinnar, að spara
í áfengiskaupum, að minnka á-
fengisneyzluna, sem myndi svo
af sér leiða stórfelldan sparnað á
flestum sviðum þjóðlífsins, —
það hefur ekki heyrzt sú hvatning,
en hins vegar er fjölgað vínbör-
um í Reykjavík og drykkjuveizl-
um stjórnarherranna fer sífjölg-
andi.
íslendingar! Er ekki tími til
kominn, að spyrnt sé við fótum?
Eiga sjálfskaparvítin að verða
okkur verri en höfuðskepnurnar
voru forfeðrum okkar á erfiðustu
tímum þjóðarinnar?
(Eins og upphaf þessarar greinar
ber með sér, hefur hún lengi beðið
birtingar hjá blaðinu, og er höf-
undur og aðrir, sem hlut eiga að
máli, beðnir velvirðingar á því.
Sá dráttur, sem orðið hefur á
birtingu greinarinnar stafar alls
ekki af andstöðu við efni og inni-
Til sölu er tveggja tonna
trillubátur 14 hö Albinvél,
sem brennir steinolíu og
benzíni.
Upplýsingar gefa:
Sveinn Björnsson, sími 406 og
Birgir Gestsson, sími 444.
STJ ÓRNARFLOKKARNIR
SNOPPUNGA SIGLUFJÖRB
(Framhald af 1. síðu)
ingur allra vélaverkstæða þar
yrði undanþeginn bæjarútsvari?
Hvers vegna eiga allar niður-
suðu- og niðurlagningarverk-
smiðjur landsins að greiða bæj-
arútsvör, nema ein — niðurlagn-
ingarverksmiðja S. R. á Siglu-
firði?
Hvers vegna ekki að láta jafnt
ganga yfir öll sveitarfélög, sem
hafa síldarverksmiðjur innan
sinna vébanda. Hvers vegna á að
refsa þeim sveitarfélögum sérstak-
lega, sem hafa léð S. R. aðstöðu?
Afgreiðsla stj órnarflokkkanna
á þessu máli er hróplegt rang-
Iæti, sem setur Siglufjarðarkaup-
stað og örfáa aðra staði skör neð-
ar en önnuí sveitarfélög landsins,
að því er varðar innheimtu útsvara
af atvinnurekstri í byggðarlagi-
inu.
Vísnaþáttur
I vísnaþáttunum 9 hér að fram-
an hafa verið sýndir og skýrðir
Rímnabraghættir frá upphafi
rímnakveðskapar og þróun þeirra
til siðaskipta. í þáttunum hér á
eftir verður minnst á hina fáu
nafngreindu höfunda, er hafa lát-
ið eftir sig rímur og stökur, eða
annan alþýðukveðskap á sama
tíma.
Einar Gilsson lögmaður, talinn
Skagfirðingur að ætt. Hann er
elzta nafngreinda rímnaskáldið.
Hans er fyrst getið 1339, er þá
kvæntur Ar'nfríði Helgadóttur.
Mun hafa búið í Skagafirði 1353.
Er fluttur í Húnaþing 1359. Hans
er ekki getið eftir 1369. Eftir
hann er Ólafs ríma Haraldssonar,
elzta stök ríma, sem varðveitzt
hefur. Björn K. Þórólfsson telur
að hún geti ekki verið eldri en frá
1350. Önnur ljóð Einars eru 2
kvæði um Guðmund Arason bisk-
up og Silkolluvísur undir drótt-
kvæðum háttum.
Ólafsríma segir í stuttu máli frá
hald greinarinnar, heldur því, að'
takmarkaS síðurúm Mjölnis hefur
orSiS að taka fyrir tímabundiS
efni, en framanrituS grein er í
fullu gildi, þótt skrifuS sé í febrú-
ar.)
KvenfélagiS Von hélt aSalfund sinn
15. marz sl. I stjórn voru kosnar: GuS-
ný Fanndal, formaSur, MagSalena
BINGO ENN
Það var eins og svolítið drægi
úr bingó-æðinu, a. m. k. hér í
bænum, þegar blöð og fyrirlesar-
ar gerðu þessa forheimskandi
fjáraflaaðferð að umtalsefni og
fordæmdu hana.
Nú hafa bingo-haldarar íhalds-
ins enn farið á stúfana og æsa nú
upp gróðafýkn fjöldans sem mest
þeir mega. Og litla íhaldið, krat-
arnir, ætla nú að taka upp sama
bragðið í hjáleigunni og hús-
bændurnir á óðalinu nota.
En manni er spurn: Hvað lengi
á þessum bingo-bröllurum að
haldast uppi með svona starfsemi
án þess að greiða af henni skatta
og skyldur svo sem gert er af öðr-
um fjáraflafyrirtækjum.
Á að vera einhver hlífð yfir
henni vegna þess að Bjarni dóms-
málaráðherra var einn af fyrstu
íslendingunum, sem spilaði bingo
í Kanapartíum á vellinum?
ríkisstjórn Ólafs helga og tildrög-
um Stiklastaðaorustu, mest frá or-
ustunni sjálfri.
í rímunni segir svo, m. a.:
Á Stiklastöðum var róman remd
ríkum kóngi í móti.
Þá voru sköft með höndum hremd
og hörðu kastað spjóti.
35. erindi.
Góða sverðið Hneitir hét
hafði gramur til víga;
þar fyrir margan þengill lét
þegn að jörðu hníga.
37. erindi.
Um jall Ólafs konungs.
Þorsteinn réð á Þengils kné
þunnri öxi að sníða;
síðan lét hann fjör með fé
og féll í ánauð stríða.
49. erindi.
Björlum varp sér brandi frá
buðlungs höndin mæta,
sjóli bað með sönnu þá
sjálfan Guð sín gæta.
50. erindi.
Þórir lagði í kóngsins kvið
köldum snótar ráðum;
hilmis sál tók hæstan frið
himna grains með náðum.
51. erindi.
Að lokum eru taldar nokkrar
jarteiknir Ólafs konungs látins.
Hér er svo lokaerindi rímunnar:
Reiðst þú ei þó Þengill þér
þyrða ég vísu bjóða;
bið ég Olaf bjarga mér
við buðlung allra þjóða.
65. erindi.
(B. K. Þ. setur Ólafs rímu Har-
aldssonar nr. 2 í röð elztu rímna.)
Heimildir: Isl. Æviskrár, Rím-
ur fyrir 1600, Ólafs ríma Haralds-
sonar, skv. Flateyjarhók.
G. S.
Hallsdóttir, varaform., Margrét Ólafs-
dóttir ritari, Ilildur Eiríksdóótir vara-
ritari, Oddrún Reykdal gjaldkeri,
Hólmfríður Sveinbjörnsdóttir vara-
gjaldkeri, Hrefna Hermannsdóttir og
Dagmar Þórhallsson endurskoðendur.
Félagið rekur barnadagheimilið
Leikskála 2—3 mánuði yfir sumarið.
Formaður dagheimilisnefndar er Guð-
rún Thorarensen, og gjaldkeri Ólöf
Kristinsdóttir.
Kvenfélagið færir öllum þeim, sem
styrkt hafa starfsemi þess með gjöf-
um og áheitum, beztu þakkir.
Fulltrúi félagsins í byggingarnefnd
sjúkrahússins er Sigurbjörg Hólm, til
vara Þorfinna Sigfúsdóttir. Á sl. ári
lagði félagið í byggingarsjóð sjúkra-
hússins kr. 35.000.00, og liefur þá lagt
fram kr. 200 þús. til byggingarinnar.
Félagið selur minningarspjöld Elli-
heimilissjóðs kvenfél. Vonar, og renn-
ur andvirðið, og ágóði af bazar og
merkasölu til sjúkrahússbyggingarinn-
ar.
PÁLL ÁSGRÍMSSON
(Framhald af 4. síðu)
getu að vinna að heillavænlegum
framförum á þessum sviðum.
Mér, sem þessar línur rita, er
persónulega ljúft að minnast
ágæts samstarfs við Pál Ásgríms-
son frá þeim árum er ég var
starfsmaður Sósíalistafélags
Siglufjarðar um nærfellt níu ára
skeið, já, allt frá því ég fór að
taka virkan þátt í félagsstörfum
bæði í flokknum og* í verka-
mannafélaginu Þrótti.
Ég vil nú, í tilefni þessara tíma-
móta í ævi hans, færa honum al-
úðar þakkir fyrir heilræði og
hugmyndir, og ágætar ábending-
ar sprottnar af reynslu og íhygli
en gefnar af góðvild og um-
hyggju fyrir þeim málstað, sem
við báðir erum sannfærðir um
að er hinn eini rétti málsstaður,
sem alþýðan verður að berjast
fyrir, sjálfrar sín vegna, þjóðar-
innar vegna.
Því mun svo farið um flesta,
sem mikið gefa sig að félagsmál-
um, að þeir „vanræki“ heimilið
(sem svo er kallað) að meira eða
minna leyti. Hjá Páli mun þetta
ekki hafa komið svo mjög að sök,
og hefur þar tvennt komið til.
Páll er mjög umhyggjusamur og
nærgætinn heimilisfaðir og kon-
ur hans báðar, hvor á sinni tíð,
hafa staðið við hlið hans í blíðu
og stríðu, og mikill myndar- og
menningarbragur ávallt ríkt á
heimilinu.
Ég flyt Páli Ásgrímssyni, eigin-
konu hans og börnum innilegar
heillaóskir okkar félaganna og
við óskum þess öll, að lengi enn
megum við eiga hann heilan á
húfi til liðssemdar og haráttu
fyrir hverju góðu málefni.
E. M. A.
Þriðjudagur 17. apríl 1962
Mjölnir— (3