Mjölnir - 25.11.1966, Side 1

XXIX. árgangur
Þriðjudagur 25. nóvember 1966
30. |»ing' ASÍ
var sett í Háskólabíó í Reykjavík kl.
14 á laugardaginn, en störf þings-
ins fara annars fram í samkomu-
húsinu Lido. Var þingsetning að
þessu sinni með sérstökum hátíða-
blæ vegna 50 ára afmælis Alþýðu-
sambandsins, sem var á þessu ári.
A sunnudaginn hófust hin eigin-
legu þingstörf. Engar deilur urðu nú
um kjörbréf. — Þingforseti var’
kjörinn Björn Jónsson, en varafor-
setar Oskar Jénss. og Herdís Ólafsd.
Þingið sitja um 370 fulltrúar
fyrir 34.400 félagsmenn Alþýðu-
sambandsins. Gert er ráð fyrir að
þinginu Ijúki á fimmtudag.
Yerður lýsisherzluverksmið]an
reist í Siglufirði eða Reykjavík?
Flest bendir til þess, að bráðlega verði reist ný lýsisherzlu-
verksmiðja í landinu. Niðurstaða sérfræðinga er sú, að-
erlendir markaðir séu fyrir hendi og reksturinn sé mjög
hagkvæmur.
En hvar verður verksmiðjan reist?
EGGERT ÞORSTEINSSON þuldi upp á Alþingi rök-
semdir Jóns Gunnarssonar fyrir því, að reisa ætti verksmiðj-
una í Reykjavík eða nágrenni, án þess að nefna nokkur mót-
rök eða gera athugasemdir við þessa fráleitu röksemda-
færslu. Aðalrökin voru þau, að á Norður- eða Austurlandi
væri stöðug hafíshætta, hærra raforkuverð og erfitt yrði að
fá framkvæmdastjóra og sérfræðinga til að setjast þar að.
RAGNAR ARNALDS mótmælti því, að hafnar væru um-
ræður um staðsetningu verksmiðjunnar með svo einhliða og
léttvægum röksemdum. Stofnkostnaður verksmiðjunnar yrði
rniklu hærri í Reykjavík, því að þar þyrfti að reisa lýsis-
geyma, sem kostuðu margar milljónir króna, en þess væri
ekki þörf t. d. á Siglufirði. Einnig yrðu hráefnisflutningar
til verksmiðjunnar mjög dýrir. Með söniu rökum og Eggert
nefndi mætti sanna, að öll stórfyrirtæki ætti að reisa í
nágrenni Reykjavíkur og engin á Norður- eða Austurlandi.
Það voru Siglfirðingar, sem vöktu þetta mál til lífs á nýjan
leik. Fulltrúar þeirra fluttu tillöguna á Alþingi, sem leiddi
til þess, að málið var rannsakað með jákvæðum árangri.
Ekkert er því til fyrirstöðu að verksmiðjan verði reist á
Siglufirði, ef Skeiðsfossvirkjunin er tengd við orkuveitu-
svæði Akureyrar, eins og lengi hefur staðið til.
Siglfirðingar verða að gera allt sem í þeirra valdi stendur
til að fá því framgengt, að verksmiðjan verði reist hér.
Sérstaklega skorar Mjölnir á forystumenn Sjálfstæðisflokks-
ins og Alþýðuflokksins í Siglufirði að beita áhrifum sínum
gagnvart ráðamönnum stjórnarflokkanna, áður en það er
um seinan.
Á atvinnumálaráðstefnu, sem
verkalýðsfélögin í Siglufirði boð-
uðu til haustið 1964, var sam-
þykkt að skora á Alþingi og rík-
isstjórn að láta reisa lýsisherzlu-
verksmiðju í Siglufirði. Að þessu
tilefni fluttu 7 þingmenn af
Norðurlandi vestra þingsálykt-
unartillögu um málið þá um
haustið. í þinglok fól Alþingi
ríkisstjórn að láta rannsaka,
hvort tímabært væri að reisa
slíka verksmiðju. Ríkisstjórnin
fékk stjórn S.R. til að hafa um-
sjón með þessu verki og réði hún
Jón Gunnarsson til að rannsaka
málið og gefa um það skýrslu.
Nú í þingbyrjun í haust báru
þingmennirnir sjö héðan úr kjör-
dæminu fram fyrirspurn um
þessa rannsókn, og hafði fyrsti
kjördæmakjörinn þingmaður,
Skúli Guðmundsson, orð fyrir
þeim. Eggert Þorsteinsson, sjáv-
arútvegsmálaráðherra, varð fyrir
svörum og skýrði frá athugun
Jóns Gunnarssonar og helztu
niðurstöðum.
Samkvæmt reksturáætlunum virð-
ist slík vcrksmiðja gefa mjög rr.ikinn
arð eða um 5 milljónir á ári, þegar
miðað er við 15000 tonn af hráu
lýsi og tvöfalt meiri arð eftir 5 ár,
þcgar vélar væru orðnar afskrifaðar.
Ján telur, að verksmiðjan myndi
breikka stórlega markaðsgrundvöll
fyrir islcnzkt síldarlýsi og jafnvel
tryggja miklu hagstæðara verð en
nú fæst, þar eð einn crlendur ein-
okunarhringur kaupir nú 80% af
lýsisframleiðslu landsmanna og hef-
ur aðstöðu til að stórlækka verðið
að eigin geðþótta. Þá myndi herta
lýsið skapa grundvöll að ýmis konar
fullvinnslu, t. d. á smjörliki til út-
flutnings. Þar sem verksmiðjan yrði
byggð, skapaðist jafnframt grund-
völlur fyrir iðnað úr ýmsum úr-
gangsefnum.
Næst vék ráðherrann að stað-
setningunni og sagði hann Jón
Gunnarsson leggja til, að verk-
smiðjan yrði staðsett í Reykja-
vík eða nágrenni. Helztu rök-
semdir voru þær, að fyrir
Norður- og Austurlandi væri
alltaf hugsanleg hafíshætta en
ekki í Reykjavík, syðra væri
lægra raforkuverð en á Norður-
landi og auðveldara væri að fá
sérmenntaða menn til starfa í
Reykjavík en úti á landi.
Skúli Guðmundsson þakkaði
ráðherra svörin og taldi mest um
vert, að hagkvæmt væri talið að
byggja slíka verksmiðju, en at-
huga þyrfti betur, hvar bezt væri
að staðsetja slíka verksmiðju.
Ragnar Arnalds kvaðst ekki
efast um, að rannsókn Jóns væri
vel og samvizkusamlega af hendi
leyst og niðurstöður um rekst-
ursafkomu og sölumöguleika
fengnar að vandlega athuguðu
máli. Hins vegar virtist rök-
semdafærsla um staðsetningu
verksmiðjunnar mjög veik og
furðulega einhliða. Engin atriði
væru nefnd, sem mæltu á móti
staðsetningu verksmiðjunnar í
Reykjavík. Þó væri augljóst, að
stofnkostnaður yrði miklu lægri
á þeim stöðum, þar sem ekki
þyrfti að reisa lýsisgeyma, eins
og þurfa myndi í Reykjavík. Þá
yrðu flutningar lýsis til Reykja-
víkur óhj ákvæmilega nokkuð
dýrir. Röksemdir Jóns gætu átt
við hvaða verksmiðju sem væri,
sem notaði rafmagn og seldi
framleiðslu sína til útlanda. Ef
tekið væri mark á slíkum rök-
semdum, ætti að reisa öll slík
stórfyrirtæki í Reykjavík og
hvergi annars staðar, og sæju
aliir hversu fráleitt það væri.
Grunsamleg vinnubrögð
Ofangreind fyrirspurn þing-
mannanna kom fram í þingskjali
á Alþingi 25. október, en um-
ræðurnar fóru fram 9. nóvember.
Nokkrum dögum síðar var
skýrsla Jóns Gunnarssonar gefin
út fjölrituð. Kemur þar í ljós, að
Jón Gunnarsson ræðir alls ekki
um staðsetningu verksmiðjunn-
ar í sjálfri skýrslunni, sem er
68 bls. að stærð, og dagsett 10.
júní 1966. En öll önnur atriði
málsins eru vandlega rædd og
rökstudd í löngu máli með yfir
30 talnatöflum og línuritum.
Framhald á bls. 7.
Htfjist Mniiriftriir li jarððtngunimi
Ákveðið hefur verið að gera göngin. Síðan mun bíll flytja
tilraun með áætlunarbílferðir að fólkið frá göngunum til bæjar-
jarðgöngunum vestan megin og ins. Áætlað er að ferðir þessar
leyfa fólki að ganga gegnum verði að sunnan þriðjudaga og
Dómnr i handritamálinu
Hæstiréttur Danmerkur hefur nú kveðið upp dóm í handrita-
málinu, eins og kunnugt er af fréttum útvarps og blaða.
Dómur þessi er íslendingum hið mesta fagnaðarefni. Handritin
eru okkur það sem fornar hallir og listaverk eru Grikkjum og Róm-
verjum, vitnisburður um menningu þjóðarinnar á liðnum öldum,
sönnun þess, að jafnvel í svo fámennu og fátæku landi sem ísland
er, er þó hægt að lifa sjálfstæðu menningarlífi og skapa stórfelld
menningarverðmæti.
En vandi fylgir þeirri vegsemd að taka við hinum fornu dýr-
gripum. Fyrir nokkrum árum var mikið um það rætt að byggja
yrði yfir handritin, hafa tilbúið hið fullkomnasta og veglegasta hús
til varðveizlu þeirra þegar þau kæmu heim. I þessu efni hefur þó
verið lálið sitja við ráðagerðirnar einar. Þess ber að vænta, að ekki
verði lengur látið sitja við orðin tóm, nú, þegar málinu er ráðið
endanlega til lykta, heldur hafizt handa um byggingu veglegs hand-
ritahúss, er samboðið sé þjóðardýrgripum og veiti fræðimönnum
beztu hugsanlega aðstöðu til rannsókna- og útgáfustarfsemi.
föstudaga og suður miðvikudaga
og föstudaga.
Allt mun nokkuð í óvissu með
hvernig þetta tekst, þ. e. að fólk
og farangur komist áfallalaust
gegnum göngin meðan verið er
að vinna þar. Ekki mun bifreið-
um verða leyft að fara í gegn
og verður fólk því að ganga og
bera farangur sinn, en leiðin er
hátt í kílómeter og oft er þarna
niikill aur og bleyta.
Það mun nokkurn veginn víst,
að komist þessar ferðir á, þá
hættir póstbáturinn Drangur
ferðum sínum til Sauðárkróks,
og verður því mörgum á að
spyrja: Hvað verður um vöru-
og mjólkurflutninga til Siglu-
fjarðar frá Sauðárkróki? Er
meiningin að menn tosist með
það á bakinu eða í hjólbörum
gegnum göngin?