Fylkir - 18.03.1949, Síða 4

4
F Y L K I R
R i t d ö m u r
Framhald af 2. síðu.
í bókaflóðinu fyrir síðustu jól
barst íslenzkum lesendum í hend
ur þýðing Sveinbjarnar Egilsson-
cir ó Qdysseifskviðu, síðasta bindi
Flómerskvæða, í ógætri útgófu
þeirra Kristins Ármannssonar og
Jóns Gíslasonar, sem eru fróð-
ustu menn núlifandi um forn
grísk fræði. Þeir, sem nú eru
miða'ldra og eldri, munu hafa
fagnað gömlum vini, „er lesinn
var upp til agna" og verið hafði
ófóanlegur um alllangt skeið.
Hómers-kviðurnar eru öndveg-
isrit heimsbókmenntanna, og
vart munu önnur verk hafa haft
meiri og varanlegri óhrif ó and-
legt líf Vesturlanda en þær, bæði
beint og óbeint. Veldur þar margt
um og verður ekki rætt nónar
hér. En það er engan veginn of-
mælt, sem sagt er, að Hómer sé
„faðir grískrar skáldl istar".
Hann hefur orðið fleirum faðir í
þessu efni en Grikkjum, svo stór-
kostleg sem áhrif hans á sagn-
ræna („epíska") Ijóðagerð hafa
orðið.
Illicnskviða segir frá falli llli-
on eða Trójuborgar, en Odys-
seifskviða fjallar um heimför
kappans Odysseifs og raunir þær,
er hann rataði í. Eg mun ekki
rekja efni þessara kvæða, en læt
lesandanum eftir að forvitnast
um það.
Um Hómer hefur margt verið
rætt og ritað, og svo má segja,
að þegar nafn hans ber á góma,
þá sé hver höndin upp á móti
annarri. Enginn veit með vissu,
hvort Hómer hefur nokkru sinni
verið til, en margir álíta, að kvið
ur þær, sem við hann eru kennd-
ar, séu margra kynslóða og
margra skálda verk, er síðar hafi
verið safnað saman og steypt í
eina hcild. En hvað, sem því líð-
ur, verður varla um það deilt, að
þær séu stórvirki, er líkja má við
hin grísku súlnahof, björt og
stílhrein, umleikin sólskinsbirtu
og heiðríkju. Enn eru kvæði þessi
lesin og lærð víða um heim. Þrjú
þúsund ár hafa ekki megnað að
varpa skugga á þau. Líkingaauð-
legð Hómers og myndvísindi virð
ats óbrigðul og nær því þrotlaus.
Lýsingar hans eru tíðum orðmarg
ar, en söguþráðurinn rofnar
aldrei í skrúðmælgi, og frásögn-
in er látlaus og einföld. Lýsing-
arnar á lifnaðarháttum hinna
fornu Grikkja eru ijósar og skýr-
ar og veita góða innsýn í heimil-
islíf og aðra siði. Þá eru sumar
persónulýsingarnar aðdáanlegar
og víða svo af ber. Eg get ekki
stillt mig um að benda á kven-
lýsingar Hómers. Hvar getur un-
aðslegri kvenlýsingu en lýsing-
una á Násíku hinni hvítöi'muðu,
eða er til göfugri lýsing á tryggð
eiginkonunnar en lýsingin á
Penelópu, er biðui* manns síns í
20 ár, þrátt fyrir ásókn biðlanna.
Og svo mætti lengi telja.
• Það væri synd að segja, að
Sveinbjörn hafi þý» kviðurnar.
Miklu fremur mæfti segja, að
hann hefði íslenzkað þær í þess
orðs beztu merkingu. Enda hafa
Hómers,-þýðingar Sveinbjarnar
mest orð á sér allra íslenzkra
þýðinga, og svo telja fróðir menn,
að þær séu í bezta lagi nákvæm-
ar. Hjá Sveinbirni fer saman, svo
að fágætt er, frábær næmleiki á
skáldlega fegurð, vandvirkni og
nákvæmni og hinsvegar nær því
óbrigðul smekkvísi og stílnæmi
samfara frábærri máltilfinningu,
svo að úr samleik lærdóms og
listfengis skapast heilsteypt lista-.
verk úr fornum klassískum og ís-
Framhald af 1. síðu.
kommúnistar, að íslendingar
sýndu málstað Breta og banda-
manna þeirra fullan fjandskap.
Og eftir að Bretar hernámu land-
ið hamaðist Þjóðviljinn dag eftir
dag gegn því að íslenzkir verka-
menn vnnu hjá setuliðinu. Þá
verkamenn, sem ekki hlýddu
þessu bcði skirraðist blaðið ekki
við að stimpla sem landráða-
menn og vinnuna nefndi það
varla annað en landráðavtnnu.
Þetta var í þá daga, er kommún-
istar voru vinir og bandamenn
nasista. Og til þess að undirstrika
þessa vináttu kröfðust kommún-
istar þess í Þjóðviljanum hinn 28.
jan. 1940, að íslendingar hættu
fiskflutningum til Bretlands, en
að samningar yrðu tafarlaust
teknir upp við þjóðverja í þessu
skini, Endaði þessi bægslagangur
þeirra með því að hernámsyfir-
völdin sáu sig tilneydd til þess að
flytja aðalforsprakka kommún-
ista, þá Einar Olgeirsson o. fl. af
landi burt, eftir að sannast hafði
á flokkinn þátttaka hans í hinu
fræga „dreyfibréfi", þar sem
setuliðið var hvatt til uppreisnar
gegn yfirmönnum sínum.
En Adam var ekki lengi í
Paradís.
Eftir að Nasistar réðust á
Rússa að óvörum og eftir að Rúss
ar höfðu gengið í hernaðarbanda
lag við Breta og bandamenn
lenzkum fræðum. Margir þeir,
er nú fást við að þýða erlend rit
á íslenzku, mættu taka Sveinbj.
sér til fyrirmyndar, því að vafa-
samt er, að til sé önnur þýðing
erlends rits, er taki þessari fram
að öllu yfirbragði og tign. Hóm-
ers-þýðingar Sveinbjarnar Egils-
sonar eru hollur lestur þeim, er
viljá drekka í sig anda íslenzks
máls, í þeim er að finna „upp-
sprettulindir og niðandi vötn" ís-
lenzkrar tungu. Orðaforðinn er
feykilegur og smekkvísi í orða-
vali nær því óbrigðul, stíllinn un-
aðslegur og hrynjandi mjúk og
fögur.
Útgefendur hafa ritað allýtar-
legan formála fyrir útgáfunni og
gera þar nánari grein fyrir henni.
Einkum vil ég benda mönnum á
kaflann um málsmeðferð Svein-
bjarnar, þar sem drepið er á
nokkur atriði í málsmeðferð
hans.
Bókin er 52 -þ LXXXVI bls.,
prýdd mörgum myndum efninu
til skýringar og frágangur allur
hinn vandjðusti.
E. H. E.
þeirra, breyttist afstc'Ja kommún
ista svo að segja á cinum degi.
Þjóðviljinn tók upp sinn fyrri
söng og hamaðist gegn Nasist-
um. Og svo langt gengu kommún
istar í umsnúningi sínum, að þeir
hvöttu verkamenn eindregið til
þátttöku í setuliðsvinnunni, sem
nú var tatlin landvamavinna en
ekki landráðavinna eins og áður.
Þessi eltingaleikur og þjónkun
kommúnista við málstað Rússa
sannar greinilega, aðþeimerann
að hentara en að hafa sjálfstæða
skoðun í utanríkismálum og að
íslendingar geta aldrei treyst á
afstöðu þeirra í þessum efnum, af
þeirri einföldu ástæðu, að þeir
eru orðnir marg sannir að því að
láta stjórnast af öflum, sem eru
íslandi fjandsamleg. Það sem nú
aðallega einkennir umræður
kommúnista um Atlantshafs-
bandalagið er sú krafa þeirra að
ísland lýsi yfir algerðu hlutleysi.
Að sjálfsögðu dettur engum
Islending í hug að efa að algert
hlutleysi væri æskilegast, ef slíkt
hugtak væri raunhæft. En því
miður færði síðasta heimsstyrjöld
íslendingum heim sanninn um
það, að þó að þeir sjálfir vilji
vera hlutlausir, fá þeir ekki við
það ráðið.
Það er nú orðin staðreynd að
íslandi hefur verið boðin þátt-
taka í hinu væntanlega banda-
lagi. Utanríkisráðherra landsins,
Bjarni Benediktsson er þessa dag
ana staddur í Washington ásamt
tveimur meðráðherrum sínum, að
' •"S
kynna sér efni væntanlegs sátt- 1
mála og þá hvaða kröfur verða
gerðar til íslands í þessu sam-
bandi. Fyrr en þetta liggur Ijóst
fyrir hefur almenningur enga
möguieika til að taka afstöðu til
málsins.
Upphrópanir kommúnista í
þessu sambandi eru ekkert ann-
að en blekking ein. í fyrsta lagi
eru þeir með bægslagangmum í
sambandi við þetta mál, að reyna
að draga athygli fólksins fiá
hrörnun flokksins innanlands. !
öðru lagi vita þeir að þessu
bandalagi lýðræðisþjóðanna er
stefnt til varnar gegn yfirgangi
Rússa, og væri það eitt nægjan-
legt til (. ?ss að þeir væru fyrir-
fram ákveðnir andstæðingar
þess. Forsaga kommúnisra í
þessu máli er á þann veg, að *
bæru þeir nokkurn snefil af virð-
ingu fyrir sjálfum sér myndu þeir
taka þann kostinn að þegja
Þegar íslendingum var á sín-
um tíma boðið að senda fulltrúa
á stofnþing sameinuðu þjcðanna
í San Fransisco, var það gert að
ófrávíkjanlegu skilyrði að þeir
segðu Þjóðverjum og Japönum
stríð á hendur. Kommúnistaflokk
urinn var eini stjórnmálaflokkur-
inn hér á landi, sem lét sér sæma
að krefjast þess að lagst yroi a
náinn og skilyrðunum fulínægr.
Það væri gaman að sjá nú upp-
litið á þessum hlutleysisposrulum
ef þeir þá hefðu fengið vilja sín-
um framgengt og Island hefði
sagt þessum ríkjum stríð á hend-
ur.
Sem betur fer er þjóðin farin
að átta sig á þeim skrípuleÍK,
sem kommúnistar eru að leika i
sambandi við þetta mál. Allur al-
menningur veit að þeir leika nú
hér á landi sem annarsstaðar, ná
kvæmlega sama hlutverkið og
fimmta herdeild Nasista og
norsku Quislingarnir léku á sín-
um tíma. Yfirlýsingar flokks-
bræðra þeirra í Frakklandi og víð
ar sanna þetta ótvírætt, þar sem
þessir samherjar þeirra hafa lýst
því yfir, að þeir telji sér skylt að
standa við hlið Rússa ef þetta
ríki lendi i ófriði við föðurland
þeirra. Andstöðublöð kommún-
ista hér á landi hafa margkrafið
þá um afstöðu þeirra til þessara
yfirlýsinga, en ekkert hefur enn
heyrst frá þeim, af þeirri ástæðu
éinni að þeim er það alveg Ijóst,
að slík yfirlýsing myndi skapa
þeim réttláta fyrirlitningu alls al-
mennings. Með ósamhljóða yfir-
lýsingu væru þeir hinsvegar
komnir út af „línunni" og munu
þeir forðast það í lengstu lög.
Þeir hafa tekið þann kostinn að
þegja.
Guðl. Gísloson
I
Utanríkisstefna kommúnisfa