Fylkir - 03.11.1950, Blaðsíða 2

2
FYLKIR
Hðalfundur Lifrars. Vestm.
FYLKIR
málgagn SjálfstætSisflokksins
Útgefandi:
Sjálfstæðisfél. Vestmannaeyja
Ritstjóri og ábyrgðarm.:
Björn Guðmundsson
Auglýsingastjóri:
Ágúst Matthíasson
Pósthólf 117 — Sími 103
Prentsmíbjan Eyrún h. f.
Mál
málanna
í bæ eins og Vestmannaeyj-
L.m gr(>inir menr n* 'inlrcög'tj
mjög á um hvað skuli teljast
þýðingarmikil mál fyrir byggðar
lagið og hvað ekki. Einn legg-
ur allan þunga á þetta, annar á
hitt. — Afstaða okkar til lífs-
bjargar og framtíð barna okkar
er þó á þann veg aðlí einuimáli
eru allir sammála og það er í
landhelgismálinu. Um þetta mál
hefur svo margt verið skrifað og
sagt á undanförnum árum, að í
smágrein þessari verða engin
ný sannindi sögð. Hinsvegar
gerð tilraun til þess að leggja
málinu lið o ghalda því vakandi
í vitund' þess fólks sem á allt
undir að vel skipist. — Fréttir
sem berast hingað vestan af
fjörðum og eins að norðan bera
það með sér að ástandið í at-
vinnu- og fjármálum er þar
mjög ískýggilegt — og það svo
að jafnvel er talað um bjargar-
skort á mörgurrl heimilum. Og
þegar orsakanna fyrir þessu öm-
urlega ástandi er leitað — þá
er í rauninni aðeins eitt sem
veldur — aflabrestur. — Og
hvað getum við svo gert til þesss
að aflaleysið sæki okkur ekki
heim — með þess ömurlegu af-
leiðingum sem við svo að segja
daglega lesum um eða heyrum
frá fyrrgreindum byggðarlögum.
— Það er ofur einfalt. Vernda
fiskimiðin — lífsbjörgina — fyr
ir óhóflegum ágangi og rán-
yrkju. Koma í veg fyrir að fiski-
miðin hér við Eyjar verði eins
leikin eins og fiskimiðin úti fyr-
ir Vestfjörðum, og að hér verði
aflabrestur ár eftir ár, eins og
átt hefur sér stað fyrir vestan,
með öllum hans óhugnanlegu
afleiðingum. Fyrir þetta þæjar-
félag er því ; fyrst ,og síðast
— landhelgismálið. — Öll önn-
ur mál, hversu þýðingarmikil
sem þau í fljótu bragði virðast
vera, hverfa í skuggann fyrir
þessu máli — það er upphafið
og endirinn, —
Bókarf regn
Framhald af 1. síðu.
sjálfræði hefst eitt stórbrotnasta
og glæsilegasta tímabilið í at-
vinnusögu landsins. Nú voru ára
skipin óðum að hverfa, skútuöld-
in tók við, og í kjölfar seglskip-
anna fóru vélbátarnir, og loks
togararnir. Margir þeirra manna
er frumkvæðið áttu að þessum
stórstígu framförum, eru nú
fallnir í valinn, en enn eru á lífi
nokkrir, sem kunna frá mörgu
að segja varðandi þetta um-
brotatímabil. Þessir bjartsýnu og
stórhuga athafnamenn settu svip
sinn á umhverfi sitt, kaupstað-
inn eða þorpið, sem var svo lán-
samt að njóta starfskrafta
þeirra, atorku og áræðis, og víða
sjást ennþá spor þessara manna
í lífi og starfi síðari kynslóða,
og munu sjást enn um langan
aldur. Einn af þessum mönnum
er Þorsteinn Jónsson í Laufási.
Hann hefur nú nýlega sent frá
sér endurminningar sínar um
hálfrar aldar sjósókn og for-
mennsku í Eyjum og nefnir bók-
ina „Formannsævi í Eyjum."
Þessar minningar eru ekki
sjálfsævisaga í eiginlegum skiln-
ingi, heldur þættir úr viðburða-
ríkri og starfsamri ævi á sjó og
landi, því að Þorsteinn lét einnig
til sín taka ýms mál, er ekki
komu sjósókninni beinlínis við,
svo sem ýms félagsmál þessa
byggðarlags.
Það er bæði fróðlegt og
skemmtilegt að fylgja ferli Þor-
steins, allt frá því er hann ræðst
formaður á julið, sem Gísli Stef-
ánsson í Hlíðarhúsi átti, og þa,
tilhann lætur af formennsku á
Unni III. Oft komst hann í hunn
krappann, og stundum mátti
vart á milli sjá, hvor yrði yfir-
sterkari, Ægir eða formaðurinn,
sem vildi sækja, — og sótti, —
gull í greipar hans. En alltaf
kom Þorsteinn heill í höfn og
allir, sem með honum voru, þótt
oft væri djarflega teflt. Hjá Þor-
steini fór saman dirfska of frá-
bær fyrirhyggja ásamt fullri var-
úð og sívakandi athygli á ýmium
fyrirbærum. Enda var það svo,
að sjómenn urðu fyrst og fremst
að treysta á guð sinn og sjálfa
sig í þá daga, þegar höfnin var
ófullkomin, vitar fáir eða engir
og engar veðurfregnir, eins og
nú er. Það var blátt áfram lífs-
nauðsyn að veita eftirtekt ýms-
um fyrirbærum í lofti og sjó, ef
vel átti að fara. Þorsteinn í Lauf
ási bjó yfir þeim hæfileika að
taka eftir og muna, þótt sma-
vægileg virtust atvikin. Má í
því sambandi benda á það, er
teista verður til þess að bja ga
lífi hans og skipverja hans.
Þorsteinn secjir frá ýmsum
Aðalfundur Lafrarsamlagsins
var haldinn s.l. mánudag. —
Reikningar félagsins voru born-
ir upp og samþykktir einróma.
Sýndu þeir að félagið stendur
styrkum fótum og að um stjórn-
völinn er haldið öruggum og
traustum höndum.
I skýrslu stjórnarinnar sem
gjaldkeri félagsins las upp eru
ýmsar upplýsingar um rekstur
og framkvæmdir s.l. ár. — Ár-
ið 1949 var tekið á móti 1384
tonnum af lifur (928 tonn 1948)
og fengust/úr þessu lifrarmagni
803 tonn af lýsi eða 57,8%. Fyr
skemmtilegum og athyglisverð-
um viðburðum. Það er. t. d. gam-
an að lesa um viðskipti hans við
Jósef Wood, enska togaraskip
stjórann, og við foringjann á
„Fyliu", danska varðskipinu. Yf-
irgangur togara við fiskibátana
er sorgarsaga, sem Ijúka þyrfti
hið bráðasta, og ásælni þeirra á
bannsvæðin við strendur lands-
ins. Enn má nefna kaflann um
fiskna menn og ófiskna, sem er
dálítið sérstæður. Þá er líka feng
ur að slysaannálnum, sem nær
frá 1918 til 1950. Þá þáttur
hefði þó mátt vera lengri, því að
heimildargildi hans verður því
meira sem hann nær lengra aft-
ur í tímann. Hin tíðu og alvar-
legu sjóslys urðu svo til þess, að
Vestmannaeyingar eignuðust sitt
eigið björgunar- og varðskip, en
frá stofnun þess fyrirtækis er
einnig sagt. Fleira mætti nefna,
en sjón er sögu ríkari, enda ætti
ætti engum að leiðast lestur bók-
arinnar.
Bók Þorsteins í Laufási ber
það með sér, að hún er rituð af
alvöru og festu. Hún ber það
með sér, að hún er komin úr
höndum þrautreynds, hugsandi
manns, sem rasaði aldrei um
ráð fram, en hugsaði áður en
hann framkvæmdi. Það verður
heldur ekki séð, að menntunar-
skortur hafi staðið höfundinum
í vegi, er hann skráði þessar
endurminningar sínar. Slíkir
menn hljóta að vera miklir af
sjálfum sér. Þeir eru „þéttir á
velli og þéttir í lund, þrautgóðir
á raunastund."
Bók Þorsteins hefur höfðing-
legt yfirbragð. Hún er hollur og
skemmtilegur lestur ungum
sem öldnum.
Get leigt þeim
STÓRA STOFU
sem getur greitt 4—5 þúsund
krónur fyrirfram.
Andrés Hannesson
Holti
ir lifrina var greitt kr. 1,56 pr.
kg., sem er svipað verð og árið
áður. Vinnslukostnaður var dá-
lítið lægri en árið áður eða rúm
34% af söluverði lýsisins. Fram-
leiðsla ársins 1949. var seld til
4 landa, Bretlands, Tékkósló-
vakíu, Finnlands og Bandaríkj-
anna auk 42 tonna sem seld
voru til sameinuðu þjóðanna.
Fyrsta afskipun fór fra.m 3. apríl
1949 en sú seinasta í byrjun árs
ins 1950. —
Svo sem kunnugt er fer verð
lýsisins eftir vitamininnihaldi
þess. Reyndist lýsið misjafnt og
hafði að innihalda allt frá 2900
vitamineiningum niður í 2100.
Söluerfiðleikar voru talsverð-
ir á framleiðslunni og fékk for-
maður samlagsins Jóhann Þ.
Jósefsson mest að kenna á
þeim. Voru afskipanirnar marg-
ar og smáar. — Talsvert var
unnið að endurbótum á húsum
og áhöldum samlagsins á árinu.
Meðal annars var lögð leiðsla
frá verksmiðjunni niður í Frið-
arhöfn og fenginn mælir á leiðsl
una, svo að nú þarf ekki að
vega lýsið úr skipi né í skip —
heldur hægt að dæla lýsinu
beint um borð í tankskip.
Á yfirstandandi ári (1950)
voru ýmsar framkvæmdir fyrir-
hugaðar og sótt um leyfi til
þeirra, en hefur verið marg-
synjað af hinum voldugu „ráð-
um" í Reykjavík. Meðal fyrir-
hugaðra framkvæmda voru end-
urbætur á skilyrðum til að vigta
lifrina. —
I sambandi við öflun sumar-
lifrar, þá vottar samlagið sjó-
mönnum þeim, sem sumarveið-
ar stunda þakklæti sitt fyrir elju
þá, sem þeir sýna í öflun henn-
ar. Að vísu má segja að sjómenn
hirði lifrina engu að síður sín
vegna en samlagsins, en eigi að
síður er samlaginu mikill styrk-
ur í allri natni við söfnun lifrar,
og vill styrkja sjómenn eftir
mætti í þessari söfnun.
Sem dæmi þess hve varasamt
getur verið að henda lifur, má
benda á hið aumlega útlit með
lýsisverðið 1949. Frá því
snemma sumars og fram til ára
móta leit helzt út fyrir að ekk-
ert myndi hafast upp úr sum-
arlifrinni. Að vísu voru menn að
tala um 50—60 aura pr. kg. —
en í allri óvissu.
Þrátt fyrir þetta dökka útlit,
héldu sjámenn áfram að hirða
lifrina — og árangurinn varð
kr. 1,25 pr. kg. Einn dragnóta-
bátur fékk nærri 6 þús. kr. fyr-
ir „sumarlifur". —
Að lokinni skýrslu stjórnar-
innar ræddi formaður samlags-
Framh. á 4. síðu.