Nýi tíminn - 10.01.1944, Page 4

NÝI TÍMINN
Frá siónarhóli sveitamanns
SKÚLI GUÐJÓNSSON bóndi á Ljótunnarstöðum hefur lof-
að að senda blaðinu við og við smágreinar, svo að eitthvað verði
frá honum i hverju blaði. Koma hér fyrstu sýnishornin. Skúli er
með ritslyngustu alþýðumönnum þessa lands og þjóðkunnur fyrir
ritgerðir sinar i Rauðum pennum, Rétti, Skinfaxa og viðar. Mun
það þvi verða mikið gleðiefni kaupendum þessa blaðs að eiga von
ritgerða frá honum i hverju blaði og cetti að vera öðrum til fyrir-
myndar um að senda blaðinu smágreinar.
UNDARLEGT FYRIRBÆRI
Það er í sjálfu sér ekkert und-
arlegt, þótt hægt væri að spana
bændur á verðjöfnunarsvæði
Reykjavíkur upp gegn hverskon-
ar breytingum á mjólkurlöggjöf-
inni. Hún er miðuð við þeirra
hagsmuni og með henni hafa þeir
í raun og veru fengið einkarétt
á því að framleiða mjólkurafurð-
ir fyrir höfuðstaðinn, án þess þó
að geta fullnægt þörfum hans
með þessar vörur, nema að sára-
litlu leyti. Það er jafnvel afsak-
anlegt, að bændur austur í Loð-
mundarfirði og vestur í Dölum
láti ginnast til að mótmæla þeim
breytingum á mjólkurlögunum,
sem sósíalistar báru fram á síð-
asta þingi. Maður hefur nú séð
hann svartan fyrr, bæði f Finna-
galdrinum og oftar.
En það kastar fyrst tólfunum,
svo að marki sé, þegar þeir
heimta það jafnframt — ef trúa
má Tímanum, — að engar aðrar
breytingar verði gerðar á mjólk-
urlögunum um tíma og eilífð, —
að því er manni skilst.
Það ætti þó að vera hverjum
bónda ljóst, sem býr utan verð-
jöfnunarsvæðanna, að þar er
ekki unnt að framleiða smjör,
nema með stórtapi. Þessa stað-
reynd viðurkenna bændur þó a.
m. k. í verki. Þeir fækka kúm
sínum og leggja niður smjör-
fram.leiðslu, en leitast við að
fjölga kindunum þrátt fyrir alls-
konar pestir og aðra erfiðleika,
sem því eru samfara.
Ég þekki t. d. eina sveit, sem
hefur mjög ákjósanleg skilyrði til
nautgriparæktar frá náttúrunn-
ar hendi, en hinsvegar afarslæm
skilyrði til sauðfjárbúskapar —
landþrengsli og létta vetrarhaga.
Bændur þessarar byggðar hafa
sent Alþingi kröfu um það, að
breyta í engu þeirri löggjöf, sem
gerir þeim ókleyft að stunda þá
búgrein, sem á tvímælalaust bezt
við þeirra staðhætti.
Jónas Hallgrímsson sagði einu
sinni frá fólki, sem ekki vildi
skilja við sig asnakjálkana, sem
það hafði verið hlekkjað við, af
því að það ætlaði að hafa þá sér
til réttlætingar á dómsdegi.
Sagan endurtekur sig stund-
um optar en við óskum eftir.
Sk. G.
RÆKTUNARFRUMVARP
FRAMSÓKNARn
(Minningarorð)
Tíminn hefur nú fylgt rækt-
unarfrumvarpi Framsóknar til
grafar. Það er fullkominnar virð-
ingar vert, hve hann tekur frá-
falli þess með mikilli stillingu og
kristilegu trúarþreki. Mun hann
án efa sjá, að úr því það fæddist
svona ótullburöa og vanskapað í
þennan heim, að pa tór svo bezt
sem fór.
Oðru máli hefði verið að
gegna, ef að það hetði venð rétt
skapað og tuilburða; t. d. et upp-
hatsákvæöi þess hetöu tjallað um
ítarlega rannsókn anra býla
landsins, en síðar hefðu komið á-
kvæði um ræktunarsamþykkt og
margvíslegan stuðning við rækt-
unartramkvæmdir bænda, byggt
á þeini niðurstöðum, sem rann-
sóknin leiddi í ljós.
En bændum hefði lítill greiði
verið ger með því að samþykkja
þetta trv. eins og það lá tyrir.
Það er yfirleitt regla, að rann-
saka, hvort það borgi sig að
vinna verkið, eöa hvort paö sé yt-
irleitt tramkvæmanJegt, áöur en
hafizt er handa. Fn samkvæmt
þessu frumvarpi, átti að tara ná-
kvæmlega ötugt að. Það átti að
ákveða að hetjasi lianda og búa
svo um alla hnúta, að ekki yrði
aftur snúið, áður en rannsakað
yrði, að iive miklu leyti verkið
yrði framkvæmanlegt og livað
það myndi kosta.
Allir hljóta að vera með á því
að fjölda margar jarðir eru þann-
ig, að það er hvorki framkvæm-
anlegt né forsvaranlegt að leggja
svo mikið té í ræktun þeirra, að
þær geti orðið íramtíðar býli. Fn
petta er algerlega órannsakað
mál.
Tíminn segir í líkræðu sinni
um ræktunartrv., að þetta mál
verði borið fram til sigurs í ein-
hverri mynd. Er það vel mælt og
viturlega. Munu allir áhuga-
menn um ræktunarmál einliuga
óska þess, að næsti þungi Fram-
sóknar af þessu tagi, verði að öllu
leyti rétt skapaður og beri rétt
að, þegar hann fæðist í íyllingu
tímans.
Sk. G.
FRAM ÚR SKUGGANUM
Það er hálfömurlegt um að lit-
ast frá bæjardyrum þingmanns
Strandamanna í útvarpsumræð-
unum um daginn. Allt var kom-
ið á fleygiferð, þvert út frá réttri
leið. Af því að þingmaðurinn er
maður skarpskyggn, skynjaði
hann orsökina fyrir því að allir
hlutir höfðu farið svona herfilega
út af sporinu. Kjördæmamálið
var orsök ógæfunnar. Ef hægt
væri að kippa því í sitt fyrra
form, myndi allt falla í sinn fyrri
farveg aftur, akrar vaxa ósánir og
gullnar töflur í grasi finnast, eins
og eftir Ragnarök.
Þingmaðurinn lýsti því átak-
anlega, sem dæmi upp á ástandið,
að inn á þingið kæmu menn í
stórhópum, að því er manni
skildist, sem eiginlega hefðu
aldrei verið kosnir þangað og
enginn vildi kannast við, sem
þingmenn sína. Samt „komu þeir
fram úr skuggunum og settust á
þingbekkina," eins og þingmað-
urinn orðaði það, rétt eins og
hann væri að segja draugasögu.
Það ræður enginn sínum næt-
urstað. Hermann minn, og þú
hefur ekki fengið lífstíðarábúð á
henni Strandasýslu enn.
Hvernig myndi fara, ef þeir
heiðursmennirnir Ófeigur í
Skörðum og Þorgeir Ljósvetn-
ingagoði skiftu á milli sín búi
Framsóknarflokksins? Það er vel
hægt að hugsa sér, að þeim þing-
mönnum flokksins myndi þá eitt-
hvað fækka, sem háttvirtir kjós-
endur senda beint inn á þingið.
Aftur á móti er vel hugsanlegt að
einhverjir þeirra kæmu fram úr
skuggunum og settust á þing-
bekkina, jafnvel þótt þeir vissu
að enginn vildi kannast við þá
sem sína þingmenn.
Örlögin geta stundum verið
dálítið gráglettin. Það væri svo
sem rétt eftir þeim, að bjarga því
sem bjargað yrði af Framsóknar-
flokknum, með fulltingi þeirrar
kjördæmaskipunar, sem flokkur-
inn liefur nærri þyí misst vitið
við að berjast gegn.
Sk. G.
allt nema að viðhalda starfsorku
sinni og borga vexti og afborg-
anir af skuldum. Fátækir bænd-
ur voru áreiðanlega ekki hvattir
eða studdir til ræktunarstór-
virkja á þeim árum. Og eru
menn nú búnir að gleyma því,
þegar verið var, af forkólfum
Framsóknar, að auglýsa það í
blöðum og á mannfundum að
bændur væru svo nægjusamir, að
þeir kæmust af með innan við
þúsund krónur í ársúttekt? Og
það voru jafnvel tínd þau dæmi
um það að ársúttektin hefði í
sumum tilfellum komizt niður í
400 kr. yfir árið. Og þetta gerðist
á fjórða tugi 20 aldar. Slíkir
menn voru Framsókn þóknanleg-
ir. Það var ekki verið að krefjast
sambærillegra kjara við verka-
menn í þá daga.
Eða man nú enginn lengur,
þegar mæðiveikin tók að drepa
niður fé bænda, hvernig Kreppu-
lánasjóður hljóp í kapp við
sjálfa pestina með að drepa niður
féð sem hann hafði tekið veð í
og lagðist á framtíðarstofninn —
veturgamla féð?
Framsókn hefur haldið fátæk-
asta hluta bændanna niðri, bæði
efnahagslega og menningarlega
öll þau ár sem hún hafði bezta
aðstöðu til þess að rýmkva þeirra
hag. Til þess hefur hún ýmist
notað áróður, eða SÍS-bankavald-
ið, sem hefur haft allt þeirra ráð
í hendi sér. — Nú standa þeir
uppi með úrelta búskaparhætti
og minnkandi bústofn, vitandi
ekki hversu skipast kunni um
þeirra hag.
Sk. G.
ENN UM MÆÐIVEIKINA
Það er ráðleysa að verja stórfé úr rikissjóði til að fjölga sauðfé i
landinu, meðan offramleiðsla á kjöti er i stórum stíl.
FRAMSÓKN HEFUR VERIÐ
DRAGBÍTUR Á FRAMFARIR
SVEITANNA SÍÐASTLIÐINN
ÁRATUG
Það var um réttir í haust, sem
Tíminn birti yfirlýsinguna frægu
um stórgróðann af kjötútflutn-
ingnum, ef að dýrtíðin hefði ver-
ið stöðvuð 1941.
Síðan hefur nú mikið vatn —
og kjöt runnið til sjávar og ofan
í hraungjótur á okkar landi. En
þetta gróðadæmi Tímans, sem
var svo vitlaust, að allir fram-
sóknarmenn, sem minntust á það
við mig fannst það lirein fjar-
stæða, hefði þó mátt setja þann-
ig upp, að útkoman hefði ekki
orðið tóm vitleysa.
Það má líka setja dæmið upp
svona: Ef allir bændur landsins
hefðu nægilegt véltækt ræktað
land, myndu þeir nú geta lifað
góðu lífi á því að framleiða kjöt
fyrir brezkan markað. Þá myndi
og dýrtíðin vera minni í landinu,
útflutningsverzlunin hagstæðari
og allt eftir því.
Ef að Framsóknarflokkurinn
hefði barizt jafn ötullega fyrir
því, síðastliðinn áratug, að land-
búnaðurinn næði að skipa þann
sess, sem honum ber, og hann
hefur á sama tíma haft mikinn á-
huga fyrir því, að troða skóinn
niður af verkamönnum, þá væri
vel og stórum betur en nú áhorf-
izt.
En hefur ekki Framsóknar-
flokkurinn allt af verið að hjálpa
bændunum og eggja þá til dáða?
munu menn spyrja.
Hvort man n.ú enginn lengur
fagnaðarboðskap Jónasar til
bændanna á kreppuárunum? Var
sá boðskapur ekki eitthvað á þá
leið að þeir ættu að neita sér um
Landbúnaðurinn hér í sýsl-
unni horfir nú til auðnar, ef
ekki verður nú þegar gert stór-
fellt samræmt átak honum til
bjargar, er ekki um annað að
gera fyrir bændur en að flytja á
„mölina“. Mun þó mörgum
verða það örðug ganga.
Mæðiveikin hefur nú herjað
svo illa, að hjá mörgum bónda
er nú tkki nema 6—8 ær á fóðri
og sumstaðar engin. Bændur hér
eru því margir spenntir fyrir al-
gerum niðurskurði og fjárskipt-
um. Atkvæðagreiðsla samkvæmt
lögum um fjárskipti fór hér fram
síðastliðið vor á svæðinu milli
Skjálfandafljóts og Jökulsár á
Fjöllum. Voru fjárskiptamenn
þar í miklum meirihluta, þó
langt væri frá að næðist sá meiri-
hluti, sem þarf til þess að fjár-
skipti séu löglega samþykk. Nú í
haust er aftur komin hreyfing á
þetta mál. Fundir hafa verið
haldnir og verið er að safna und-
irskriftum bænda undir einhvers-
konar áskorun til ríkisvaldsins
um þetta.
Eg skal játa það, að eg hef allt-
af verið andvfgur niðurskurði.
Eg tel það í fyrsta lagi mjög leið-
inlega aðferð að neyða nokkurn
bónda til að drepa niður allar
sínar kindur. Hitt er þó enn var-
hugaverðara að séð frá sjónar-
miði þjóðfélagsheildarinnar get-
ur það varla kallast annað en ráð-
leysa að verja stórfé úr ríkissjóði
til að fjölga sauðfé í landinu,
meðan offramleiðsla á kjöti virð-
ist vera í stórum stíl. Það virðist
engin ástæða til fyrir hið opin-
bera að stuðla að aukinni kjöt-
framleiðslu meðan kjöti er fleygt
í landinu og annað er verðbætt
með stórum fjárhæðum.
Mæðiveikinni verður aldrei
útrýmt úr landinu með fjárskipt-
um. Styrkur til fjárskipta frá því
opinbera miðar því í sjálfu sér.
ekki til neinna þjóðfélagslegra
umbóta, og vonin um að það
takist að finna varnir gegn veik-
inni er þó enn til. En í þessu efni
hefur hið opinbera brugðizt
hraparlega skyldum sínum. Eng-
in fjárhæð var of stór til þess að
gera aðstöðu þeirra mgnna, er
vinna að rannsókn mæðiveikinn-
ar eins fullkomna og mögulegt
var, því betri starfsskilyrði, þvf
meiri von um árangur. í annan
stað verður ríkið að sjá um að
þeir bændur sem á mæðiveiki-
svæðunum búa geti haldið á-
fram að sjá fjölskyldum sínum
farborða. Það á að gera með auk-
inni opinberri vinnu, svo sem
vegavinnu sem bændur geta
stundað, en þó aðallega með svo
auknum jarðræktarstyrk að bænd
ur geti beinlínis haft kaup við
að vinna að ræktunarfram-
kvæmdum. Með því voru bein-
línis slegnar tvær flugur í einu
höggi, bændum veitt aðstaða til
að vinna sér inn lifibrauð, en
skapaðir jafnframt möguleikar
til breyttra búskaparhátta, þ. e.
mjólkurframleiðslu. Framlag
ríkissjóðs kæmi því fram í stór-
aukinni ræktun — auknum þjóð-
arauði, en væri ekki varpað á glæ
eins og fjárskiptastyrk er í raun
og veru. En ef hið opinbera ger-
ir þetta ekki, — beinlínis stóreyk-
ur aðstoð sína við þá bændur, er
harðast verða úti og við litla
ræktun búa — er ekkert um að
gera fyrir margan bóndann, ann-
að en að fá nýjan fjárstofn eða
að flýja sveitirnar — og þau úr-
ræði verða þjóðfélaginu ekki síð-
ur dýr.
Jón Þ. Bucli.
Kaupendur
í Reykjavíkl Komið á aigreiðsl-
una Skólavörðustíg 19 og greiðið
blaðið.
ÚTBREIÐIÐ
NÝJA TÍMANN!
I