Nýi tíminn - 23.07.1947, Page 7

7
Miðvikudagur 23. júlí 1947
NÝI TÍMINN
Sænskur blaðamaður lýsir Ráð
stjórnarríkjunum
Sigyr aEpýðmsamtakanya
nært og hraustlegt og þetta á
sérstaklega við um smábörnin,
sem vafin eru inn í hlýja dúka.
Það er ekki hægt að sjá, að
Sovétríkin eigi við nokkuð fólks
fjölgunarvandamál að stríða,
alls staðar úir og grúir af börn-
um, í görðunum, leikvöllunum
og skautasvellunum, og þau
Ijóma af lífsgleði og hreysti.
Vinnuhraðinn og starfsgleð-
in í verksmiðjunum ber því líka
öruggt vitni, að fólkið er hraust
og líður vel. Þess sama verður
vart hjá snjómokurunum á
götunum í Moskva. Það eru
mest konur. Maður kemur auga
á heilar hersveitir af þeim, 'þar
sem þær skófla snjónum með
föstum tökum á undan sér,
næstum því jafnóðum og hann
fellur. Þær eru á ferli frá því
snemma morguns til síðla á
kvöldin, er hinar rauðu stjörn-
ur eru tendraðar á múrveggj-
um og turnum Kremlar.
Glæsilega klætt fólk er held-
ur sjaldséð á götum rússneskra
borga, en enn sjaldgæfara er að
sjá fólk, sem ekki er hlýlega
klætt. Og það er enginn vafi á
því, að í rússneskri vetrarveðr-
áttu er það öllu mikilvægara að
vera velklæddur en geta státað
sig í skartklæoum.
Þykkar ullarúlpur af því
tagi, sem maður sér svo oft
myndir af í blöðunum eru mjög
algengar, einnig pelsar. Karl-
menn hafa skinnhúfur á höfð-
inu og oft sér maður hinar sér-
kennilegu hermannahúfur, sem
áður fyrr voru eins konar tákn
sovétníðsins, og það verður að
játast, að ekki er beinlínis liægt
að kalla þær fallegar. Herinn
hefur greinilega losað sig við
gamlar birgðir af þessum höf-
uðbúnaði. Konurnar vefja flest-
ar sjali yfir sig, oft yfir hattinn
eða húfuna.
Umvafðir velvild og
umhyggju
Moskva tekur yfir geypilegt
landflæmi. Fari maður að
skyggnast um í borginni er
maður fljótur áð komast á villi-
götur. Það kom oftar fyrir en
einu sinni, þegar þannig stóð á
fyrir mér, að fólk ávarpaði mig
og vildi leiðbeina mér. Hvar sem
við vorum voru alltaf allir
reiðubúnir að rétta okkur hjálp-
arhönd. Stundum kom það fyr-
ir, að fólk ávarpaði okkur vin-
gjarnlega og spurði, hvers kon-
ar menn við værum.
Við áttum oft erfitt með að
gera okkur skiljanlega vegna
kunnáttuleysis í málinu, og
björguðum okkur út úr vand-
ræðunum með því að segja
„svedski delegatsi“ („sænsk
sendinefnd“). Þá vorum við um-
vafðir slíkri velvild og um-
hyggju, að ríkisborgari í landi
hlutleysisins hlaut 'að verða
bæði hrærður og hálffeiminn.
Það er t. d. ekki gott að vita,
hvað maður á að gera, þegar
kona á sjötugsaldri, sem ljómar
öll af velvild, vill umfram allt
bjóða Svía á bezta aldri sætið
sitt á veitingastað, þar sem öll
sæti eru setin.
Það er lærdómsríkt að íhuga
andlitin á fólkinu í leikhúsun-
mn. Þau lýsa svo miklum á-
huga, svo miklu andlegu fjöri
og innlifun í leikinn, að slíkt
ver'ður maður aldrei var við hér
heima.
Það má ef til vill segja, að
allt þetta skipti ekki miklu máli
þegar dæma á um hin miklu
vandamál, sem sovétþjóðirnar
eiga nú við að stríða. En þetta
er þó kannski ekki alveg þýð-
ingarlaust. Þetta er vísbending,
um það, að hin alþekkta vel-
vild og mannást, sem talin hef-
ur verið enkenni rússnesku
þjóðarinnar, hefur lifað af
hörmungar og þjáningar stríðs-
áranna. Það er' ekki hægt að
komast hjá því að spyrja, hvort
iíklegt sé að slíkt fólk búi vie
ógnarstjóra, eins og oft er
haldið fram. Hin margumtalaða
einangrun sovétborgaranna frá
umheiminum er áreiðanlega
miklu minni en gert hefur verið
úr henni. Maður' getur setzt hjá
bráðókunnugum Rússa á veit-
ingastað og farið að ræða við
hann urn þau vandamál sem
heimurinn á nú við, og það er
langt frá því að þeir stökkvi
app á nef sér, þótt maður láti
í ljós efa sinn á réttmæti utan-
ríkisstefnu Sovétríkjanna. Tor-
tryggnin í garð útlendinga, sem
>vo mikið er tönnlast á, lætur
eftir öllu að dæma lítið á sér
rera.
*
Rósemd og jafnvægi
Maður verður þess líka fljót-
.ega var, að erlendir gestir, sem
koma í boði stjórnarvaldanna,
rru skoðaðir, sem gestir allrar
þjóðarinnar, sem hún á að sjá
um og vaka yfir. Maður' verð-
ur yfirleitt var við það, að ró-
Fi<h. af 5. siðu.
og litið samtímis um öxl til
Kristjáns stéttavbróður síns,
með þeinr afleiðingum. að
sttilka, sem komin var til að
kaupa miða, leit einnig í
sömu átt og — lnaðaði sér
brott sem skjótast!
Eftir nokkurt angur, þóf
og tramp um sótuga stöðina
í Kilmanrock, settumst við
inn í næturlestina til l.ond-
on. Sætin voru ekki sem
verst, en um hreinlætið er
bezt að Itafa sem fæst orð.
Við vorum aðeins 4 í klefa
og gátum látið fara sæmilega
um okkur. Eg haþði ekkert
sofið nóttina áður, og var
dauðyflislegur og fúll, en lé-
lagar nn'nir létu það ekki á
sig fá og tóku að syngja ís-
lenzk lög — og kveða. En svo
hugsaðist þeinr að ekki
mynchi allar þjóðir þekkja
„vitlausa manninn í íslenzka
útvarpinu', og til tryggingar
því, að samferðamenn í næstu
klefum héldu ekki að hér
væri hreinn villimannahópur
á ferð, sungu þeir: It is a long
semd og jafnvægi eru einkenni
á hugarástandi þjóðarinnar.
Annað er það, sem er óyggj-
andi tákn um heilbrigði og
hreysti þessa fólks, það er
vinnugleðin, ástin á hinu frið-
samlega starfi. Sovétborgararn-
ir sýna okkur bókasöfn sín,
verksmiðjur sínar, barna- og
menningargarða og andlit
þeirra ljóma af áhuga, gleði og
stolti.
Eftir ómælanlegar fórnir og
hetjudáðir unnu sovétþjóðirn-
ar sigur í styrjöldinni. Sá skerf
ur, sem af þeim var krafinn í
styrjöldinni var margfaldur við’
þann, sem Rússland þurfti fram
að leggja í fyrri heimsstyrjöld-
inni, en gat ekki. Sigurinn í
styrjöldinni var einnig sigur
fimmáraáætlananna og liefur
því aukið enn á bjartsýni og
sjálfstraust. sovétþjóðanna. Mað
ur þarf að hafa kynnzt sovét-
borgara mjög vel, áður en mað-
ur getur leyft sér að spyrja
hann, hvort hann vilji að flutt-
ar séu inn vörur erlendis frá,
sem að vísu fáist í Sovétríkj-
unum, en séu.. ekki almennings-
eign vegna þess hve dýrar þær
séu. Borgarar Sovétríkjanna
vilja bjarga sér sjálfir og sigr-
ast á örðugleikunum af eigin
rammleik.
Sovétskipulagið hefur staðizt
eldraunina. Það virðist meira
að segja hafa styrkzt og standa
nú á öruggara grunni en nokkru
sinni fyrr. Sovétborgararnir
bera höfuðin hátt og bera skipu
lag sitt saman við umheiminn
án nokkurrar vanmáttarkennd-
ar.
Rithöfundar Moskvuborgar
tóku á móti okkur. Það kom
fram í viðræðunum, að ýmsir
ungir skýjaglópar hafa kallað
byltinguna afturhaldssinnaða..
Það hafa einnig verið arkitekt-
ar sem voru svo langt á undan
samtíð sinni að þeir byggðu
hús í Moskvu sem miklum vand-
lendingseðlið: rímnakveð-
skapurinn hljómaði á ný
meðan lestin þaut suður
England gegnum þokuna og
nátthúmið.
Herra, hér er oss gott
að vera!
Það var engin ofraun heil-
brigðum augum, að horfa í
sólina þá, sem kom upp yfir
Suður-Énglandi um inorgun-
inn. Hún var líkust látúns-
bólu, er stungið hefur verið
í fóður á gömlu þakherbergi,
sem upphaflega hefur \erið
ljóst, en er nú svo lúð orðið,
að ekki má lengur greina
frekar, hverjir litir þess hali
verið. Garðarnir og trén
voru hins vegar víða hinir
fegurstu, en þokuðu rneir og
meir lyrir múrttm og skor-
steinum.
Á járnbrautarstöðinni skild-
ust leiðir. \7ið Emil náðum í
bíl, og þegar við staðnæmd-
umst skammt frá horninu á
Buckingham Gate, eftir að
liala ekið um Pall Mall, hlut-
ríkisstjórnarinnar til að tvístra
alþýðusamtökunum, gerðu kjara
deilurnar stórum víðtækari og
hatramlegri en annars hefði
orðið. Baráttan stóð ekki leng-
ur um það eitt, hvort verka-
menn ættu að fá hófsamlegar
uppbætur fyrir sílækkandi lífs-
kjör síðustu mánaða, heldur
var sjálf tilvera og framtíð
alþýðusamtakanna í húfi. Rík-
isstjórnin hafði einsett sér ao
sigra og var reiðubúin til að
fórna síldarvertíðinni og allri
fjárhagsafkomu þjóðarinnar á
þessu ári fyrir sigurinn. Ef
hann ynnist ætlaði hún að láta
kné fylgja kviði og framkvæma
launalækkanir strax í haust.
Þessi brjálkennda áætlun rík-
isstjórnarinnar strandaði á því,
að atvinnurekendur neituðu að
taka þátt í slíku sjálfsmorði,
Htvegsmenn riðu á vaðið,
sömdu við Alþýðusambandið
um kjör sjómanna á viðunan-
legan hátt, og síðan gerðu
samböndin bæði áskorun un:
tafarlausa lausn vinnudeiln-
anna í trássi við vilja ríkis-
stjórnarinnar . Alþýðusamband-
ið sneri sér síðan beint til at-
vinnurekenda, ,,sáttanefndinni“
og þar með ríkisstjórninni var
stjakað til hliðar og samninga-
tilraunir hófust. Tilraunirnar
gengu treglega í upphafi, fyrsl
og fremst af því að ríkisstjórn-
in hafði agenta sína í hópi at-
vinnurekenda, menn eins og
Eggert Kristjánsson og Egg-
kvæðum var bundið að búa í
Það er litið á slíkar öfgar
með rólegri velvild eins og hér
í Svíþjóð.
Sovétþjóðfélagið mótast aí
borgaralegri festu, ef svo mætti
segja, þótt ekki beri að skilja
það á bókstaflegan hátt. Það er
haldið áfram á hinni þraut-
reyndu, en róttæku og djörfu
braut fimmáraáætlananna.
um við að sannfærast um að
hér væri sannarlega vel að
mönnum búið, hér væri gott
að vera. — Við vissum ekki
þá, að íslenzka sendiráðið
liafði hreiðrað um sig í hlað-
varpanum hjá höll Breta-
konungs. Síðar fengum við
að sjá, að Lonclon hefur ekki
boðfð öllum íbúum sínum
konungakjör.
„Þetta er Indlands-
málar áðuney tið‘ ‘
í ísfenzka sendiráðinu var
okkur ágætlega tekið. En
ekki var þó ætlunin að setj-
ast þar að. Um hádegið gát-
um við flutt í húsnæðið,
sem Bean ritari Alþjóðasam-
bands blaðamanna liafði út-
veeað okkur. F.n ensku leigu-
bílstjórarnir eru ekkert frekar
en íslenzkir stéttarbræður
þeirra, gelnir fyrir það, að
láta hafa af sér hádegismat-
inn og skeyttu því engu, þótt
þeim væri veilað. Skammt frá
okkúr á gangstéttinni var
Breti, sem einnig kallaði og
veifaði án árangurs. Þetta
sameiginlega stríð varð ])ess
þéss valdandi, að við fórum
ert Claessen, sem neituðu öllu
samkomulagi að undirlagi yfir-
boðara sinna.
Ríkisstjórnin krafðist þess að
samið yrði um óbreytt kaup,
,,að verkamenn féllu frá öllum
kröfunum" eins og Tíminn
komst að orði daginn áður en
samningar tókust. En skynsam
ari menn í hópi atvinnurekenda
báru sigur af hólmi og gengu
til samninga þrátt fyrir bann
og hótanir ríkisstjórnarinnar.
Samheldni og styrkur alþýðu
samtakanna hefur verið með
miklum glæsibrag í þessum
harðvítugu átökum, og sigur
þeirra er langtum meiri en hin-
ar verulegu kjarabætur gefa til
kynna. Það er sigur yfir öllu
afturhaldi þessa lands, sigur
yfir öllum áformum ríkisstjórn-
arinnar. Alþýðusamtökin hafa
aldrei verið eins sterk og nú, og
aldrei hefur almenningi verið
ið ljósara gildi þeirra og styrk-
ur.
Alþjéðlegt stÉá-
entamót
Framhald af 8. síðu.
þátttakendurnir eiga ekki að
fá að liggja í ró á Milde all-
an tímann, þeim verður sýnt
Vesturlandið, allt frá Eyj-
unni til hjarta Harðangurs.
Þeir eiga að ferðast um land,
sjó og loft.“ (Þegar mótinu
er lokið munu stúdentarnir
fara sameiginlega för annað-
livort til Finnlands eða Sví-
þjóðar og síðafr til Danmerk-
ur). „Um setningarathöfnina
segir svo í fyrrnefndu blaði:
„Milli aðalréttarins og kara-
mellubúðingsins voru haldn-
ar margar ræður, þar sem
fulltrúar hinna ýmsu þjóða
létu í ljós ánægju sína yfir
því að vera komnir til móts-
ins.
að tála saman. Þetta var ó-
venju skrafhreyfinn náungi
og kallaði m. a. Bevin gælu-
nafninu Ernie. Loks kom bíl-
stjóri, sem annaðhvort var
fórnfúsari eða ekki alyeg
eins matbráður og hinir. Til
þess að eiga ekki á hættu, að
standa þarna veifandi allan
matarw'mann, samdist svo, að
fyrst flytti liann' okkur. og
héldi svo< álram með Bret-
ann. Var nú ekið í Karls.kon-
ungs götu, samkvæmt h'
væntanlega heimilisfangi,
sem við liöfðum fengið í
hendurnar. Þar var fyrir
mikið hús og sterklegt, stóðu
varðmenn úti fyrir, hinir
vígalegustu. — Bílstjórinn
spurði unr gistihúsið. „Þetta
er Incllandsmálaráðuneytið!“
svaraði sá, er spurður var.
Hér hlaut einhverju að
skakka. „Þá skulum við fara
í götu Karls konungs- ann-
ars!“, sagði Bretinn. sem
með okkui var. Þar var að-
eins fyrir óvopnaður, góðleg-
ur dyravörður, sem vísaði
okkur inn. Na-sta verkefnið
var hið ánægjulegasta: að
þvo al sér ferðasvitann í
hreinu, hressandi vatni.
]■ B.
Yngvé Lundberg.
Að komast heiman að
way .... En svo sigraði ís-