Nýi tíminn - 04.01.1951, Qupperneq 1

10. árgangur.
Fimmtudagur 4. janúar 1951.
1. tölublað.
Ðanska skáldið Gelsted skrifar um
Stefánsson og listaverkabók hans

■51
, íslenzkt mikilmenn\“ er fyrirsögnin á grein í danska
blaöinu „Lan;l og Folk“ um Jón Stefánsson og listaverka-
bók Helgafel'ís uin hann. Greinin er eftir danska skáldiö
og listgagnrýnandann Otto Gelsted. Hann kemst svo
að oröi:
n eru m pra Grænland ai hornstelnl
hemaðarundirbúnlngs vlð Atlanzhaf
Grænland er í þann veginn að verða „ílugvéla-
skip" íyrir bandaríska ílugílotann, segir í Kaup-
mannahaínarírétt írá íréttastoíunni Telepress.
Til Grænlands liggur nú stöðugur straumur
hvers konar hergagna írá Bandaríkjunum og eíni til
hafnargerða, lítil árásarskip, byggingarefni í flug-
velli og hergagnageymslur, allur útbúnaður í full-
komin vélaverkstæði til viðgerðar á hergögnum.
Samkvæmt áætlun er öldungadeild Bandaríkja
þings samþykkti nýlega um bandarískar herstöðv-
ar við Atlanzhaf, gerir Bandaríkjastjórn ráðstafanir
til að gera Grænland að sannnefndu ,flugvélaskipi\
Samningur, gerður við dönsku stjórnina í júní í sum
ar, heimilar Bandaríkjunum herstöðvar á Græn-
landi um „ótiltekinn tíma", og var einnig efnahags
líf Grænlands raunverulega lagt Bandaríkjunum á
vald.
Herstöðvarnar sem fyrir eru í Grænlandi, og
notaðar voru af bandaríska hernum í heimsstyrjöld-
inni síðari, er óðum verið að endurbyggja sem lið
í hernaðarundirbúningnum gegn Sovétríkjunum og
alþýðulýðveldunum, segir loks í Telepressfréttinni.
Fróttir um þessar fyrirætl-
auir og ráðstafanir Bandaríkj-
anna um Grænland hljóta að
vekja þá spurningu í hugum
Islendinga hvort líklegt sé að
Bgndaríkjaauðvaldið láti við
Hækkar álagning
sm næsfu helgi?
Stjórnarvöldin sendu lands-
mönnum þann áramótaboðskap
í stuttri og laggóðri tilkynn-
ingu að álagningarreglur i
smásölu skuli haldast óbreyttar
til 7. þ.m.
Álagningarfyrirkomulagið er
þannig nú, að óheimilt er að
leggja á þann hluta verðsins
er stafar af völdum gengislækk-
unarinnar. Hafa kaúpmenn
verið mjög óánægðir með þetta
fyrirkomulag og heimta hækk-
aða. álagningu.
Hvort crðið verður við þeim
kröfum þeirra og almenningur
látinn smakka blessun gengis-
Isékkunarinnar að ful’u kemur
í !jós 7. þ.m.
það sitja án þess að teygja
hernaðarundirbúning sinn til ís
lands svo um munar. Væri ekki
óeðlilegt þó menn spyrðu hvort
hér væri enn ein bending um
leynimakk núverandi ríkis-
stjórnar við Bandaríkjastjórn,
hvorl þeir félagar Bjarni Bene-
diktsson og Hermann Jónasson
hefðu þegar, að þjóðinni forn-
spurðri, leyft að erlendur her
tæki á friðartímum að vaða
yfir íslenzka grund og setja
hér upp virki sín.
Marshall heimtar
nýjar flotastöðvar.
Hermálaráðherra Bandaríkj-
anna, George Marshall, hefur
krafizt þess af Bandarikjaþingi
að það veitti auka fjárveitingu
að upphæð 1658 millj. dollara
til að koma upp nýjilm flota-
stöðvum í Evrópu, Japan, Al-
aska og Havaí.
Ekki hefur verið skýrt nán-
ar frá hvar þessar nýju flota-
stöðvar Bandarikjanna eiga að
staðsetjast. (Telepress, Was-
hington).
■ Hefur hækka§ um ?5% síðati
gengislækkunin var gerð
Fyrsta ráðstöfunin á árinu 1951 til viðreisnar afkomu al-
mennings í landinu var að hækka kolaverðið í 420 kr. tonnið.
Það var ein blessun gengislækkunarinnar í fyrra, að kola-
vcfrðið hækkaði úr kr. 240 í kr. 310 til að byrja með og síðan
385, — 145 kr. hækkun á tonninu.
Nú var árið byrjað með að hækka tonnið upp í 420 kr. og
hefur þá kolaverðið hækkað um 75% frá því sem verðið var
fyrir gengislækkunina.
„Birgðahafnir”
Bandaríkjahersins
í Frakklandi.
Ákaft er unnið að fullkomn-
um hinna svonefnda „birgða-
hafna“ Bandaríkjahers í Frakk
landi, en meðal þeirra eru
Bordeaux, La Rochelle og La
Pallice, allar á Atlanzhafs-
strönd Frakklands.
Tuttugu og fjögur bandarísk
skip er fluttu hergögn og skot
færi hafa þegar landað í
Bordeaux. Skotfærin hafa ekki
verið sett í birgðageymslur í
Bordeaux heldur í gríðarmiklar
skotfærageymslur sem byggðar
hafa verið í Gironde-héraði.
Fyrsta bandaríska flutninga
skipið með hergögn handa
bandaríska hernámsliðinu í
Ríkissjóður
gjaldþrota?
Ein afleiðing óstjórnar í
landinu er sú að fjárhagur
ríkisins versnar í sífellu
þrátt fyrir síhækkandi skatta
og tolla. Sjaldan mun þó
hafa verið eins illa komið
og um þessi áramót, því nú
er ekki einu sinni til fé upp
í launagreiðslur til starfs-
manna hins opinbera! T. d.
hefur starfsfólki Landsspítal
ans verið tilkynnt að það
geti ekki fengið greidd laun
sín um áramótin og ekki
fyrr en einhvern tíma í jan-
úar.
„Gætin fjármálastjórn“ er
sem kunnugt er sérgrein
Eysteins Jónssonar.
Þýzkalandi kom nýlega til La
Pallice, cg voru 750 liðsforingj
ar og hermenn látnir standa. yf
ir uppskipun úr því. (Telepress
París).
Merk grein um
síldina
í nýútkomnum „Náttúrufræð
ingi“ er birt löng grein eftir
dr. Hcrmann Einarsson er hann
nefnir „Sunnlenzka síldin í
ljósi rannsóknanna.“ Er þar
dregið saman það sem. vitað er
um eðli og háttu sunnlen/.ku
síldarinnar, og skýrt rækilega
frá hinum stórmerku rannsókn
um dr. Hermanns á því efni
undanlarandi ár.
Af öðrum greinum ritsins má
nefna grein eftir Magnús Gríms
son: Geysir og Strokkur prent-
uð nú í fyrsta sinn, hundrað
árum síðar en hún var rituð.
Unnsteinn Stefánsson segir frá
rannsókn á Meðalfellsvatni, G.
Timmermann ritar um íslenzk-
ar ránfuglslýs, Jón Eyþórsson
um Jöklamýs, Hálfdán Björns-
son um gróður Ingólfshöfða,
Ingólfur Davíðsson um nýja
starartegund og nokkura fund-
fundarstaði jurta, Árni Friðriks
son um landsöluheimsókn í
Vestmannaeyjum.
Náttúrufræðingurinn er fróð
legt rit g alþýðlega ritað. Ó-
missandi þeim sem vilja fylgj-
ast með helztu rannsóknum á
náttúru íslands. Árgangurinn
kostar 25 krónur.
„Það er með fullum rétti sem
íslenzka bókaútgáfan Helgafell
hefur gefið út sem viðliafnar-
verk hina djúpsæju og fróð-
legu bók listgagnrýnandans
Paul Uttenreitters um íslenzka
málarasnillinginn Jón Stefáns-
son. Bókin er með íslenzkum
cg enskum texta og það er un-
un að lesa hana, því að enginn;
er færari en Uttenreitter til að
lýsa Jóni Stefánssyni.
Fyrir allmörgum árum bjó
Jón Stefánsson hér í Kaup-
mannahöfn eftir að hann hafði
um tíma numið málaralist hjá
Matisse í París. Stefánsson
hefur flestum samtímamönnum
sínum fremur túlkað á sann-
færandi hátt hið sanna Islend-
ingseðli. Hann hcfur máske sín
takmörk sem hreinn málari,
sem kólóristi, hann varð aldrci
þeim mun meiri var kjarninn
í honum. Hann gnæfir hátt
vegna síns fágæta, sterka og
fagra persónuleika.
Vafalaust hlaut íslenzk mál-
aralist að halda áfram að þró-
ast á þeim grundvelli, sem Ás-
grímur Jónsson hafði lagt, en
það var þýðingarmikið að Is-
land eignaðist þar sem Jcn
Stefánsson var mann, sem bæði
var lærisveinn Zartmanns, vin-
ur nýskapandi sænskra og
norskra málara, kunnugur
París og samt alger Islending-
ur í húð og hár. Danskt listalíf
stendur i stærri skuld við Jón
Stefánsson en hægt er að rekja
í stuttri bókarfregn um þessa
fögru, íslenzku listaverkabók,
sem einnig á skilið að henni
sé veitt mikil athygli hér í
Danmörku. Hvar í heiminum,
sem Jón Stefánsson var stadd-
ur flutti hann Island með sér,
hann lýsti í málverkum sínum
íslenzku landslagi, fólki og
kynjamyndum, svo að okkur
Dönum varð það hjartfólgið."
Baodaríkjastjórn krefst strangara við-
ínilli V.- og A.-Evrópu
skiptabanns
Bandaríkjastjórn heíur kraíizt þess aí öllura
Marshallöndunum, að þau setji enn strangara bann
á viðskipti við löndin í Austur-Evrópu en gilt heíur
hingað til.
Stjórnum allra Dlarshallland-
anna hefur verið sendur langur
listi yf-ir vörur, sem Banda-
ríkjastjórn heimtar að bann-
að verði að selja til Sovétríkj
anna og annarra Austur-
Evrópulanda. Listinn verður
lagður fyrir næsta fund sam-
vinnustofnunar Marshallland-
anna í París til samþykktar.
Fréttaritarar í Washington
segja, að bandarískir embættis-
menn dragi enga fjöður yfir,
að þessar nýju viðskiptahcml-
ur nálgist að vera algert við-
skiptabann og ekki geti hjá því
farið, að þær hafi skaðleg á-
hrif á atvinnulíf Marshallland-
anna. Bandaríkjamenn segja,
að ekki megi liorfa í slíkt,
hernaðarsjónarmiðið verði að
sitja fyrir öllu öðru.
lo&ybrum
Um kl. 3 aðfaranótt gaml-
ársdags varð þess vart að kom-
in var upp eldur í heyhlöðu á
Kaupangi í Kaupangssveit. —
Slökkviliðið á Akureyri vann að
því að slökkva eldinn og var
því ekki lokið fyrr en kl. 5 dag-
inn eftir.
I hlöðunni voru 700 hestar
af heyi. 300 eyðilögðust. Elds
upptök ókunn.
Stefán :
trson
sendiherra í Höfíi
Hinn 30. desember var sendi
herra íslands í Danmörku
Jakob Möller veitt lausn frá
embætti fyrir aldurs sakir.
Jafnframt var Stefán Þor-
varðsson skipa’ður sendiherra
Islands í Danmörku og honum
veitt lausn frá sendiherraem-
bættinu í London.
Sendiherraskiptin fara fram
í janúarmánuði.
(Frá utanríkisráðuneytinu).
Franco sendi kveðju
Meðal nýárskveðja, sermfor-
seta hafa borizt eru kveðjur
frá Hákoni VII. Noregskonungi,
Mohamed Reza Pahlavi Irans-
keisara og Francisco Franco
rikisleiðtoga Spánar.