Nýi tíminn - 04.01.1951, Side 2

K í I T 1 M I N N
EINAM OLGEIRSSOX:
Fimmtudagur 4. janúar 1951,
öld sösíaíismans hálfnuð
Það er íslenzkri alþýðu hollt
að staldra nú við, að hálfnaðri
tuttugustu öld, og líta til baka
yfir þann veg, sem ruddur
hefur verið frá upphafi þess-
arar aldar í sókninni miklu
frám til frelsis og farsældar
alþýðunnar, bera saman ástand-
ið um aldamótin, sjá hvað unn-
izt hefur og líta síðan með
vissu sigurvegarans, framtíðar-
innar, inn í ókunna landið, sem
biður vor: inn í síðari aldar-
helminginn.
Hvað er orðið alþýðunnar
starf á þessum aldarhelming ?
Hvernig hefur miðað í stríðinu
mikla, milli fjöldans, hinna
vinnandi stétta um jarðríkið
allt, og hinna fáu, stóru, —
hinna voldugu auðdrottna ver-
aldarinnar, sem áttu hana alla
um árið 1900? Við skuium at-
huga umskiptin á alþjóðasvið-
inu fyrst, og síðan sjá hva'ð
gengið hefur hér heima.
áð hafði honum 1 styrjöldinni.
Með ógurlegri grimmd braut
ameríska auðvaldið þjóðfrelsis-
hreyfingima á bak aftur, tug-
þúsundir frelsissinna voru
drepnai. Lýðveldið þurrkað út.
En hræsnina vantaði ekki:
Bandaríkjaforsetinn kvað kúg-
unarherinn komiim til að færa
Filipseyingum ,,góða stjóm
mannastéttimar allar höndum
saman til að tryggja og auka
ránsfeng sinn.
Þannig stóð þá um alda-
mótin 1900—1901.
Auðmannastéttirnar þóttust
hafa allt ráð alþýðunnar í hönd-
um sér: alþýðmnar í nýlend-
„Sjá hin ungborna tið vekur.
storma og stríð, |
leggur stórhuga dóminn á feðr-
> anna verk. —
Heimtar lcotungum rétt, — og
hin kúgaða stétt
hristir klafann og sér hún er!
voldug og sterk."
Einar Ben.: lslandsljóð.
Aldamótin 1900.
Auðvald Englands, Frakk-
lands, Italíu, Þýzkalands, Rúss-
lands, Japans og Bandaríkj-
anna drottnar yfir veröldinni.
víða í samráði við voldugan að-'
al og sumstaðar jafnvel undir
pólitískri og hernaðarlegri for-
ustu hans. Voldugir keisarar
stýra þrem af þessum keisara-
dæmum auðsins.
Sem gráðugir ræningjar fara
auðmannastéttir þessara stór-
velda ýfir íöndin, sölsa undir
sig auðlindir þeirra, arðræna
vinnukraft þeirra, traðka frelsi
þeirra undir fótum, kæfa hverja
mótspyrnuhreyfingu í blóði, en
fórna sjálfar höndnm til him-
ins og segjast vera boðberar
kristindómsins og menningar-
innar.
Arðránið var tvíþætt.
Annarsvegar var verkalýð-!
ur „heimalandsins“ arðrænduri
svo sem föng voru á og verka-|
lýðshreyfingu „heimalandsms“ j
háldið niöri eftir beztu getu,!
ýmist með „sætabrauðinu" eða
„svipunni", svo notuð séu orðj
Bismarks, — allt eftir því hváö
við átti í svipinn að áliti yfir-
stéttarinnar.
Hinsvegar var alþýða ný-
lendnanna, bændamilljónir Asíu,
Aíríku og Suður-Ameríku,
rændar og ruplaðar, blóðsogn-
ar, svo hungurdauðimi var dag-!
legt fyrirbrigði, —- „biblían, ]
brennivinið og byssunnar", svo|
nötuð séu hin „þrjú b Bret-:
ans“, voru undirstöðurnar, semj
nýlendukúgun auðvaldsríkjanna1
býggðist á, — og þó fyrst og;
fremst liið síðastnefnda.
•Auðmánnastéttirnar þykjast ■
öraggar um arðrán sitt og yfir-
drottnun. Þær hamast hver fyr-
ir sig að rífa til sín öll þau
lönd, sem énn var óskipt upp á
milli . ræningjanna. Þær horfa
öfundaraugum livor til annarr-
ar yfir hverri bráð,. sem hin
bítur, — snúa þó saman bök-
um, ef mikið liggur við og
„bráðin“ er óþæg, en búa sig
um leið undir að rífa hvor af
annarri ránsfenginn, ef harðna
fari í ári..
Aðfarir auðveldanna vekja
andstyggð allra heiðarlegra
manna.
Árin 1899—1902.
Brezki herinn stendur blóð-
ugur upp að öxlum í því að
brjóta undir brezka auðvaldið
hina hraustu bændaþjóð, Bú-
ana. Auðmenn Englands ágirnt-
ust gjöfulustu gullnámur Afr-
íku og gróðurmold Búalands.
Þeim tókst að sigra í svip. En
fordæmingin fylgir þeim. Meira
að segja úr sveitum Þingeyj-
arsýslu og auðnum Alberta er
auðvaldi Englands rist níð. —
Guðmundur Friðjónsson sendir
„bréf til vinar síns“ um
„níðinginn, sem Búa bítur,
Búddha lýð til heljar sveltir,
hundingjann, sem hausi veltir,
hvar, sem bráð á jörðu litur.“
Stephani G. finnst það hart
vestur í Alberta
,.Að eiga sjálf-geymt fé og blóð.
Er betri málstað brestur lið. —
En bíðum, ég á orð og ljóð.“
Og hann kveður eftir fordæmi
Egils eitt kröftugasta ádeilu-
kvæði íslenzkrar tungu um
„Englands fjandskap, morð og
rán.“ Og hann segir ræningj-
unum hvað biði þeirra:
Ið enska gull skal fúna fyr
en frelsisþrá sé börð á dyr."
Árin 1899—1901.
Auðvald Bandaríkjanna er
að brjóta undir sig Filipseýj-
ar, — ráunar þá einnig að
gleypa Puerto Rico og Kubu.
— Frelsishreyfing Filipseyinga
hafði barizt við híið Baridaríkj-
anna gegn Spárii. Filipseyingar
trúöu því að Bandaríkjamenn
væru að hjálpa þeim til að öðl-
act frclsi af oki Spánar. Þjóö-
hetja Filipseyja, Aquinaldo,
var kallaður heim. — Lýö-
veldi var lýst yfir 21. janúar
1899. — En ameríska auðvaldið
ætlaðist ekki til þess að Filips-
eyjar yrðu sjálfstæðar og Óháð-
ar 1899, frekar en Island 1944.
Ameríska stjórnin krafðist yf-
irráðanna. yfir eyjunum. Banda-
ríkjaherinn var sendur gegn
þjóðfrelsissinnum þeim, er hjálp
undsi írelsisfána Bandaríkj-
anna“.!!
Áríð 1900 — í Kína.
Auímannastéttir allra landa
álitu sig þurfa að standa sam-
an. — Sameinaöur japanskur,
rússneskur, þýzkur, amerískur,
enskur og franskur her hélt
inn í Peking, ti! að berja nið-
ur „boxara-uppreisnina" og
ræna og myrða.
Bretar höfðu álitið sig geta
íriárað Búa einir.
Bandaríska auðvaldið hafði
álitið sig einfært um að ráða
niðurlögum hins morkna heims-
veldis Spánar. Amerísk tækni
naut sin þar til fulls, —- byss-
ur Spánverja drógu ekki til
þeirra Bandaríkjaskipa, er
skutu á þá. Því kvað Stephan G.
í „Filipseyjar"; þegar Banda-
ríkjablööin sögðu að fólk hefði
veifað höfúðfötum sínum til
skemmda af fögnuði út af sigr-
inum við Manila:
„Mig- ei kæri að lrýta um þá
karlmanns-æru, að vinna.
Mjakast nær og miða á,
mílu úr færi hinna."
En Kína var stærsta bráð-
in, feitasti bitinn. Þar varð
hver auðmannastétt að gæta
sín fyrir hinni, þegar skipta
skyldi dýrmætasta ránsfengn-
um. Brezka auðvaldið liafði
„opnað“ Kína meö „ópíumstríð-
inu“ 1842 —, neytt kínversku
stjórnina til þess með stríði
að leyfa brczkum auömömium
að. selja ópíum til Kína. Þetta
var menningin, sem Evrópu-auð
valdið flutti. Skiptingin var haf-
in. Franska auðvaldið hafði
sölsað undir sig Cochin-Kína
1862, Kambodja 1863, Annam
1884, Tongking 1885 og með
stríði neytt kínversku stjórn-
ina til ao vi'öurkenna landrán-
ið. Brezka auðvaldið tók Burma
1886, rússneska og japanska
auðvaldið sölsaði undir sig aö
norðan, unz þeim leriti saman
sjálfum. Og þegar bændurnir
kínversku risu upp með box-
arauppreisninni, tóku auð-
unum, sem var kúguð og sam-
tök hennar óskipulögð, — og
afþýðunnar heima fyrir, scm
að vísu var byrjuð að sk’pu-
leggja samtök sín og flokka,
en ekki orðin svo máttug að
auðvaldið væri nokkursstaðar
farið að óttast um völd sín
íyrir henni.
A'ðeins hinir framsýnustu
foringjar alþýðunnar sáu mát.t-
inn, sem alþýða sú bjö yfir, sem
auðvaldið enn hélt i undirdjúp-
unum, og remidu grun í hvað
verða mvndi, er hún vaknaði
til meívitundar um mátt sinn
ti! að ráða niðurlösum auðvalds-l
' þjóðfélagsniK
„Þá nötrar vor marggyita mann-
félags höll,
sem mæoir a ltugarans armi.
sem ruin og rmn og ramsiiau
er oíl
og rambar a heivitis oarmi. —;
segir Þorsteinn Erlingsson fyr-,
ir aldamótin.
Auðmannastóttir stórveld-1
anna treystu alveg sérstaklega
á þáð að kunna að deila svo
'og. drottna að verkajýður heima
landanna og bændamilljónir ný-
lendnanna. næðu aldrei að taka
höndum saman. Það hlaut eðli-
lega að vera kjarninn í þeirro
stjórnlist. Auðvaldið treysti á
að geta ef í harðbakka slægi
keypt einhvern hluta verkalýðs-
ins heima fyrir ril fylgis við sig
með því að láta detta til hans
mola af þeim nægtabor'ðum, sem
þrælkaðar nýlenduþjóðir alltaf
fylltu lianda auðdrottnunum.
Auðvald heimsins liugði sig
öruggt. um yfirráðin yfir albýð
unni, urn drottinvald sitt yfir
jarðríkinu öllu. Deilan stóð að-
eins um hvaða auðvald skvldi
drottna, enskt, þýzkt, amerískt
eða einhverrar annarrar þjó'ðar.
Keisarar auðveldanna drottn-
uðu af guðs náð. Ríki þeirra
voru eilíf. Ef „skríllinn“ skyldi
dirfas.t að lireyfa sig, þá var
herinn og byssurnar til taks,
ef forheimskvun og fangelsanir
ekki dygðu.
Auðvald heimsins þóttist ör-
ugt í sessi um aldamótin.
Og nú, 1950—1951?
„Hin kúgaða stétt“, sem i
upphafi aldarinnar „hristi klaf-
ana þétt“, hefur nú brotið þá £
þriðjungi heims. Nú er það ekki
aðeins hún sjálf, sem sér „hún
er voldug og sterk“. Nú sér
sjálft auðvaldið að alþýðan er
Jiegar orðin sterkasta vaidið á
jörðunni: alþýðan sem ósigr-
andi samtakamáttur hins vinn-
andi fjölda í gervöllum heimi,
— alþýðan sem valdhafi á
þriðjungi jarðar, — alþýðan,
stríðandi sem sigrandi, tengdl
órofa tryggðaböndum þeirra fá-
tæku og smáu, sem berjast fyr-
ir frelsi sínu og rétti og finna
nú þegar hve sterkir og ríkir
þeir eru, ef Jieir standa saman
og kenna þess máttar, sem sam-
taka f jöldinn veitir.
Það cr uppreisn og sigur al-
þýðunnar yfir auðvaidi heims-
ins, sem sett liefur mark sitt
á fyrri aldarhelming tuttugustn
aldarinnar.
Rússneska keisaradæmið,
rússneslri aðallinn, rússneska
auðvaldið er fallið.
— ★ —
Rússneskir verkamenn og
bændur risu upp og byltu af
sér aldagömlu oki. Undirokaðar
stéttir og þjóðir Rússavaldis
risu upp, allt frá verkalýð St.
Pétursborgar til kúgaöra ný-
enduþjóða M'ð-Asíu, sr.meinað-
ir undir forustu Bolshevikka-
Hokksins. — Lenin og Stalin,
!nennirn!r sem kringum alda-
mótin voru í dýflissum keisar-
ans. eða útlægir í Síberíu, mót<
uðu J>á stjórnlist alþýðunnar aðl
iðnverkalýður „heimalandsms“
rétti kúguðtim nýlenduþj íðum
„heima-auðvaldsins“ lijálpar-
hönd í frelsisbaráttu þeirra. Sú
stjórnlist er grundvöllurinn að
órofa bandalagi verkamaima
Evrópu og bænda Asíu í freísis-
baráttu beggja.
Og nú hefur alþýða Sovét-
ríkjanna þegar skapað fyrsta
þjóðfélag sósíalismans á jörð-
unni,- sýní og sannað í vcrkí
yí'irburði J>ess þjóðfélags yíir
kreppuþjáðfélag, kapítalismans.
Sú alþýða, sem þegar hefur um-
skapað mannfélag sitt, snýr sér
nú að því að umbylta jörðunni
sjálfri, breyta loftslagi og
gróðri, snúa ánum við, gera
eyðiriierkur að akurlöndum,
gera alla ná^túruna manninum,
undirgefna. Frjáis síerk alþýða
umskapar. iönðin í sína þágu,
eins og f?jáls bóndi sléttar holt-
ið sitt í túiu
Það hefur ekki skort níðið
og róginu úm þessi fyrsiu ríkí
alþýðunnar frá því' þaú 'fyrst
urðu til. Stejshan G. Stephans-
son orðar það svo 2. júní 1920:
„ÖIl „hervöld helvítanna“, auð-
ur og stjómarvöld ailra ríkja,
sem nú eru uppi, siga á hana
(Rússastjóra) öllum hennar ná-
grönnum, með mútum, undir-
róðri, liðsstyrk, Iicrbúnaði og
hótunum“. — Og þannig hefur
það gengið tii síðau og gengur
enn. Islenzkum stjórnvöldum
Framhald á 3. síðu.