Prentarinn - 01.06.1950, Blaðsíða 3

44. greinin.
Það er ein grein í samningi H. I. P. og F. I. P.,
sem ég hefi oft numið staðar við, þegar ég hefi
lesið samningana; það er 44. greinin, sem hljóðar á
þessa leið: „Um heilbrigðisreglur og ræstingu fer
eftir gildandi lögum og fyrirskipunum, og skal
þeim nákvæmlega fylgt. — Eigi má ræsting fara
fram í vinnutímanum.*1
Svo mörg eru þau orð, en heldur litlar upplýs-
ingar virðast mér fást við lestur þessarar greinar.
Það mun ekki vera hlaupið að því fyrir prentara
að öðlast frekari þekkingu á þeim reglum, sem
þessi grein vísar til. Bezta ráðið mun vera að leggja
leið sína á Landsbókasafnið til frekari fróðleiks á
'þessari reglugerð, en þar fylgir böggull skammrifi,
þar sem safnið mun ekki vera opið nema á vinnu-
tíma prentara, svo að mönnum er vorkunn, þótt
þeir leggi ekki niður vinnu til þess að öðlast meiri
þekkingu á þessari grein samningsins.
Nú hefir þeirri illu hugsun slegið upp í huga
mínum, að þessi grein samningsins sé illa haldin,
og ástæðuna fyrir því tel ég vera þá, hvað fáir
prentarar þekkja efni þeirrar reglugerðar, sem
þessi grein vísar til.
Nú hefir prentverkið lengst af verið talið mjög
óhollt og jafnvel heilsuspillandi, og þar sem 44.
grein samningsins felur í sér allt það, sem til bóta
horfir um alla hollustu og hreinlæti í aðbúð fyrir
prentarana í prentsmiðjunum, þá hefði mér ekki
fundizt það óviðeigandi af stjórn prentarafélags-
ins, að hún gerði sitt til, að þessi grein væri haldin
fullkomlega, og ekki nóg með það, heldur gerði
hún sér sérstakt far um að kynna félögunum efni
þessarar reglugerðar, sem greinin bendir á, því að
ekki er hægt að búast við því, að prentarar kvarti
yfir framkvæmd þessarar greinar, á meðan þeir
ekki þekkja efni þeirrar reglugerðar, sem hún vísar
til.
Að mínu viti hefir verið allt of lítið hreyft við
þeim málum, sem við koma öllu hreinlæti og að-
búnaði við vinnu í prentsmiðjunum. Það eina, sem
ég man eftir, er, að Stefán Ogmundsson ritaði fyrir
nokkrum árum grein í Prentarann um þessi mál,
og kom þar svo við kaun forráðamanna þeirrar
prentsmiðju, er hann vann þá í, að þeir sáu sér
ekki annað fært en víkja honum úr vinnu hjá
prentsmiðjunni.
A fyrstu árum mínum í prentsmiðju fór árlega
fram allsherjarhreingerning í prentsmiðjunni, en
síðan hefir allt af verið að lengjast tíminn á milli
hreingerninga í þeim prentsmiðjum, sem ég hefi
unnið í, svo að það hefir komizt allt upp í fimm
ár, og var þá orðið allsaurugt á að líta. Nú er ég
ekki svo kunnugur þeim heilbrigðisreglum, sem
samningurinn vísar til, að ég viti, hvað oft hrein-
gerning á að fara fram, en mér þykir það ekki
fjarri sanni, að það sé einu sinni á ári, eins og gert
var áður fyrr, því að bágt á ég með að trúa því,
að það hafi verið gert oftar en samningar mæltu
fyrir um.
Margt annað mun vera ábótavant, svo sem loft-
ræsting, og ræstingu á gólfum mun í mörgum til-
fellum vera mjög ábótavant og upphitun vinnu-
sala afarmisjöfn, svo að liggja mun nærri, að það
sé stór-heilsuspillandi.
Nú mun málum svo háttað, að ný heilbrigðis-
reglugerð fyrir Reykjavík mun vera í smíðum, og
ætti stjórn H. I. P. að gera sitt til að kynna prent-
urum hana, þegar hún kemur fyrir sjónir almenn-
ings, svo að prentarar séu ekki í neinum vafa, hvað
þeim ber með 44. gr. samningsins. s. e.
Prentnám fyrrum og nú.
Áður fyrr eða um það bil, sem ég komst fyrst
í kynni við prentverk,. var kennslan því miður
ekki mikil né marghrotin. Mér var að eins sýnt,
hvernig ég ætti að taka upp stafina úr leturkass-
anum og raða þeim upp í leturhakann hverjum
við hliðina á öðrum. Að öðru leyti varð maður að
fikra sig áfram, athuga inndrætti, bil á milli setn-
inga í því prentaða máli, sem maður hafði tækifæri
til þess að athuga. Engar reglur voru gefnar um
bil á milli orða í línu eða því iíkt. Virtist mér
það frekar af handahófi unnið. Nálega allir voru
þá tiltölulaunamenn, og virtist mér allt unnið með
það fyrir augum að afkasta sem mestu, en hitt
varð því augsýnilega haft á hakanum. Kom það
oftast nær ekki að sök, því að verkstjórar voru
jafnaðarlegast menn, sem aldrei höfðu lært prent-
iðn, svo sem ritstjórar, útgefendur eða jafnvel
bókbindarar. Allt mat var eingöngu byggt á flýti,
en eigi á frágangi. Kom það eigi örsjaldan fyrir,
að svo illa væri gengið frá setningu, að víða kom
upp í prentun, og tafði mjög afgréiðslu þeirrar
vinnu. Þá kom berlega í ljós, að tiltölulaunamaður-
inn hafði ekki æfinlega gefið sér tíma til þess að
ganga svo frá settri línu, að hún losnaði eigi í
prentun.
PRENTARINN 1 1