Nýi tíminn - 26.06.1952, Page 4

4)
NÝI TÍMINN —Fimmtudagur 26. júní 1952
NÝI TÍMINN
Útgefandl. Samelnlngarflokkur alþýðu — SósíalIstiaflokkurLnn.
Ritatjóri og ábyrgðarmaður: Ásmundur Sigurðsson
Áskriftargjald er 25 krónur á ári.
Qreinar I blaðið sendist tll ritstjórans. Adr.: Afgrelðsln
Nýja tímans, Skólavörðustíg 19, Reykjavík
Afgrelðsla og auglýsingaskrifstofa Skólav.et. 19. Síml 7500,
Prentsmiðja ÞjóðvUjans h.f.
Hræsni þríflokkanna
Flokk:;klíkur afturhaldsflokkanna sem nú eiga í átökum um
forsetakjörið láta málgögn sín hamra á því dag eftir dag
íið í undirbúningi þeirra að framboði og kjöri forseta Islands
hafi þæi’ haft eitt sjóiíhrmið í huga framar öllu öðru. Þeirra
heitasta áhugamál hafi frá upphafi verið að skapa sem mesta
einingu og samhug meðal þjóðarinnar um forsetann! Síðan
ganga klögumálin á vixl. ÁB-klikan, fjölskyldufólk og einka-
vinir Ásgeirs Ásgeirssonar staðhæfa að Ólafur Thors og
Hermann Jónasson ásamt liði þeirra í stjómarfíokkunum hafi
komið í veg fyrir þjóðareininguna með þvi að neita að fallast
á Ásgeir sem sameiginlegt forsetaefni þríflokkanna. Á sama
hátt ásaka ráðherrar stjórnarflokkanna og fylgilið þeirra AB-
klikuna cg aðra Ásgeirsliða um að hata rofið þjóðareining-
una með því að neita að fallast á séra Bjama og hefja fram-
boðsbrölt sitt með Ásgeir sem forsetaefni.
Það verður ekki ofsögum af þyí sagt að hræsni og yfir-
drepskapur afturhaldsflokkanna allra ríður ekki við einteym-
ing. Sannleikurinn er sá að enginn þríflokkanna hafði minnsta
áhuga fyrir því að vinna að raunverulegri þjóðareiningu í sám-
bandi við framboð og kjör forsetans. Hefði slíkur vilji verið
fyrir hendi hefðu þessir flokkar átt að taka á annan veg en
raun varð á þeirri tillögu Sósíalistaflokksins sem send var
þessum flokkum öllum og birt var í yfirlýsingu miðstjórnar
Sósíalistaflokksins hér í blaðinu 22. maí síðastliðinn.
Uppástungu Sósíalistaflokksins um að gerð yrði tilraun
til að ná allherjarsamkomulagi milli flokkanna um framboð og
kjör forsetans var aldrei svarað af þríflokkunum. Enginn
þeirra hafði 'minnsta áhuga fyrir því að reynt yrði að koma á
allsherjasamkomulagi og raunverulegri þjóðareiningu um það
æðsta tákn lýðveldisins sem forsetinn á að vera. Allur áhugi
afturhaldsflokkanna beindist að því einu á hveni hátt þeir gætu
hvor um sig eða allir sameiginlega lagt undir sig forsetaem-
bættið og gert það að handbendi flokksstjórna sinna.
Hverjum heilvita manni hlaut frá upphafi að vera sú
staðreynd ljós, að óhugsandi var að skapa þjóðareiningu um
forsetakjörið með framboði forsetaefna sem standa í eldlínu
stjómmálabaráttunnar eða eru háðir vilja og hagsmunum
einstakra stjórnmálafiokka. Engin slík framboð gátu skapað
þá einingu og þann samhug sem flestir góðir Islendingar æskja
að ríki um þjóðhöfðingja lýðveldisins. I yfirlýsingu miðstjórn-
ar Sósíalistaflokksins er á það drepið af hverri gerð sá maður
þyrfti að vera sem væri þess umkominn að verða slíkt tákn
íyrir þjóðarheildina og öruggt að allir landsmenn gætu treyst
til þess að standa vörð um menningu hennar, þjóðerni og
lýðveldi:
„Menn eins og Ólafur Lárusson prófessor, Sigurður Nordal
sendiherra, Pálmi Hannesson rektor, Jón Sigurðsson skrif-
stofustjóri Alþingis, Guðmundur Thoroddsen prófessor og
margir aðrir hefðu vissulega getað orðið slíkt tákn fyrir þjóðar-
heildina, ef einstakir flokkar aðeins vildu fórna þeim mögu-
leika að reyna að gera forsetnn að handbendi sínu“.
Hver þeirra manna sem nefndir eru hér að framan og ó-
tál ínargir fleiri hefðu uppfyllt þau skilyrði sem þarf til þess
að vera treýst af allri þjóðinni. Að slíku samkomulagi vildi
Sósíalistaflokkurinn vinna, vegna hagsmuna þjóðprinnar í heild
og nauðsynjar lýðveldisins á sem víðtækustum friði og ein-
drægni um forsetaembættið, þrátt fyrir allt sem ber á milli.
Það voru afturhaldsflokkarnir þrír sem enn sem fyrr settu
tillitið til eigin flokkshagsmuna og flokksvalds hærra en nauð-
syu íslenzku þjóðarinnar á einingu um þjóðhöfðingja sinn. Þess
vegna er komið sem komið er. Vegna þessarar ábyrgðarlausu
afstöðu íhalds, Framsóknar og AB-liðsins eiga sér nú stað
fllvíg átök um framboð sem klíkur þríflokkanna standa að
á víxl. Og fyrirætlun þeirra allra er að ræna forsetaembættinu
frá þjóðinni og leggja það undir drottnunarvald flokksstjórn-
anna.
Þessu ábyrgðarlausa framferði afturhaldsklíkanna verður
mótmælt á árangursríkastan hátt með því að íslenzk alþýða
-®g aðrir þjóðhollir kjósendur veiti hvorugri klíkimni hið
minnsta liðsinni við forsetakjörið. Sú afstaða ein hæfir áróð-
ur.iherferðinni og skrípaleiknum sem forkólfar afturhaldsins
standa nú fyrir, og er ætlað það hlutverk að rugla dómgreind
|>jóðarinnar ,og leiða athygþ heonar frá stórmálum dagsin&.
Litast um á hvalskurðarpallinum í Hvalfirði
Einxt hvalur vegur 200 hesta
Hvalfjörður er á nýjan Ieik sannkallaíur hvalfjörður, og
þar gefur að líta einhver stórkostlegustu vinnubrögð á ís-
land, er 70—80 tonna hvölum er sundrað í bita og agnir.
LJÓSMYNDARINN
DATT I BLÓÐIÐ
Það gildir einu .hvort hvalur
er lifandi eða daúðúr: hann er
ekki heiglum hentur — og
jafnvel hraustustu menn hafa
komizt í hann krappan á hval-
veiðum. Til eru stórar sögur
af dauðskotnum hvölum sem
drógu heil skip yfir breið út-
höf áður en þeir gugnuðu;
áðrir sökktu fjölmennum
skipshöfnum í djúpið, eða ollu
sjávarföllum í fjarlægum lönd-
um í fjörbrotunum. I fullu
samræmi við það sem nú hef-
ur verið greint var svo sleipt
af blóði á hvalskurðarplaninu í
Hvalfirði á sunnudaginn var,
að sem varaljósmyndari Þjóð-
viljans var önnum kafnastur við
að afmynda þar líkin og önn-
ina vissi hann ekki fyrr til en
hann lá kylliflatur í .einum
bióðpollinum. Siðan er hann
einum fatnaði fátækari.
ÞAR SEM FETIÐ
VEGTJR TONN
Á laugardaginn höfðu öll
hvalveiðiskipin, fjögur að tölu,
komið inn með veiði sína, sam-
tals sjö hvali. I hvalstoðinni
vinna um það bil .130 manns,
hvorki fleiri né færri; og um
ellefuleytið á sunnudagsmorg-
uninn voru þeir langt komnir
að birkja þá, ef ég má nota svo
sveitamannslegt orð við sjáv-
arsíðu. Þetta voru allt lang-
reyðir. Þær eru hvergi nærri
stærstar hvalfiska, en þó var
mér sagt að hin stórvaxnasta
þeirra hefði verið um 70 fet,
eða yfir 20 metrar á lengd; og
væri það að minnsta kosti væn
skepna á sveitavísu. Þeir sögðu
mér í hvalstöðinni að það léti
nærri að hvert lengdarfet hvals
vægi eitt tonn — 1000 kg —
og hefur þannig langreyður
þessi vegið nálægt 70 tonnum.
Stærsti hvahirinn sem þeir
hafa veitt, hinir nýju hval-
fangarar okkar, var 86 fet á
lengd. Það var bláhveli. Ef
einhver hefði viljað setja hann
í eina klyf hefði hann þurft
um 245 venjulega íslenzka
hesta í hina! En hver hefði
lyft þeim til klakks — og
hver hefði borið! Úr þessari
einu hvalskepnu fengu þeir 37
tonn af lýsi, og eru þannig
flestar tölur um nefnd dýr með
stjarnfræðilegum blæ. Annars
var mér sagt að 6—7 tonn væri
algengt lýsismagn úr hvers-
dagslegum hvali. Þeir eru ný-
búnir að koma fyrir 80 tonnna
iýsisgeymi undir planinu — í
viðbót við alla hina sem .fyrir
voru.
GAEDRAEEG
GUFA
Það er stórfenglegt um að
litast á planinu sjálfu. Undir
því eru pottarnir sem spikið er
brætt í, og opnast þeir upp
á sjálfan vinnupallinn. Stóð
upp úr þeim mjög galdraleg
gufa í morgunsvalanum, og
urðu þau undirdjúp ekki greind
GERIZT
ASKRIFENDUR AÐ
NÍJA TÍMANUM
ofanfrá. Ég spurði: Er ekki
hættulegt að vinna kringum
sjóðandi pottopin og hefur
aldrei orðið slys? Jú, einu
sinni hrasaði maður ofan í
einn pottinn; en þess er gætt
-að hafa þá aldrei „á fulium
dampi“ þegar unnið er, svo
það er enginn lífsháski að falia
niður. Þar að auki eru pott-
arnir tvöfaldir, þannig að eng-
inn félli í neðri og heitari hlut-
ann þó hann slysaðist niður um
opið. Kann ég ekki að lýsa því,
en maðurinn bjargaðist að
minnsta kosti, nokkurnveginn
heill á húfi.
VINNUBRÖGÐIN
MINNA A ORUSTU
Þeim sem. vinna á planinu er
líka minni hætta búin en áð-
urnefndum ijósmyndara Þjóð-
viljans: Þeir ganga sem sé
ailir á mannbroddum. Skripla
þeir ekki aldeilis lausir á löpp-
unum á þeim, þvl þeir tilheyra
stígvélunum — eins og skautar
skautaskóm. Þeir hvalstöðvar-
menn nota heldur ekki hvers-
KJAFTUR Á VI0
HERBERGI
Hvað er þetta eiginlega ?
spurði ég. Það lá einhver svart-
ur sporöskjulaga garður á
planinu. — Ja, þetta er neðri
kjálkinn úr einum hvaínum, var.
mér svarað. Heimskur var ég
að mæla nann ekki á lengd og
breidd, en það veit ég að gólf-
flöturinn sem hann lukti um
hefði sæmt hvaða riíeðalher-
bergi sem var. Það var heppi-
legt að Jónas skyldi lenda í
hvalskjafti hér um árið. Hann
hefur hvergi komið við.
130 MANNS I VINNU
Þeir vinna allan sólarhring-
inn í hvalstöðinni þegar nóg
veiði berst á land. Eru vaktir
þrískiptar, og er 21 maður á
hverri. Annars hafa þeir- 8
tíma kauptryggingu. Skipin eru.
4, og eru 13 menn á hverju.-
Þá eru.. 2 síálsmiðir, 10 ráðs-
konur, skrifstofumenn og einn
efnafræðingur, og þá mun vera
uppt,alið. Samta’s eru þetta
um 130 manns. Vertiðin hefst
í maí, og lýkur seint í septem-
ber. Það e; ekki svo lítil at-
vinnubót að slíku fyrirtæki.
Verkafólkið hefst við í bragga-
MYNDIN á a<5 sýna hval á títtnefndu skurðarplani.
skelfing er myndin lítilniótleg hjá veruleilumum.
Eu
dagslega búrhnífa við verk sitt,
heldur nær tveggja metra lang-
ar sveðjur. Höggva þeir með
þeim ótt og títt á báða bóga,
lándi ti'.iu
brögðin á
fólkorustu
vígalegri.
Vinnu-
’ pianinu minna á
úr fornri 'sögu.
ÞRIGGJA METRA
SAGIR O. FL.
Sjötíu tonna hvalar er raikið
flykki, og mannshöndia er of
veik til að velta slíku hlassi.
tn
sjaiaau
Samt verður henni
af.s vant — þegar öll kuri
koma til grafa.r, ekki heldur í
hvalsteðinni við Biáskeggsá. —
Einnig þar hefur hún tekið
tæknina í þjónustu sína, og
þessvegna eru óta! spil í gangi
á plctninu hjá þeim. Þar er
vö’dugum járnönglum á stál-
vírum krækt í hvaiflykkin; síð-
an fer spiiið í gang, og margra
torma stykki eru dregin á sinn
•stað, þar sem þehn er síðan
sundrað í smábita með sveðjum
óg sögum. Og það eru engar
handságir, heidúr ógnvænlegar
véísagir. Biaðið’ er' eitthvað á
3. metra á lengd, cg trúað
gsti ég því að hver tönn ná'g-
aðist sína tvö þram!uhga. Og
'samt fannst manni eins cg
þessi bein væru þeim ofviða.
En það voru heldur ekki beint
neinar- lambakjúkur. • ;
borg’inni á Miðsandi sem drep-
ið var á sl. sunnudag. — Þar
búa einnig starfsmenn Olíufé-
lagsins, sumir með fjöiskyldur
sínar, enda dveljast þeir þar
efra allt árið. Það er skrýtið
að ekki . skuli mega trúa þeim'
fyrir að líta eftir o'.íugéymun-
um!
' SJÓMENN FRAM-
UEISA KJÖT
LANDSINS
Nú. er alit lambakjöt vort
komið í bandaríska hunda. En
eins og fyrri daginn er fátt
svo með öliu ilit að eigi verði
nokkur :bðt“ á" ráðin. Og sjó-
mennirnir og verkakonumar í
Hvalfirði eru stórvirkustu kjöt-
framleiðendur á íslandi nú um
þessar mundir. Svona geta
hiutirnir orð'ð einkennilegir
þegar þeir vi'.ja það við ha.fa.
I-Ivalkjöt ar engin dýrindis
fæða, en þeim sem. borða fÍ3k
sex daga vikunnar er þáð þó
nokkur tilbreyting sjöunda dag-
inn. En það ér ekki minna vert
ura atvinnu þess fólks sem
þarna starfar og lifir á hval
þó það borði hann kannski ekki
að staðaldri. Það stæði á köld-
um k’aka í þjóðfélag'nu ef eklci
vsri fyrir hvaiinn scm lá þar
dauður-í b'.óðL.sínu og þræsi-
þef á-sunnudaginn var. B. B.