Nýi tíminn - 10.12.1953, Qupperneq 11

Fimmtudagrur 10. desember 1953 — NÝI TÍMINN — (11
í tröllahöndum
Framh. af 7. síðu.
sviði framleiðslu, verzlunar og
félagsmála. Sá ótti er á fullum
rökum byggður, fyrir hvern
þanti, er dýrkar okkar eigin
þjóðfélagshætti og hyggst nota
þá til að atla sér persónulegra
valda og auðæfa á •'-annarra
kostnað o. fl. sérhagsmuna.
Einmitt nú, þegar sósíalski
heimurinn hefur eflzt og stækk-
að s\'o mjög sem hann gerði í
styrjöldinni, veit hver skyni
borinn maður að á næstu árum
og áratugum mun framleiðslu-
máttur hans segja tíl sín á
mörkuðum heimsins í sívaxandi
mæli. Sú viðskiptalega einangr-
un, sem reynt var að koma
honum í eftir styrjöldina, brest-
ur nú á hverju sviðinu af öðru.
harðsvíruðustu einokunar- og
áuðhringirrhins vestræna heims
skjálfa nú á beinum af ótta við
framleiðslumátt og framleiðslu-
skipulag þeirra 800 millj. sem
búa á svæðinu frá Eystrasalti
t'íl Kvrrahafs, þar sem upp hef-
ur verið tekið það framleiðslu-
form að miða framleiðslu við
þjóðarþörf í stað einstaklings-
og auðhringagróða. Og litlu
peðin .hér á íslandi skjálfa líka
iaf ótta um að missa sína sér-
hagsmunaaðstöðu í sínu landi
ef aukin viðskipti við lönd sós-
íalismans verða til þess að
skapa hér meiri þekkingu og
meiri skilning á þjóðháttum,
efnnhagslífi og frámleiðslu-
skipulagi þeirra þjóða, er tekið
hafa upp framkvæmd sósíal-
ismans sem þjúðfélagskerfis.
-fc Herseta íslands aðeins
smávœgileg óþœgindi.
Hermann Jónasson segir að
við höfum engan rétt til að
gera þá kröfu að sjeppa. við
óþægindi hernámsins, þegar ná-
grannar okkar búa sig "undir
að fóma blóði til ,að verja
frelsið og friðinn. Með slíkum
fullyrðingum er vægast sagt
verið að sá eitruðum frækorn-
um í gróðurmold íslenzkrar
þjóðarsálar. Formælendur her-
námsins eru hættir að neita
þeirri hættu, sem tilveru þjóð-
arinnar sem íslenzkrar menn-
ingarþjóðar stafar af dvöl fjöl-
menns erlends herliðs hér e. t.
v. áratugum saman. Þeir reyna
ekki heldur að neita þeirri stað-
reynd, að þjóðin er að verða
meira og meira háð hemaðar-
framkvæmdum sem lifibrauði.
Þeir bera ekki'Við að heifá því
■að stór hluti á^tiiýðáíris'5^é í
gífurlegri hættu fyrlr að g’.ata
■ tilfinningunni fyrir því, hvað
það er að vera íslendingur. Og
allr.a sízt dettur þeim i hug að
neita því, að þjóðin sé öll í al-
var’egri hættu fyrir algerri
tortímingu ef landið verður
árásarstöð á megin’and Evrópu
í styrjöld milli þess og Ame-
riku. Svo kemur Hermann Jón-
asson og seg'r þjóðinni gegnum
útvarp h.ennar, að undan svo
smávægilegum óþægindum
hafi hún engan i-étt til að
kvarta. Hvemig er hugsana-
gangur þess manns, er þannig
talar? Er honum alveg sama
um framtíð þjóðar sinnar alla
eða er hann geng:nn í björg?
í upphafi styrjaldar
mundi íslenzkt „varð-
gœzlulið“ verða hið
fyrsta er lenti í eld-
línunni.
Þá er lokaniðurstaða Her-
manns Jónassonar sú, að ef
Evrópuherinn verði. að veru-
leika eigum við sjálfir að taka
,að okkur varðgæzlu íslenzku
hernámssvæðanna. Þessa hug-
mynd hefur hann sett fram áð-
ur, fyrst i því formi ,að stofna
þyrfti innlent herlið til að berja
niður vinnudeilur, þ. e. stétt-
arher yfirstéttarinnar í landi
voru gégn verkalýðnum. Þegar
hann fann ,alla Þá andúð, sem
þessi hugmynd mætti, þá reyndi
hann að draga úr henni með
því að snúa henni upp í hug-
mynd um varðgæzlulið á flug-
vellinum. Þannig á hún að
reynast nógu sakleysisleg til
að ná huga almennings. En
Hermann veit vel að hér er
'úlfur falinn undir sauðargær-
unni. Herstöðvar íslands eru
erlendar, byggðar fyrir erlent
fé og eign erlendrar þjóðar.
Krafizt mun þess verða að hið
íslenzka varðlið verði. vopnað.
Ef til styrjaldar kæmi mundi
þetta íslenzka varðlið verða
braskarastéttinni og öllum
hennar viðhorfum við tröllin í
Heiðnabergi, sem rétti loðna
loppu út úr berginu með sveðju
til að skera á líftaug hvers
þess, er vogaði að sækja lífs-
björg á ‘það svið, er þau höfðu
helgað sér og héldu í krafti
trölldóms síns. Þannig var álit
Hermanns Jónssonar þá á þeirri
sérhagsmunastétt íslenzkri, er
hann einnig taldi svo þreklaus.a
og kjarklausa, að hún hikaði
ekki við að selja landið og fá
erlenda aðstoð til að halda sér-
hagsmunum sínum ef hún teldi
þá í hættu.
En rúmu ári eftir að þetta
var skrifað var Hermann Jón-
■asson kominn í ríkisstjórn, sem
tveim árum síðar seldi lands-
réttindi og skapaði þar með
það ástand á íslandi, sem höf-
uðstjórnmálamenn frændþjóða
okkar benda nú á sem víti það,
er yarast beri umfram flest
annað.
Löngun til að sýna
manndóm.
Hvað hafði nú gerzt, er vald-
fvrst til að lenda í hinni ís- «^ð ,gat jafn ful'lkomnu fráhvarfi
lenzku eldlínu. Væru ,þá örlög
íslenzkrar þjóðar, .gem, ekki
hefur vopn borið öldum saman.
orðin þau, að gerast í byrjun
frá þeirri skeleggu baráttuhvöt
sem birtist í þessum skrifum?
Hermann Jónasson hefur
lengi verið ráðherra á Islandi.
slíkra átaka virkur aðili með * Hann byrjaði sem forsætis-
vopnað lið, kallandi yfir sig
eigin tortímingu.
Sérhagsmunastéttin
sem ekki hikar.við að-
selja landið.
Fyrir rúmum fj'órum 'áruih',
3. maí 1949 birtist í einu dag-
blaði höfuðstaðar vors ' löng
grein um stjórnmá’aviðhorfið.
í henni stóð m. a. þetta:
„Fætækt fólk, sem ekki fær
að vinna, ekki getur satt
svanga munna barna sinna
tryllist stundum og gerir upp-
reisn. Ef sérhagsmunaklíka
heldur að hún eigi að missa
sælkerastöðuna, eigi að drepa1
hendi í kalt vatn, er hún líka
reiðubúin til að beita ofbeldi,
ef hún sér færi á því og þor-
ir. Og þar sem braskarastétfcin
er þreklaus og kjarklaus, getur
hún að jafnaii vel hugsað sér
að ofurselja landið, að fá er-
lenda aðstoð til að halda sér-
hagsmunum sínum og gerir .,það
ef sérhagsmunir liennar eru í
hættu.
Á þetta, stig er ís'.enzkt þjóð-
félag nú að komast.......“
Hvar sk.vldi þcssi merkil'e'ga
•lýsing hafa' stHðÍð': og hvey
ráðherra í stjórn er Framsókn
myndaði með Alþýðuflokknum
1934. Sú stjórn kalláði sig stjórn
hinna vinnandi stéttá og hafði
ýmsa tilburði til' að reynast
vinstr.i sinnuð umbótastjóm.
Síðán hélt hann áfram í Þjóð-
'stjóminni, sem lét af völdum
1941. Ferill hans í þessum ráð-
• herradómi var hvorki betw né
verri en gengur og gerist með
borgaralega stjómmálamenn í
slíku embætti, og mun Her-
mann lengst aí hafa viljað telja
sig vinstri . sinnóðan umbóta-
mann. Varð hann þó frægur á
sínum tíma fyrir vopnakaup, þ.
á. m. 15 vélbyssur handa ís-
lenzku lögreglunni. Þegar Kefla-
víkursamninguri'nn var sam-
þykktur 1946 var Hermann á
móti honum. Og þegar gengið
var í Atlanzhafsbandalagið 1949
lýsti hann yfir því, að reynsla
okkar af orðheldni Bandaríkj-
ann 1 sambandi við utanríkis-
samninga væri svo slæm> að
hann treysti sér ekki til að
samþykkja þennan og sat því
hjá. ó
■'Eftir 30. marz 1949 stóð Ííer-
mann þv: uppi sem hihn eini
■maðty í núverahdi slj'ómar-
. sky.idi hafa verið höfundur flokkum, er hugsan'regt var að
muni einskis svífast til að halda
þeirra sérhagsmunaaðstöðu, sem
hann nefnir svo. Honum er það
einnig ljóst, að það sem þá er
nýlega skeð, er einmitt gert í
þessum ákveðna tilgangi. Þess
vegna kveður hann skilyrðis-
laust upp þann dóm, að þessi
sérhagsmunastétt muni ekki
hika við að selja landið og fá
erlenda aðstoð til að halda sér-
hagsmunum sínum. Þegar hann
kveður upp svo hvassan dóm
*_veit hann að þetta er þegar á-
kveðið.
Og honum er ennfremur fylli-
lega ljóst að hið fátæka fólk
gerir aldrei uppreisn, fyrr en
því er neitað um frumstæðustu
réttindi mannlegrar veru, þau
að fá að vinna til þess að geta
satt svanga munna barna sinna.
Ómögulegt er því að álykta
annað, en að framkoma Her-
manns 'öll á þessum mánuðum
hafi beinlínis átt að vera fyrsta
skrefið á þeirri braut að koma
í veg fyrir að lengra yrði hald-
ið á þeim óheiliaferli, sem hann
sá blasa við. Og möguleikar
hans til þess voru ótvíræðir.
Hann var formaður næst
stærsta stjórnmálaílokksins í
landinu.. Fjöldjnn af yngri
mönnum hans eigin flokks litu
til hans sem foringja, síns. For-
tíð hans var- þanfife,;. að hún
þurfti ekki að slanda í vegi
fyrir þvf að hann gengi þessa
braut. Auðvitað hefði hún hlotið
að leiða til samstarfs við sósíal-
ista því'stjórnmálaþróun á ís-
landi. er orþín’.sú,. að 'árr slíks
samstarfs vérða allir tilburðir
til tryggingar sjálfstæði þjóðar-
innar fálm eitt. Hann he"fði
•-einfítg'oiðið að brlót,a allar brýr :
að baki.rsér til sátta eða mála-
miðlunar við bá sérréttinda-
stétt, sem hann var að lýsa.
Enn fremur var sýnilegt' að
frestur til að taka ákvörðun
gat ekki orðið langur. Til þess
var þróunin of ör. Ög snögg-
lega kemur afturkastið. Rúmu
ári eftir að Hermann skr’far
sína-frægu Heiðnabergsgrein er
hann kominn í ríkisstjórn með
helztu fulltrúum þeirrar sérrétt-
indastéttar, sem hann hafði
líkt við tröllin í Heiðnabergi..
Aðeins rúmu ári siðar gerir
hann innilegt samband við þessa
stétt um að kalla erlendan hér
i landið.
Fyrirhafnarminnst að
knýja að dyrum
Heiönabergs.
Líklega hefur Hermann fund-
ið þegar á skyldi herða og á-
kvörðun taka, að bæði hana
sjálfur og flolckur hans' voru
voru of sterkum fjármunaleg-
um bióðböndum tengd'r þeirri
sérhagsmunastétt, er hann hafði }
skilgreint. Fund'ð að baráttan
mundi verða bræðravg, og
kosta meiri fórnir en hann vildi
á sig leggja. Og lokaniðurstað-
an þess vegna orðið sú, að
þægilegast yrði að öllu leyti
að knýja að dyrum Heiðna-
bergs, sættast við tröllin og
verða einn af þeim. Umskiot-
ingar eru slíkar persónur kail-
aðar í íslenzkum þjóðsögum.
En eitthvað varð að segja
fólkinu, því það sættir s'g ekki
við svona hluti án skýringar.
Fram að þessari KÚvendingJ
virðist honum ekki hafa t,I hug-
ar komið sovétárás á íslard. '
En þegar réttlæta þurfti vend-
inguna fannst ekki annað hand-
hægara að grípa til en gamla
slitna Rússagrýlari, sem borg-
araí'lokkarnir eru nú bún'r að
nota fyrir hlífðarflík í 30 ár
til að hylja fúasár Þess þjóð-
félags, sem þeir hafa skapað ..
og stióma sjálfir. O'g þótt þessi
flík sé nú orðin svo slitin. að
götin verðí tæpast með tölum
talin. þá er hún ennþá hið
eina 'sem tHfeekil'egf"er til að
breiða yfir aðferðir sérhags-
munokiikunnar.'isem Hermann.
lýsB''1949i b;.-
■Þessa 'sk'ýiu' hefur nú Her-
mánri Jónássori féngið 'að láni ...
til að. réttlæta. göngu sína I
tröllahendur bæði fyrir sjálfum
sér og öðrum.
þessarar skeleggu greinar?
Greinin birtist í Tímamun og
höfundurinn var Hermann Jón-
asson.
TM eru fieiri góð ummæli
Hermánns Jónassonar, sem
hn'ga í sömu átt og þessi. 11.
og 12. ágúst 1949 b'rtist enn í
Tímanum löng grein eftir hann.
þar sem stendur m. a. þetta:
,„Á að halda áfram að vemda
ránsfeng striðsgróðabraskaranna
reynzt gæti forystumaður þeirra
mörgu heiðarlegu Framsóknar-
manna, er óánægðir voru með
framkomu.' flökksins, en í þeim
hópi voru sem kunnugt er
margir af hans yngri mönnum,
er einnig litu mjög til Her-
manns sem foringja síns. Og
annað er ekkj sjáanlegt. en að á
vissu tímabli hafi hann' mjög
alviarlega hugsað um að taka
þessa forustu. Þegar hann skrif-
og try'ggja það að þeir bæti ar greinar Þær, sem vitnað er
v:ð hann á kostnað almenriings.
eða á að koma í veg fyrir
þetta með því' að stjórna fýrir
hágsmuni þjóðarínnar.“
Þá munu flestir minnast þess
að um áramótin 1948—'49 birt-
ir hann sína alkunnu heiðna-
til hér að framan. er honum
fýllil'ega Ijóst hvað er að ger-
ast. Honum er þáð Ijóst. að
stéttaskipting auðva’dsþjóðfé-
lagsins íslenzka er komin á það
stig, að sú stétt, sem yfir mest-
um auði ræður og einnig mést-
bergsgrein, þar sem hann líkir rim völdum i krafti þess auðs; i
íslendingur
og Kani
Framhald af 8. síðu.
land á vörunum, en lætur und-
•an hverri mirinstu ofbeldishót-
un, eða f.vrir smávegis þóknun.
Samskipti íslendinga og
Ameríkana hafa að mörgu leyti
verið sorgarsaga. íslendingar
eru einhver minnsta þjóðin sem
telur sig sjálfstæða. Hinsvegar
er ríki sem telur sig hafa öll
ráð heimsins í hendi sér, en
sem hefur brotið hVern milli-
ríkjasamning sem það sjálft
hefur lát'ið íslenzkar undjrtyll-
ur skrifa undir, eins oft og
rækilega og tök hafa verið á.
Það mætci kannski reyna að
verja þetta með þeirri rök-
semd að nauðsyn brjóti öll
lög, líkt og stórbóndi 'sem kom-
inn var í heyþrot fyrr á árum
réttlæti heytöku síria hjá land-
setunum með því, að betra
væri að kotbóndinn færi á
vergang en að fé hans, stór-
bóndans, hrýnji mður. En þvf
er heldur ekki að heilsa, því
mill.iríkjasamningar og íslenzk
lög hafa verið þverbrotin hve-
nær sem það aðeins hefur verið
amerískr, málstaðnum til hags.
óátalið og óhegnt af þeim. Og
éffcir öllu' að dæma í þeim til-
gangi einútn að ómerkilegir
Amerikanar gætu notið þess
að beita órétti, og sjá þann sern
óréttinum var beittur skriða
fyrir sér á eftir.
Hafna tiiboði
Frámh. af’6. SíðuJ
Ver teiiurri 'áð''l;jálf30gðu,
' áð héi-' hafí' að'éiftA verið tal-
ið sumt af því( sem til greina
gæti' koftiið i þeirn málefna-
samningi, serri hér hefur verið
stungið upp á, og lýsum oss
reiðubúna til viðræ'ðna við
yður um viðbætur og breyt-
ingar á því, sem hér liefur
verið sett fram- Þó teljum
vér, að hér hafi vei'ið drepið
á mörg þeirra mála, sem yfir-
g.næfandi meirihluti bæjarbúa
telur mestu varða í nánustu
framtíð og myndi reiðubúiim
til að veita brautargengi.
Vér lýsum oss reiðubúna til
viðræðftá við fulltrúa frá fé-
lagi yðar unr samstarf á fram
angreindum grundve'li og
æskjum svars yðar fyrir 3.
desember n. k. um það, hvort
félag yðar sér sér fært að
hefja viðræður við oss-
Vér höfum tilnefnt þá •!,
Björn, Jónsscn, Guðmund *■
Snorrason og Jóhannes Jós- >
epssori til þess að mæta á við^ ý
ræðufúndi irieð fulltrúum frá
" ýður.“