Nýi tíminn - 10.06.1954, Blaðsíða 2

2) — NÝI TÍMINN — Fimmtudagur 10. júní 1954
PwottezeSsil sem valdci hixðsjiík-
dómum seld hér i verziunum
Pfófessoriim verSur fulllrúi Þjéðrækmis-
félagsins á 10 ára afmæli lýðveiðisins
Richard Beck prófessor og kona hans Berta komu hing-
aö til lands s.l. miövikud. með millilandaflugvélinni Heklu
Flutfar inn tegundir sem heilbrigSisyfir
völd Breta og Svia hafa varaS við
í verzlunum hér í Reykjavík eru nú á boðstólum er-
lendar þvottaefnistegundir, sem reynzt hafa hættulegar
heilsu notendanna.
Þvottaeíni þessi geta valdið alvarlegum húðsjúkdóm-
um, svo sem eksemi, og sumt fólk hefur slíkt ofnæmi
fyrir þeim að því notast ekki fatnaður sem þveginn hef-
ur verið úr efnunum.
Þau hjónin munu dveljast hér
á iandi íram í miðjan júlí, en
íara þá til Noregs og verða þar
í 3—i víkur. Síðan hafa þau ráð-
gert að fara i stuttar ferðir til
Svíþjóðar og Danmerkur, en
koma loks aftur til fslands og
dveljast hér örfáa daga áður en
þau halda heimleiðis vestur um
haf.
‘9U .:a
Fulltrúi Vestur-Islendinga
á þjóðhátið og við
biskupskjör
Richard Beck prófessor verð-
ur e:ns og áður hefur verið
skýrt frá í fréttum fulltrúi Þjóð-
ræknisfélags Vestur-íslendinga á
10 ára afmælishátíð lýðveldisins
og sérstakur fulltrúi ríkisstjór-
ans í Dakota. Á prestastefnunni
og við biskupskjör verður hann
einnig fulltrúi Þjóðræknisfélags-
ins og sambands kirkjufél. vest-
an lrafs. Þá hefur prófessornum
verið boðið að sitja væntanlegt
kennaraþing, stórstúkuþingið,
sem að þessu sinni verður hald-
ið á ísafirði, og fleiri samkomur.
Fyrsta íslanðsferð
frúarinnar
Meðan þau hjón dveljast hér
á landi hafa þau í hyggju að
feröast eins viða og mögulegt er
og sjá sem flesta sögustaði. Eink-
um hefur frú Berta hug á að
kynnast sem gerst ættarstöðv-
um foreldra sinna, en hún hefur
aldrei komið til íslands áður.
Hún fæddist í íslendingabyggð-
unum í Norður-Dakota en for-
eldrar hennar voru fæddir á fs-
landi og ættaðir úr Rangárvalla-
sýslu: Guðbjörg Ólafsdóttir, sem
enn er á lífi, og ísleifur Vern-
harðsson. Stjúpi hennar var Jón
Samson, Skagfirðingur að ætt,
lengi lögregluþjónn í Winnipeg.
Er bláöamenn ræddu við frú
Bértu Beck í gær kvað hún
mjög ánægjulegt að vera komin
hingað til lands, til ættlandsins.
Frúiri talar íslenzku prýðilega,
Páli sagðist í stuttu máli frá
för sinni á þessa leið: Við
lögðum af stað með Erúarfossi
4. apríl til Hull og ókum það-
an til London, dvöldum þar í 4
daga, en fórum síðan til Dover
og með ferju yfir Ermarsund
til Dunkirk. Þaðan fórum við
til Parísar, vorum þar í 4 daga
pg héldum síðan áfram með við
komu í Marseille, Nissa,
Monte Carlo, Genua og Piza til
Róm. f Róm vorum við 3 daga
en fórum þaðan til Napoli, vpr-
um þar í aðra 3 daga en héld-
enda var íslenzka jafnan töluð
á heimili hennar, og hún var á
7. ári, er hún hóf enskunám.
íslenzkur grunntónn
Richard Beck prófessor kvaðst
vera með fangið fuUt af kveðj-
um frá íslendingum vestan hafs.
Ræktarsemi landa þar vestur
frá í garð alls þess sem íslenzkt
er væri mikil, einkum meðal
eldri kynslóðarinnar, og jafnvel
þó að mörgum væri orðið stirt
um að mæla á íslenzku væri
grunntónninn enn íslenzkur.
Richard kvaðst trúa því fast-
lega að vestan hafs myndi enn
um langt skeið vera hægt að
halda við íslenzkum félagsskap
ef vel væri á málunum haldið
og menn legðu á sig vinnu og
fyrirhöfn. Trúarjátning sín í
þjóðræknismálunum væru vísu-
orð Þorsteins Erlingssonar: Eng-
inn fær mig ofan í jörð / áður
en ég er dauður,
Kennarastóllinn við
Manitobaháskóla
Richard Beck taldi að mjög
mikilvægt spor hefði verið stig-
ið í þjóðræknismálum Vestur-ís-
lendinga með stofnun íslenzka
kennarastólsins við háskólann í
Manitoba. Hinn ungi fræðimað-
ur og forstöðumaður kennara-
stólsins, Finnbogi Guðmundsson
prófessor, hefði - þegar unnið
prýðilegt starf á sviði kennslu-
og þjóðræknismálanna.
í Vesturheimi eru nú 4 ís-
lendingar, sem vinna að íslenzk-
um fræðum við menntastofnan-
ir þar: Finnbogi í Manitoba,
Stefán Einarsson prófessor í
Baltimore, Jóhann S. Hapnesson
kennari við Cornell-háskóla og
Richard Beck prófessor við rík-
isháskólann í Norður-Dakota.
Beck á á þessu ári 25 ára starfs-
afmæli sem kennari í norrænum
og íslenzkum fræðum og nýlega
var hann kosinn forseti deildar
um þaðan til Capri. Síðan fór-
um við til Pampei og þvert yfir
Italíuskaga. til Termoli, þaðan
til Feneyja og Milano. Næst
fórum við t’l Lucarao og upp á
St. Gotthardsskarðið, sem er
2114 m yfir sjó, og komumst
ekki norður af fyrir snjó og
urðum því að fara með jám-
brautarlest norður, en járn-
brautin liggur um 16 km. löng
göng gegnum skarðið. Síðan
héldum við áfram uip Zurich,
Bazel, Svártaskóg, Heidelherg
Framhald i 4. eiðu.
Eins og Nýi tíminn skýrði
frá nýlega hafa heilbrigðis-
stjórnir Bretlands og Svíþjóð-
ar varað fólk við því að það
getur beðið heilsutjón af að
nota þessi þvottaefni. Þau eru
gerð úr gerviefnum og eru
mjög sterk, svo sterk að fólk
með viðkvæma húð þolir ekki
að nota þau.
I skýrslu þeirrj, er Vilhjálm-
ur Þór, formaður stjórnarinn-
ar, flutti, gaf hann meðal ann-
ars eftirfarandi upplýsingar:
Fjárfesting í fyrirtækinu á
árinu 1953 nam 80 milljónum
króna. Þegar hefur komið í
ljós, að árs afkastagéta verk-
smiðjunnar er að minnsta
kosti 10% meiri en þau 18000
tonn, sem hún er gefin upp
fyrir að vera. Þá rakti for-
maðurinn helztu verkefni, sem
leyst höfðu verið á hinu liðna
ári, og gat þeirra, sem nú er
unnið að.
Þá samþykkti fundurinn ein-
róma tillögu stjórnarinnar þess
efnis, að Áburðarverksmiðjan
h.f. reisi fosfat- og k»!káburð-
arverksmiðju, og fccijist slíkar
4nkin viðskiplí
Breta og Kína
Brezka stjórnin hefur tilkynnt
stjórn Bandaríkjanna, að innan
skamms muni hefjast viðræður
brezkra og kínverskra kaupsýslu
manna um aukin viðskipti. Full-
trúi sambands brezkra iðnfyr-
irtækja er nú staddur í Genf og
hefur rætt þar við einn af aðstoð
arverzlunarráðherrum Kína.
Tók saman við
konuna, liætti við
að lóga henni .
Brezki f jármálamaðurinn Daw-
son, sem gafst upp á því að
rjúfa löndunarbánnið á íslenzk-
um fiski í Bretlandi, er tekinn
saman við konu sína á ný og
hætt hefur verið við málaferli
sem risu út af brotthlaupi henn-
ar með einkaritara Dawsons. í
réttarhöldunum hafði tengdamóð-
ir Dawsons borið að hann hefði
hótað að myrða konu sina og
einkaritarann.
Surf og Tide.
Nýi tíminn skýrði ekk'. frá
tegundarnöfnum þessara ný ju
þvottaefna um daginn, vegna
þess að blaðinu var ekki kunn-
ugt um að þau væru hér á
boðstólum. Nú hefur blaðið
orðið þess áskynja að hér eru
komin í búðir að minnsta kosti
tvö af þessum efnum. Bæði eru
flutt inn frá Englandi og heita
framkvæmdir, þegar nauðsyn-
leg leyfi og lán hafa fengizt.
Endurkosnir i stjóm félags-
ins voru þeir Ingólfur Jónsson,
viðskiptamálaráðherra, og Jón
ívarsson, forstjóri. Varastjórn-
endur voru endurkjörnir Eyj-
ólfur Jóhannsson, forstjóri, og
Kristjón Kristjónsson, fram-
kvæmdastjóri. Endurskoðandi
var endurkjörinn Halldór Kjart
ansson, forstjóri.
I lok fundarins flutti land-
búnaðarráðherra heillaóskir til
handa fyrirtækinu og þakkir
ríkisstjórnarinnar til stjórnar
fyrirtækisins og framkvæmda-
stjóra fyrir störf þeirra. Enn-
fremur flutti Halldór H. Jóns-
son, arkitekt, þakkir fyrir
hönd annarra hluthafa.
Dagskráin verður í aðalatrið-
um þannig: Fimmtudaginn 1. júlí
setur formaður norska Norræna
félagsins Henning Bödker, hæsta-
réttarlögmaður ráðstefnuna í há-
tíðarsal háskólans. Forsætisráð-
herra Norðmanna Oscar Torp,
sem jafnframt er formaður í
Norðurlandaráðinu flytur ávarp.
Þá flytur Hans Hedtoft forsæt-
isráðherra Dana erindi er hann
nefnir „Nordisk forstaaelse“ og
dr. Einar Boyesen heldur fram-
söguræðu um efnið „Norræn
mál í norrænum skólum“.
Bæjarstjórn Oslóar tekur á
móti gestunum i ráðhúsinu um
hádegið. Að því loknu heldur
ráðstefnan áfram kl. 17. Þá flyt-
ur Lauri Aho, aðalritstjóri frá
Finnlandi framsöguræðu um
„Blöðin og norræna samvinnu“.
Þar næst flytur Guðlaugur Rós-
inkranz, þjóðleikhússtjóri fram-
söguræðu um „Gagnkvæma
gestaleiki Norðurlandaleikhús-
anna“.
Föstudaginn 2. júlí kl. 10 flyt-
Surf og Tide. Surf er í bláum
og gulum umbúðum en Tide
í bláum, gulum og rauðgulum.
Skaða ekki alla.
Það skal tekið fram að
hvergi nærri allir sem nota
þessi efni bíða af því heilsu-
tjón en hættan er samt nóg
til þess að heilbrigðisyfirvöld-
ur.i í Svíþjóð óg Bretlandi hef-
ur þúiþ ástæða til að vá'ra við
þeim.
I skýrslu brcr.ku heilbrigðis-
stjórnarinnar um ] ''áðabirgða-
rannsókn á þvottaefnu '.um seg-
ir að húðsjúkdómar hljótist
ekki af nema um milda notk-
un þeirra sé að ræða. Þýðir.g-
armikið sé að þvo hendurnar
vandlega eftir að hafa notað
þvottaefni. Handáburðir geta
j einnig dregið úr skaðleguin á-
hrifum.
Surf nefnt sérstaklega.
I aðvörun sem sænska keil-
brigðisstjórnin sendi öllum
læknum landsins er ekkert
þvottaefni nefnt með nafni
nema Surf. Framleiðandi þess
er Unileverhringurinn.
Komið hefur í ljós að ekki
einu sinni 20 skolanir megna
að hreinsa hin skaðlegu efni
úr Surf úr fötum sem þvegin
hafa verið í því svo að fólk
sem er ofnæmt fyrir efnunum
geti gengið í þeim. Margir hafa
orðið að skipta algerlega um
nærfatnað sinn og sængurföt
eftir að hafa glæpzt til að þvo
þau úr Surf. Dæmi eru til þess
að menn hafa legið mánuðum
saman á sjúkrahúsi vegna húð-
sjúkdóma sem hin hættulegu
þvottaefni hafa valdið.
ur Knud Getz Wald frá Noregi
framsöguræðu um „Fjárhagslega
samvinnu Norðurlanda". Axel
Gjöres fyrrverandi ráðherra frá
Stokkhólmi flytur framsöguræðu
um „Atvinnufrelsi á Norðurlönd-
um“ og næstur á eftir flytur
Rolf Edberg, aðalritstjári frá
Gautaborg, framsöguræðu um
„Frjáls viðskipti Norðurlanda-
þjóðanna".
Á síðari fundinum kl. 17 flytja
þeir Erik Eriksen fyrrverandi
forsætisráðherra Dana, Einar
Gerhardsen stórþingsforseti og
K. A. Fagerholm forseti finnska
þingsins ræður. Um kvöldið hef-
ur norska ríkisstjórnin boð inni
fyrir þátttakendur ráðstefnunnar.
Laugardaginn 3. júlí lýkur
ráðstefnunni með hádegisverði
og ræðuhöldum.
Þeir félagsmenn Norræna fé-
lagsins sem óska eftir að taka
þátt í ráðstefnu þessari, þurfa
að senda um það umsóknir fyrir
10. júní til stjórnar Norræna
félagsins í Reykjavík.
Framhald á 11. síðu.
Páll Arason fer aðra Evrépuferð í
banst—oe suður um Afríku í vetur
i \ .
Kom úr 6000 km lartgri bílferð um Evrópu
með Gullíossi síðast
Pá}l Arason er kominn heim úr suöurferð sinni til Róm,
eftir 6000 km akstur um Evrópu, en hann er síður en
svo að hugsa um hvíld, því um miðjan næsta mánuö
byrjai- hann öræfaferðir og að þeim loknum ætlar hann
aftur suður í lond í haust — og næsta vetur ætlar hann
í leiðangur til Afríku!
Fjárfesting í Aburðarverksnriðjanni
s.l. ár nan 80 milljénum kréna
Afköst 10% meirí eit áætlað vas
AÖalfundur Áburöarverksmiöjunnar h.f. var haldinn i
Gufunesi kl. 11 f.h. 28. maí 1954. .
Norrænafélags-ráðstefna í Ósló
Norræna félagið í Oslo gengst fyrir norrænni ráð-
stefnu í Oslo dagana 1.—3. júlí í sumar. Gert er ráð fyrir
allmikilli þátttöku frá öllum hinum Norðurlöndunum og
er búizt viö að um eöa yfir 700 manns sæki ráðstefnuna.