Nýi tíminn - 08.03.1956, Qupperneq 10

Vegalengdir í geimnum
Framh. áf 1. síðu.
sú vegalengd, sem ljós-
igeisli fer á einu ári, þ.e.
300,000 sinnum 365 (dag-
amir) sinnum 86,400
[(sek. á sólarhring). Vega-
lengdin til stjörnu, sem
er í eins ljósárs fjarlægð
frá jörðinni, er því rúml.
0V2 billjón km., eða 25
Bókin um ísland
Nú hefur þeim, sem
tilkynntu þátttöku sína
sem höfundar að bókinni
■um ísland, verið sent
toréf með ýmiskonar
bollaleggingum, sem ekki
verða birtar í Óskastund-
Srni. Ef einhverjir, sem
ekki hafa enn gefið sig
fram, vilji verða þátttak
að senda línur um það
við fyrsta tækifæri.
Stærstu borqir 1
heimi
Svo er talið, að 63
borgir á jörðinni hafi
f'eiri en eina milljón í-
búa hver. Af þeim er
aðeins ein á Norðurlönd-
um. Það er Kaupmanna-
höfn, sem hafði árið 1955
1,168,340 íbúa. Kaup-
mannahöfn er hin 49. í
röðinni af milljónaborg-
endur, eru þeir beðnir
Gáta.
Hvað er það sem smýg-
ur í gegnum glerrúðuna
án þess að brjóta hana?
tmum.
milljarða sinnum léngra
burtu en tunglið. Flug-
Vél, sem færi 1000 km. á
klst., yrði 3 þúsund ár
að fljúga þessa vega-
lengd, — þrjú þúsund ár
látlaust án tafa. Hvílík
undra fjarlægð! Og þó er
fjarlægðin til flestra
stjarna ekki aðeins eitt,
heldur hundruð eða jafn-
vel þúsundir ljósára. Og
það getur alveg eins ver-
ið að við sjáum ljós frá
stjörnum, sem eru út-
slokknaðar eða alls ekki
lengur til. Það er erfitt
að átta sig á þessum
„undrageimi", en þó er
fátt sem dregur hugann
öllu fastar til sín en
festingin með sól, tungli
og stjörnum.
Mig langar í mjólk
og skopparakringlu
í næst síðasta blaði
ræddum við svolítið um
málvenju, sem nú er að
ná tökum á kynslóðinni,
en það er að tala um
að „langa í“ hluti, eins
og tíðkazt hefur um að
langa í mat og drykk.
Sagt er: Mig langar svo
afskaplega mikið í þessa
perlufesti, er hún ekki
sæt. — Er ekki eðli-
legra að segja: Mig lang-
ar svo fjarska mikið til
að eignast þessa perlu-
festi, — eða þessa skopp-
arakringlu o. s. frv.
Ekki mundi skemma að
taka þetta til alvarlegrar
athugunar.
Orðaleikur
Einn morgun er þeir
félagarnir Kalli og Bjössi
hittust, var Kalli heldur
kimileitur og sagði:
— Jæja, segðu mér nú
aiveg án umhugsunar
hvaða mánuður hefur 26
daga.
Bjössi: — Ileldurðu svo
sem að ég viti ekki að
febrúar er stytzti mán-
uðurinn með 28 daga.
Kalli: — Ha, ha, ég
vissi að þú myndir ekki
átta þig á því að allir
mánuðirnir hafa að
minnsta kosti 26 daga!
Eldspýinaþraut
---¥.---U---•---
• » • •
Á þessari mynd eru
24 eldspýtur. Nú er það
þrautin að mynda úr
þcssum eldspýtum 3 fer-
hyrninga með því að
færa til aðeins fjórar
af eldspýtunum.
&
•Ráðning á reiknings-
þrautinni í síðasta blaði:
Frá því að Gunna var
helmingi yngri en hún
er nú, nefnilega 12 ára,
hafa Anna og Gunna til
samans elzt um 12 ár
eða um 6 ár hvor. Gunna
er þá 18 ára.
Orðsendix&gar
L.jósmyndasamlceppni. okkur áhugamál, að allir
Blaðinu hafa nú borizt iesþndur getí haft seín
fyrstu tilkynningarnar
um þátttöku í Ijósmynda-
samkeppninni. Senda má
myndir til sumarmála, —
þ. 19. apríl.
Lagt upp í smalaferð.
I næst síðasta blaði aug-
lystum við eftir höfund-
irurn að greininni: Lagt
upp í smalaferð. —
Væntum við þess að
hann gefi sig fram.
Rauðhetta litla í Beru-
firði. Þökkum þér fallega
skrifaða bréfið þitt. Þú
minnist á það, að þið,
sem eigið heima langt
i burtu frá Reykjavík,
getið ekki tekið þátf í
neinni keppni, sökum
þess að bréfin og blöð-
in eru svo lengi á leið-
ir.ni. Þetta er að sumu
leyti rétt. En þó hefur
tíminn oftast verið einn
og hálfur mánuður, og
stundum lengri, til stefnu.
En sjálfsagt er að verða
við þeim óskum að lengja
tímann eftir þörfum,
þegar samkeppni fer
fram, því að vitanlega er
Þeir u m það
Nafnfrægur grískur
spekingur í fomöld hét
Plató. Einhverju sinni
var honum sagt, að sum-
ir menn töluðu illa um
hann.
— Þeir um það, sagði
hann, — ég skal lifa svo,
að enginn trúi þeim.
bezta aðstöðu til þátt-
töku.
Til barnanna í Búðardal.
Rétt þegar blaðið var að
fara í préntun barst
okk.ur ágæt sending frá
skólabömum í BúðardaL
Við þökkum ykkur k®p*
lega öll brefin. Það verð-
ur að biða næsta þlaðs
að gera þeim nánari skil.
Fallegustu nöfnin. Fyrsti
listinn yfir fallegustu
mannanöfnin barst frá
Valgerði K. Fried í
Hveragerði. Nú berast
listar úr ýmsum áttum.
Gömul þula
Sat ég imdir fiskahlaða föður íruns;
átti ég að gæía
bús og bama,
svíns og sauða;
menn komu áð mér,
ráku staf í hnakka mér,
gerðu mér svo mikirni skaða,
lögðu eld í bóndans hlaða;
Maðinn tók að brenna,
ég tók að renna
allt út undir lönd,
allt út undir biskups lönd.
Biskup átti valið bú,
hami gaf mér bæði uxa og kú;
uxinn tók að vaxa,
kýrin að mjólka.
Sankti María gaf mér sauð,
síðan lá hún steindauð;
annan gaf mér Freyja,
sú kunni ekki að deyja.
Gott þótti mér út að líta
í skininu hvíta og skikk.junni grænni.
Konan niin í kofamun
býður mér til stofunnar.
Ég vil ekki tll stofu gá,
heldur upp að Hólum
að hitta konu bónda.
Kona bónda gekk til brunns,
vagaði, kjagaði,
lét hún ganga hettuna, smettuna.
Dinga litla, dimma dó!
Nú er dauður EgUl og kegiil í skógi.
10) — NYI TIMINN — Fimmtudagur 8. marz 1956 -
Ásgrímur Jónsson óttrœður
Framhald af 8. síðu.
sem hann hefur farið í mál-
verkinu til þessa dags.
Að loknum námsferðalögum
til ýmissa helztu borga mynd-
lista í Evrópu sneri Ásgrím-
ur‘ heim. Hann málaði mikið
og fór víða um landið. Marg-
ar þekktustu mynda hans eru
málaðar á þessum fyrstu ár-
um eftir heimkomuna, t.d.
stóra myndin af Heklu sem
nú er í forsetabústaðnum á
BesaastiöíðMm en hékk lpngi ,í
Álþingisluisinu í Reykjavík.
Hún mun hafa verið máluð á
ácunuw 1909 og 1910. Sú
my,nd <ein er:<fj.irðulegt afrek
ungs manns. :og hefðu margi.r
lUlgir málarar gott af því að
skoða hana í dag.
Meðal sérkennilegustu
mynda hans eru hinar svo-
kölluðu Húsafellsmyndir, sem
hann málaði upp úr styrjald-
arlokunum síðari. Fáir munu
þeir íslenzkir málarar vera
sem ekki hafa orðið varir við
uppörvandi, jafnvel eggjandi
áhrif af að sjá þessi hress-
andi og kröftugu málverk,
þar sem ljós litarins leikur
óþvingað um myndflötinn,
settan breiðum, djörfum
pensilstrokum. Er það ekki
einmitt þetta tímabil sem
sannar áþreifanlega æskuáhrif
Ásgríms og um leið hinn
skapandi skilning hans á im-
pressionistunum frönsku ?
tÞá hefur hann ekki sízt
sem kennari og hvetjari haft
heilladrjúg áhrif á ísle.uzka
myndlist. Ýmsir okkar beztu
listamanna hafa sem ungir
menn leitað til hans og notið
leiðbeininga hans og fræðslu
og má þar t.d. nefna Jóhann-
es Kjarval, Þorvald Skúlason
og Sigurjón Ólafsson. Jafn-
vel þeim sem ekki þekktu
hann persónulega hefur hann
óhjákvæmilega orðið hvatn-
ing, slíkur gustur hefur staðið
af starfi þessa íslenzka manns,
því að fáir eru íslenzkari en
hann.
^Undarleg er þessi þörí
manhanna til sköpunar, enda
margt um hana skrifað og
skrafað. Hvað er áþreifanlegri
sönnun um þessa sköpunar-
þörf en .einmitt .Ásgrímur
Jónsson, þessi .áttræði ung-
lingiir,. .sem ^r símálandi 'þrátt
fyrir - langi'arandi ,o|' erfið
veikindi? ( . ,.
Á áttræðisafmæli þessa sí-
Erlend tíðindi
með öllu því mannfalli og tjóni
sem henni fylgdi, og að lokum
franskur ósigur. Hin harða and-
staða í Frakklandi gegn stríðs-
stefnu í Alsír stafar ekki sízt
af því að menn eru reynslunni
frá Indó Kína ríkari. Enginn
vafi er á því að þorri sósíal-
demókrata vill semja frið og
er andvígur valdastefnu Mollet.
Eftir er að vita, hvort þeim
tekst að koma vitinu fyrir for-
ingja sinn áður en hann sekkur
dýpra í kviksyndið sem komm-
únistahræðslan hefur flæmt
hann út í.
M. T. Ó.
GRÆNMEnSVERZLUNIIY
starfandi listamanns flytur
íslenzka þjóðin honum þakkir
sínar og hamingjuóskir.
J óhannes J óhannesson.
Mæðrafélagið
Framhald af 3. síðu.
mörg sumur yfir 80 bórn, að
jafnaði 2 mánuði, og síðastliðið
sumar 21/? mánuð. Félagið gaf
í barnahjálp Sameinuðu þjóð-
anna kr. 2000,00, og mikið af
fatnaði til nauðstaddra barna í
í stríðslok.
Menntun kvenna.
Félagið hefur alltaf haft mik-
inn áhuga á að efla Menningar
I og minningarsjóð kvenna, gaf
500 kr úr félagssjóði til minn-
ingar irnx' ÍBríeti Bjarhnéðins-
dóttur, félagskonur söfnuðu
minningargjöf innanfélags um
Laufeyju Valdimarsdóttur kr.
1500,00 og félagið gaf, 1000 kr.
til minningar um Katrínu Páls-
dóttur, en_ <Katrín:.! Pálsdóbtir
var formaður félagsins frá 1942
óslitið til dauðadags. Auk þess
hefur verið sj^ofnaður sjóður
innan félagsins, sem ber nafn
hennar. Félagið hefur haldið
105 félagsfundi fyrir utan
skemmtifundi. Síðan 1949 hafa
verið haldin 15 saumanámskeið,
262 konur hafa sótt þau og
saumað 1498 flíkur; handa-
vinnunámskeið 5, af þeiin eitt
í bastvinnu og hafa 74 konur
sótt þau, auk þess haldið mat-
reiðslunámskeið. Félagið hefur
starfandi fulltrúa í Mæðra-
styrksnefnd. Félagið hefur
stuðzt við fræðslu- og skemmti-
kvikmyndir frá ýmsum löndum
í félagsstarfinu.
Núverandi stjóm skipa Hall-
helmingur kartöfluframleiðsl-,
unar fer fram í kaupstöðum
og kauptúnum, og fer þeirra
hluti vaxandi frá ári til árs.
Kartöfluframleiðendur í kaup-
stöðum og kauptúnum eru yfir-
leitt ekki í bændasamtökunum,
sem kjósa framleiðsluráðið.
Það er nógu vafasamt og mjög
vefengt, að bændur almennt
krefjist þess af framleiðsluráð-
inu, að það fari að taka að sér
alla kartöfluverzlun landsins,
en hitt er víst, að framleiðend-
ur í kaupstöðum og kauptúnum
standa ekki að þeirri kröfu.
Þeir hafa ekki verið að spurðir.
EJn í kaupstöðum og kauptún-!
um er einnig meginþorri þeirra
sem kaupa kartöflur, neytend-
urnir. Þeirra álits herur held-
ur ekki verið leitað. Neytenda-
samtökin í Reykjavík, ungur
félagsskapur, en þegar allfjöl-
mennur, hefur mótmælt frum-
varpinu kröftuglega. Neytend-
ur og framleiðendur í kaup-
stöðum og kauptúnum hafa
fyllstu ástæðu til að líta á
frumvarpið með tortryggni og
óttast, að þröngir hagsmunir
nokkurs hluta framleiðenda
verði fremur látnir ráða en áð-
ur, ef það verður að lögum.
fríður Jónasdóttir formaður og
hefur hún átt sæti í stjórn fé-
lagsins frá unphafi, Stefanía
Sigurðardóttir, Sigríður Ein-
ars, Margrét Þórðardóttir og
Ragnheiður Möller. Félagið
hélt hátíðlegt 20 ára afmæli
sitt í Silfurtunglinu.
Engir fulltrúar neytenda
| hafa verið kvaddir til að starfa
að undirbúningi frumvarpsins.
Engum fulltrúa neytenda er
ætlað að liafa nokkur áhríf á
meðferð kartöflu- og grænmet-
isverzlunarinnar framvegis,
verði frumvarpið að lögum.
Með því ofurkappi, sem lagt
er á framgang þessa frum-
varps, er því vakin tortryggni
neytenda í garð framleiðenda,
kaupstaðabúa í garð bænda, og
stefnt að ófriði um afurðasölu-
mál landbúnaðarins, sem getur
orðið bændum miklu óhagstæð-
ari en þótt þeir yrðu um stund
að búa við það fyrirkomulag,
sem verið hefur á kartöflu- og
grænmetisverzlun, meðan lög-
gjöf um það værí tekin til end-
urskoðunar. Þá endurskoðun
eiga fulltrúar minni hluta kart-
öfluframleiðenda, sem standa
að þessu frumvarpi, ekki að
annast einir, heldur eiga full-
trúar neytenda og þeirra, sem
nú annast sölu og dreifingu
vörunnar, fullan rétt á að vera
þar með í ráðum.
Ég legg til að frumvarpið
verði afgreitt með svofelldri
rökstuddri dagskrá:
I trausti þess, að ríkisstjórn
skipi nefnd 5 manna, tilnefnda
af framleiðsluráði landbúnað-
aríns, Alþýðusambandi íslands,
Neytendasamtökunum, Sam-
bandi íslenzkra samvinnurélaga
og Grænmetisverzlun ríkisins,
til þess að endurskoða gildandi
löggjöf um sölu á kartöflum
og grænmeti, tekur deildin fyr-
ir næsta mál á dagskrá.