Skólablaðið - 13.11.1929, Page 2

-á-
dika og Þadan er sprottin sú prédikun,sem al-
kunnug er hér á landi, og Skraparots prédik-
un er nefnd. Þessi sidur mun ei hafa Þótt
vid eiga Þegar skólinn'var kominn i kaup-
stad, og Þó krýningin vidhéldist, ad minsta-
kosti fram á næstlidin aldamót (1800) var
prédikuninnisleppt, en í hennar stad komu
gledispilin. Þá voru og valdir asdstu rád-
herrar, en ekki háir embættismenn, svo sem:
utanrikisrádherra, Cancelleri, dróttseti o.
s.f." - -
Eins og sjá má á Þessu hefir leikurinn
tekiö nokkrum breytingimi eftir að skólinn
flutti til Reykjavikur. Þó hefir hann hald-
ist við. Nú vill svo vel, að til er l57sing
á leiknum, eins og piltgLr hcfðu hann eftir
að skólinn var fluttur. Lýsingu Þessa er að
finna i ferðabók Sveins læknis Pálssonar,
frá árinu 1791, eða rúmum fjórum árum eftir
að skólinn hófst hjer i Reykjavik á ný. Hann
segir: "19. okt. var jeg um kvöldið við
herramót i Reykjavikurskóla. Svo kalla
skólasveinarnir athöfn Þessa. Hún er nokkurs-
konar leikiir, sem piltar leika einu sinni á
ári hverju. Þeir bjóða skólastjóra og kenn-
urum, öllum embættismönnum og heldrimönnum
úr grendinni og konum Þeirra. Leikurinn er
fólginn i krýningu og er sá efsti i skólan-
uro ávalt kóngur. Sumir leika biskup og
presta, aðrir verzla höfðingja svo sem æðsta
ráðgjafa og annan ráðgjafa, stiptamtmann,
lögmann og dómara o.s. f. Kongurinn er krýnd-
ur og tekur við veldissprotanum en um leið
er haldinn stutt ræða á latihu, sem á við
tækifæri Þetta. Þvi næst gengur fram hver af
höfðingjum konungs eftir annan og les upp
fyrir honum heillaósk i ljóðum á latinu.Við
og við gengur öll hersingin aftur og fram um
gólfið, nokkrum sinnum, og lika fyrir utan
skólan og kringum hann; er Þá sungið og
leikið á hljóðfæri jafnframt Þegar kostur er
á, og skotin nokkur skot. Sumum er falið á
hendur að leika atriði (senu) úr gleðileik"-
Menn hafa nú fengið Þann bosta samanburð
á leiknum i'Skálholti og svo aftur hjer,sem
hægt hefir verið að gefa, svo að jeg hirði
ekki um að fara frekar út i Það. Jeg ætla
hinsvegar að vikja litið eitt að gamanleik-
unum, sem piltar tóku nú á dagskrá sina,og
beinlinis eru sprottnir upp úr hinum fyr-
nefndu leikum. Að visu er alt mjög á huldu
um Þetta, en nokkuð hefir Þó varðveist frá
gleymsku. Þrjú fyrstu leikritin, sem menn
hafa sagnir af að piltar hafi leikið, eru
Hrólfur, Narfi og Brandur. Hrólfur sem er
eftir Sigurð Pjetursson, siðar sýslumann,vsLr
leikinn i skólanum á Hólavöllum árið 1796.
Skýrðu piltar leikinn: Slaður og trúgirni,
og er enn til leikendaskráin. Brandur, eft-
ir Geir Vidalin, siðar biskup, var leikinn
einhverntima á árunum 1791-1796. Narfi var
og leikinn einhvemtima á Þessum árum.Hann
var eftir Sigurð Pjetursson.
Ekki kann jeg nafni að nefna fleiri gam-
anleiki, sem p'iltar ljeku á Þessum tíma,en
ekki sátu Þeir auðum höndum. Jón Espolin
skýrir Þannig frá að hann hafi verið við-
staddur leik hjá Þeim bæði árið 1800 og ár-
ið 1803.- Eins og kunnugt er, var skólinn
fluttur úr bsenum til Bessastaða og tók Þar
til starfa haustið 1805.- Eigi ber mönnimi
saman lom hvort piltar hafi leikið meðan
skólinn var á Bessastöðum. Segja Það sumir
en aðrir efa.-
Þegar skólinn var svo aftur fluttur i
bæinn frá Bessastöðum, og tók til starfa
1846, hafa Þeir efalaust strax hrist af
sjer mókið.
í Reykjavikurpóstinum frá i jan. 1848
segir svo: Meðan skólinn var i Reykjavik,
og framan af veru hans á Bessastöðum, voru
skólapiltar vanir að hafa sér til skemtunar
áð leika sjónarleiki í hátiða timunum, og
varð Þá annaðhvort einhver piltur til að
semja leikritið eða Þeir feingu til Þess
einhvern utanskólamannj og eru leikrit
Þeirra Sigurðar Pjeturssonar og Geirs Vida-
lins Þannig undir komin. Vér höfum einatt
heyrt menn, er Þá voru i skóla, tala imi Það
með mikilli ánægju, hvilik skemtun Þetta
hafi verið fyrir piltana, og má Þó nærri
geta að margt muni hafa verið áfátt,Þar sem
allar tilfæringar vantaði, og Þeir urðu að
leika svona rétt eins og Þeir stóðu á miðju
gólfi i arrnari hverri skólastofunni. Enda
lagðist nú og Þessi siður niður, og mun Það
fremur hafá komið af Þvi, að mönnum buðust
ekki hentug leikrit, Þvi ekki dugði að leika
aptur og aptur upp hið sama, heldur enn
hinu, að menn hafi orðið leiðir á leikunum.
Þetta sýndi sig i vetur; skömmu fyrir jólin
bauðst skólapiltum útlegging af gleðileik
Holbergs, Erasmus Montanus eða Ramus Berg,
útleggingin hafði tekist ágætlega, Þeir Þáu
hana, og notuöu svo vel jólatómið til und-
irbúnings sjer, að Þeir voru albúnir að
leika hana.
Skólapiltar hefðu i Þetta skipti eins og
áður átt við Þann örðugleika að berjast að
vera áhaldalausir, hefði ekki svo viljað
til að stiptamtmaðurinn átti ýms tæki er á
Þurfti að halda, og sýndi hann skólanum Þá
velvild að bjóða Þau til láns að fyrra
| bragði. Á Þrettándadags kvöld var leikurinn