Skólablaðið - 01.02.1950, Síða 18

SIGURÐUR LÍNDAL
13ÖO
Bokhneigð hefur löngum verið íslend.-
ingum í hlóð horin. Er það þv£ engin furða
þótt nemendur menntaskólans reyndu snemma
að koma sér upp hókasafni, enda varð sú
raunin á, Lestrarfólag var stofnað skömmu
oftir f.lutning skólans fra Bessastöðum til
Reykjavikur. Starfaði félag þetta sæmilega
á tímahili, en á árunum rett fyrir 1880
hljóp slík deyfð í felagið, að eigi varð
annað sýnna, en það myndi líða undir lok,
Af rúmlega 100 nemendum skólans voru 34 £
þvi 1879. £að ár var her á ferð handa-
nskur maður, Willard Fiske að nafni,
prófessor í norðurlandamálunum við Cornell
háskóla í Bandaríkjunum. Var hann mikill
íslandsvinur og átti geysimikið safn
íslenzkra hóka (um 8^00 hindi). Fretti
hann af þessu eymdar-ástandi og fyrir hans
tilstilli hóldu nemendur fund i marzmánuði
1880 og stofnuðu lestrarfelagið eða bóka-
safnið íþöku. Þetta felag hefur nú starfað
í 70 ár.
ákveðið var, að allir nemendur
skyldu vera fólagsmenn í hinu nýja fólagi
og greiða ákveðið gjald, svo og allir
fastir kennarar, En stundakennarar máttu
vera fólagsmenn, ef þeir óskuðu þess.
FÓlaginu var fengið herhergi i hókhlöðu
skólans og hefur bóknsafnið verið þar
síðan. Nafnið íþaka var valið í virðingar-
skyni við prófessor Fislce, en hann var frá
bænum Ithaca í New-York riki. Þetta nafn
hefur svo með tímanum færst yfir á allt
húsið. ^
Fyrsta árið átti safnið 51 bók, voru
nokkrar frá gamla lestrarfólaginu, en hin-
ar frá prófessor Fiske. Var hann óþroyt-
andi stuðningsmaður sa.fnsins, Er. talið, að
hann hafi á árunum 1880-1904 gefið 534
bækur, 505 tímarit og blöö(samfellda ár-
ganga) og IO63 einstök tímaritshefti.
Var mest af þessu selt að loknum lestri og
þv£ aðeins fátt eitt eftir núna. Auk þess
gáfu ýmsir fleiri safninu hækur, þótt eigi
verði þeir nefndir hór, Svo var 0g tals-
vert keypt. Bokaeign safnsins jókst þvi
stöðúgt'. og árið 1917 voru i þvi um 2000
bindi, en nú hátt á 5»í>úsund. Eru það mest
skáldrit, auk þess nokkuð af ritum um sagn
fræði og stjórnmál, en vísindarit eru fá.
áhugi manna á íþöku hefur auðvitað
iverið misjafn á þessum 70 árum. Stundum
ihefur hún verið "einmana og yfirgefin af
|flestum" eins og einn íþöku-nefndarmaður
jskrifar 1946, en þess á milli hefur hún
|átt sín blómaskeið. Síðan 1946 hefur
jáhugi manna á safninu farið sívaxandi með
'hverju ári. Þrátt fyrir það er sá hópur
jfuröustór, sem hefur næsta óljósar hug-
Jmyndir um það, hvað íþaka só. Flestir
halda að bókhlaðan heiti íþaka, vegna
þess, að hún er kölluð það í daglegu tali4
Þa er henni oft ruglað saman við bóksöl-
una 0g sömuleiðis Skólahókasafnið. Hefur
1þannig íþökunefnd orðið fyrir aðkasti
vegna þess ástands eða öllu heldur
óstands, sem í því safni ríkir.
Við hina auknu aðsókn hafa ýmsir erf-
iðleikar komið £ ljÓ3. Má þar nefna
þrehgsli, en þau valda oft miklum töfum
á afgreiðslu hóka, þegar mannmargt er í
safninu. Þá halda menn oft hókum miklu
lengur en hæfilegt getur talizt, Afleið-
ing*þess verður sú, að niklu færri geta
jnotað safnið en ella, Oft hverfa ný-
keyptar hækur og sjást svo ekki nánuðum
saman, en allan þann tíma hiða margir sem
girnast að lesa þær, Meðferð hóka er og
að ýmsu leyti ábótavant. Þetta tvennt
siðastnefnda ættu menn að geta lagfært,
og yrði það öllum til hins mesta hagræðis,,.
fþaka hefur aldrei látið ýkja mikið
yfir ser, og þvi hafa nemendur stundum
viljað gleyna henni, En það má ekki koma
fyrir, hún er eign þeirra og handa þeim,
Ef menn hafa þetta jafnan hugfast, þá mun
íþaka geta rækt það hlutverk sitt vel, se?.
í upphafi var til ætlazt "að efla menntun
og fróðleik felagsnanna" og nun hún þa í
framtíðinni skipa sinn virðulega sess i
fólagslífi nemenda sem hingað til.