Foreldrablaðið - 01.03.1951, Blaðsíða 9

ísak Jónsson:
HVAÐ ER ÁTTHAGAFRÆDI?
Fyrri grein
ÞESSA SPURNINGU hef ég tíðum
heyrt frá foreldrum og nemendum mínum
í Kennaraskólanum. Og nú hefur ritstjóri
Foreldrablaðsins beðið mig að svara
spurningunni. Reynt skal að verða við
þeim tilmælum með þeim fyrirvara, að
erfitt er að gera þessu máli viðunandi
skil í stuttri tímaritsgrein.
Nafnið átthagafræði er villandi í tvenn-
um skilningi.
Átthagafræðin er ekki einhliða fræðsla
um átthagana, einkum landafræðilegs
eðlis, eins og ýmsir virðast ætla, eða harð-
svíruð fræðigrein um þjóðfræðileg efni
og þjóðmenningarsöglegar minjar, eins
og aðrir hyggja.
Átthagafræðin er ekki heldur sérstök
fræðigrein, er þjónar ákveðnu ,,fagi“.
Sönnu nær væri að segja, að hún væri
ómissandi öllum námsgreinum, fyrir alla
flokka námsfólks. Hún er hins vegar á
námsskrá barnaskólanna og einkum beitt
við þrjá yngstu aldursflokka þeirra.
Átthagafræðin er fyrst og fremst hag-
kvæm starfsaðferð, sem hagsýnn og sam-
vizkusamur kennari kýs sér til þess, að
honum vinnist kennslustarfið sém bezt
og nemendur hans njóti námsins í sem
ríkulegustum mæli, ekki aðeins bekkur-
irm sem hópur, heldur umfram allt hver
einstaklingur, hvert barn í bekknum.
Með tilstuðlan átthagafræðilegra starfs-
hátta væntir kennarinn þess að geta kom-
ið nemendum sínum til þess þroska, sem
gáfur þeirra og geta framast leyfa. Með
hjálp átthagafræðinnar hyggst kennarinn
geta hjálpað barninu til að vaxa að viti,
efla vilja sinn og dýpka tilfinningarnar.
Hann vill hjálpa barninu til þess að beita
athyglinni, einbeita huganum að viðfangs-
efninu, læra að hugsa og álykta. Hann
vill, að nám barnsins verði ekki aðeins
hugarstarf eða ítroðsla, heldur geti barn-
ið neytt krafta sinna alhliða og numið
bæði með huga og höndum. Þannig geti
barnið af námi sínu orðið sjálfbjarga og
hamingjusamur einstaklingur, betri náms-
maður, sannari borgari.
Nafn Dana á átthagafræðilegum vinnu-
brögðum skýrir þetta vel: Iagttagelseslære
og forstandsövelse. Og Comenius talar
fyrir 300 árum um „sanseopövelse“ sem
grundvallarnám fyrir yngri nemendur.
Þ. e. athygliskennsla og vitsmunauppeldi,
æfing í að beita skynfærum sínum.
Af þessu er augljóst, að meginmark-
mið átthagafræðinnar hlýtur að vera að
stuðla að því, að hvert einasta barn sé
rétt virkt og vel virkt hvern skóladag,
hverja skólastund, Já, meira að segja,
rétt og vel virkt að heimanámi undir
næsta skóladag, vaxandi að þroska, vinn-
andi sér inn þekkingu og hyggindi, sem
í hag koma.
En í stað þess að fara hér með staðhæf-
FORELDRABLAÐIÐ 9