Foreldrablaðið - 01.03.1951, Page 11

barnsins og svefnherbergið. Sviðsetningin
gæti verið á þann veg að leika að láta
systkinin Sigga og Rúnu hátta, sofa og
klæða sig í svéfnherberginu. Með þessu
eiga að skapast eðlileg tengsl í athugun-
um, minninu veitist hagkvæm hjálp,
skilningur vex á hlutverki svefnherbergis-
ins, áhöldum og tækjum, sem þar eru,
hvernig þau eru notuð og hvar geymd.
Að lokinni athugun hefur barnið áunnið
sér skýra heildarmynd. Það skilur svefn-
þörfina og nauðsyn þess að fullnægja
henni á réttan og eðlilegan hátt. Og svið-
setning verkefnisins hefur veitt þar áhrifa-
ríka hjálþ.
Mikið er jafnan unnið, þegar búið er
að velja viðfangsefnið, leggja það fyrir
börnin og afmarka á hagkvæman hátt.
Þá er komið að því að kryfja verkefnið til
mergjar, gera athugun á því, vinna með
það.
Athugun verkefnisins
Athugun verkefnis er því þriðja þýð-
ingarmikið atriði við átthagafræðinám.
Til að auðvelda börnum námið, yfir-
vegar kennarinn verkefnið og skipar því
niður í námsatriði. Hann hagar svo til
í kennslunni, að atriðin stigþyngist, og
börnin geti hafið námsatrennur að hverju
námsatriði, undir kjörorðinu: „Eitt í einu,
og hvert atriði ýtarlega!“ Af því væntir
hann góðs árangurs. „Meistarinn birtist í
takmörkuninni“, sagði Goethe.
Nú er það svo, að menn geta numið
um ýmsar skynleiðir, sem kallað er.
Menn nema um skynleið augans, skyn-
leið eyrans, með snertingu (þreifi- og
hreyfiskyni) — o. s. frv. Og sé hægt að
koma við beinu starfi, þykir það gefa góða
raun við nám. Við námsstörf er nauðsyn-
legt að leita allra skynleiða. Sá, sem
beitir átthagafræðivinnubrögðum, reynir
að hugsa fyrir þessu, og lagar starfshætti
eftir því. Átthagafræðikennarinn skiptir
því námsstörfunum í tvo meginþætti: At-
huganir og námshandavinnu:
Athugun og samtal
Við munnlega athugun á verkefninu
reynir kennarinn að haga svo kennslu og
námsstjórn, að athuganir geri einstakling-
inn ábyrgan, þó að bekkurinn sé allur
hafður undir og börnin ekki virk nema
í því að heyra, sjá og hugsa. Reynt er
að fá börnin sjálf sem mest til að
kryfja verkefnið til mergjar, ekki að-
eins þá fljóthuga og frömu, heldur einn-
ig þau seinlátu og hlédrægu. Erfiðum
atriðum er velt fyrir börnunum, og þeim
gefinn biðtími til nánari yfirvegana og
athugana. Það sjáanlega er fært nær aug-
anu, það heyranlega nær eyranu, og það
áþreifanlega inn á snertisvið persónunnar,
svo að líkt sé eftir orðalagi Comeniusar.
Brugðið er upp hlutum og myndum,
glöggvandi dæmi tekin og dæmisögur
sagðar, svo að minnt sé á meistarann
mikla frá Nazaret. Allt er þetta gert í þeim
tilgangi, að barnið fáist sjálft til að glíma
við viðfangsefnið, fáist til að einbeita sér
að lausn gátunnar án mikilla orðaskýr-
inga af kennarans hendi. Slíkar orðaskýr-
ingar koma oft að gagni, vegna þess að
orðalag kennarans kann að vera torskilið
og orðaforði barnanna takmarkaður. Stað-
reynd er og, að bein þátttaka barnsins
örvar áhugann. En þurfi kennarinn að
beita orðaskýringum, skyldi hann vera
stuttorður og gagnorður, segja aðeins það,
sem þarf og draga sig í hlé, þegar hann
telur, að börnin geti sjálf haldið áfram
athugunum sínum. I mörgum átthaga-
fræðiverkefnum koma fyrir börnunum
ókunn og framandi orð, t. d. sagnir og
heiti. Er þá sjálfsagt að kenna börnunum
þau orð. Eitt hlutverk átthagafræðinnar
er einmitt að auka orðaforða barnanna
og kenna þeim rækilega nýstárleg orð.
FORELDRABLAÐIÐ 1 1