Bændablaðið - 21.06.1995, Blaðsíða 8

8
Bœndablaðið
Miðvikudagur 21. júní 1995
Knapirm á myndinni er Gunnar Örn
Isleifsson sem er búsellur i Þýskalandi
og hefur starfað mikið að útbreiðslu
íslenska heslsins þar í landi. Mynd: Rafn
Jónsson, flugmaður og rilsljóri.
Aipieg sam-
skipH i kyn-
bóluni íslenskn
hestsins
Á síðustu árum hefur þátttaka og
áhrif íslendinga í alþjóðlegu sam-
starfi varðandi kynbætur íslenskra
hrossa aukist hröðum skrefum.
Hiklaust má segja að mikil-
vægustu áfangamir í þessari þróun
hingað til voru annars vegar út-
gáfa ritsins Kynbótadómar og
sýningar og hins vegar útgáfa for-
ritsins Einka-Fengur.
Búnaðarfélag Islands gaf Kyn-
bótadóma og sýningar út árið
1992, ritið inniheldur stigunar-
kvarða og allar reglur varðandi
dóma og sýningar hrossa í kyn-
bótadómi og er gefið út á tveimur
tungumálum auk íslensku; á ensku
og þýsku. Rit þetta var kynnt um
leið og það kom út á alþjóðlegri
ráðstefnu um kynbótastarf og kyn-
bótastefnu í ræktun íslenskra
hrossa og hefur fengið mikla al-
þjóðlega útbreiðslu. Þegar hefur
ein þjóð, Norðmenn, tekið ís-
lenska dómkerfið upp alveg
óbreytt en aðrar sniðið dóma á
hrossum af íslensku bergi brotnu
að meira eða minna leyti að ís-
lenska kerfinu.
Nýlega fóru Kristinn Hugason
hrossaræktarráðunautur og Guð-
mundur Sigurðsson héraðsráðu-
nautur í Borgarfirði í dómsferð til
Noregs og Þýskalands. í Noregi
voru dæmd rétt tæp 110 hross ýmist
fædd hér á landi eða erlendis og þá
flest í Noregi. Það var ekki aðeins
að íslenskar dómareglur giltu í
Noregi heldur var Fengur notaður til
útreiknings og útgáfu á sýningarstað
með notkun ferðatölvu og -prentara
og em nú norsku dómamir hluti af
gagnasafni Fengs. I Þýskalandi vom
dæmd um 35 hross og öll nema eitt
fædd hér á landi. Fengur var notaður
þar á sama hátt og í Noregi. Megin
tilgangur ferðarinnar til Þýskalands
var sá að sjá út hvort þar væm
kynbótahross sem næðu þátt-
tökurétti íyrir íslands hönd á heims-
leikunum íyrir íslensk hross sem
fara munu fram í Sviss dagana 1. til
6. ágúst í sumar. Líklegt er að tvö til
þijú hross sem þar vom sýnd nái inn
í sveitina þegar hún verðar endan-
lega valin að loknum héraðs-
sýningunum í vor.
í kynbótasveit íslands á
heimsleikunum verða fjögur
hross; tveir stóðhestar og tvær
hryssur og verður eitt hross af
hvoru kyni í yngri flokki sem
kallaður er erlendis og eru fimm
og sex vetra hross og annað í eldri
fiokki, þ.e. sjö vetra og eldri.
Greint verður frá vali sveitarinnar
hér í Bændablaðinu þegar þar að
kemur.
Ferðaþjónusta á Hólum í Hjaltadal
Draumastaður
hverrar fjölshyldu!
Hið aldagamla orðtak “Heim að
Hólum” ber þess vitni að Hólar
hafa ávallt verið vinsælir heim að
sækja. Skipulögð ferðaþjónusta
hefur verið starfrækt að Hólum
undanfarin ár og þúsundir ferða-
manna hafa átt þar lengri eða
skemmri dvöl. Hóladómkirkja,
sem byggð var 1763, er helsta að-
dráttarafl innlendra sem erlendra
ferðamanna en að Hólum er einnig
að finna margvíslega afþreyingu
s.s. hestaleigu, veiði, sund, merkt-
ar gönguleiðir og ýmsa menning-
arviðburði. Fjölbreyttir gistimögu-
leikar eru í boði allt frá friðsælu og
fögru tjaldstæði upp í orlofshús
með öllum húsbúnaði.
Galdra-Loftur
þekktasti nemandi
Hólaskóla?
Hólar í Hjaltadal voru um aldarað-
ir helsta valda- og menntasetur
Norðurlands. Hér var biskupsstóll
í sjö aldir eða frá 1106-1802, á
sama tíma var einnig starfræktur
latínuskóli og er Galdra-Loftur
nafnkunnastur þeirra sem hér hafa
stundað nám. Hóladómkirkja er
fimmta kirkjan sem risið hefur að
Hólum eftir að þeir urðu biskups-
setur. Þrátt fyrir að hún sé jafn-
framt minnsta kirkjan sem hér hef-
ur staðið er hún glæsilegur minnis-
varði hins mikla veldis og ríki-
dæmis Hólastaðar fyrr á öldum. í
kirkjunni er að finna marga foma
dýrgripi og ber þar hæst hina ein-
stæðu altarisbrík Jóns Arasonar en
hún var gerð í Þýskalandi um
1500. Umfangsmiklar viðgerðir
fóru fram á kirkjunni árin 1987-
1989 og hún færð í upprunalegt
horf. Hægt er að fá leiðsögn um
kirkjuna á hverjum degi yfir sum-
artímann.
Bændaskóli var stofnaður hér
árið 1882 og hefur starfað óslitið
síðan. Skólinn er kjölfesta starf-
seminnar að Hólum og síðasta ára-
tuginn hefur mikið uppbygging-
arstarf verið unnið á staðnum og
fjölmargar nýjar íbúðir risið.
Góð aðstaða fyrir
ferðamenn
I skólahúsi Bændaskólans eru 15
gistiherbergi og svefnpokapláss í
kennslustofum. Að auki eru á
staðnum tvennskonar orlofsíbúðir:
átta manna og fjögurra manna hús.
Húsin eru búin öllum nauðsyn-
legum húsbúnaði og henta mjög
vel fyrir fjölskyldufólk.
Skjólgott og friðsælt tjaldstæði
er í miðjum Hólaskógi og þar er
einnig þvottaaðstaða og snyrting-
ar. Tjaldstæðið skiptist í mörg lítil
svæði þannig að fólk á auðvelt
með að vera út af fyrir sig í litlum
skógarrjóðrum kæri það sig um.
Skemmtilegar gönguleiðir
liggja af tjaldsvæðinu heim að
Hólastað. Veitingasala er rekin í
tengslum við upplýsingaþjónustu
Hólastaðar en einnig er hægt að fá
morgunverð með gistingunni.
Tveir matsalir eru í skólahúsinu, sá
stærri tekur 75 manns en sá minni
30-40. Hópar geta því auðveldlega
pantað máltíðir og ef áhugi er fyrir
hendi er hægt að panta sérrétti eins
og nýslátraða bleikju, sumarslátrað
Hólalamb o.fl.
Bæklingur um
Söguslóð
Við skólann er sundlaug (18 xlO),
nuddpottur og gufubað. Sund-
laugin er grunn og fremur heit
þannig að hún hentar vel fyrir fjöl-
skyldufólk. Mikið er af góðum
gönguleiðum í nágrenni Hóla. Ein
þeirra er Söguslóðin sem er merkt
gönguleið um Hóla og sögustaði
þeirra. Gerður hefur verið
bæklingur um Söguslóðina þar
sem veittar eru upplýsingar um
hvem póst á leiðinni. Þeir sem em
léttir upp á fótinn geta gengið upp í
Gvendarskál sem er í miðri Hóla-
byrðu (fjallinu fyrir ofan Hóla-
stað). Sú ganga tekur um tvo tíma
en útsýn úr skálinni er fögur á
björtum degi. Einnig er hægt að
njóta útiverunnar á fyrirhafnar-
minni hátt því á Hólum er rekin
hestaleiga og boðið er upp á marg-
víslega reiðtúra um nágrennið.
Reiðkennsla verður einnig í boði
fyrir þá sem em skemmra á veg
komnir í hestaíþróttinni. Áhuga-
samir veiðimenn geta keypt veiði-
leyfi í Hjaltadalsá en einnig hefur
fiski verið sleppt í litla tjöm
skammt frá Hólum og er hún til-
valinn veiðistaður fyrir alla Qöl-
skylduna. Messur, fyrirlestrar og
tónleikahald verða í boði fyrir þá
sem heldur kjósa andlega af-
þreyingu þannig að allir ættu að
geta fundið eitthvað við sitt hæfi
við veru að Hólum.
Hólar í Hjaltadal eru trúlega draumastaður
fjölskyldunnar. Þar er annáluð veðursœld, sundlaugin er
opin alla daga, tjaldstæði er friðsælt og gott og hægt aö
leigja sumarhús eða gista í herbergi eða fá
svefnpokapláss í skólastofu. Veitingasala er á Hólum,
hœgt að fá leiðsögn um Hóladómkirkju og unnendur
stangveiði geta rennt fyrir fisk. A staðnum er hestaleiga
og reiðkennsla. Fjölbreyttar gönguleiðir eru í
nágrenninu.
Myndatexti J: Orlofshúsabyggóin að Hólum stœkkar stöðugl. Mynd: Valgeir Bjarnason
Af erlendum vettvangi
MEIRA KJÖTÁT MEÐ
BÆTTUM KJÖRUM
Bandarísk hagfræðistofnun, CFGI,
heldur því fram að stóraukin kjöt-
neysla í heiminum tengist bættum
efnahag ljölmennra þjóða sem
hingað til hafa aðeins haft efni á að
leggja sér grænmeti til munns.
Efnaleg uppsveifla hjá millistétt-
um í Asíu og Suður-Ameríku eyk-
ur markaðsmöguleika vestrænna
kjötframleiðenda í þessum heims-
hlutum. Þannig er þess skammt að
bíða að gamalgróið kjötút-
flutningsland eins og Brasilía eigi
fullt í fangi með að anna innan-
landsmarkaði og austur í Kína vex
kjötmarkaðurinn um þrjár milljón-
ir tonna á ári hverju.
HOLLEAIDIIilGAR
DJÚPRISTIR UM OF
Hollenskir bændur verða að láta af
þeim háttum sínum að rista meira
en 25 sentimetra djúp plógför í
Móður Jörð. Þetta er álit sér-
fræðinga á sviði jarðræktar við
landbúnaðarháskólann í Wag-
eningen í Hollandi. Djúpar pæling-
ar kreijast óþarflega mikillar orku
og raska samsetningu og jafnvægi
jarðvegsins. Sé grynnra á plógn-
um tekið, leiðir það til minni út-
fellinga næringarefna og lífræn
efni og lífverur þrífast betur í efstu
moldarlögunum.
Tímaritið "Boderderij" hermir
að sérfræðingamir mæli með allt
að 15 sentimetra djúpum plóg-
förum til að bylta jarðveginum án
óheppilegra afleiðinga.
Lyljagjöf og húsdýraeldi eru mál
sem lítt eða ekki hafa komið upp á
borð íslenskra kjötframleiðenda.
Uti í Evrópu eru þessi mál hins
vegar í brennidepli; í Danmörku
voru þau til að mynda mjög til um-
ræðu á liðnu hausti, jafnt í blöðum
sem í Ijósvakamiðlum. Sérstaklega
hefur Dönum orðið starsýnt á
svínaræktina, enda eru þeir af-
kastamiklir á því sviði og danskt
svínakjöt hefur getió sér góðs
orðstírs á erlendum mörkuðum.
Einn þeirra sem orð hafa lagt í
belg er danski búfræðingurinn og
ritstjórinn Jörgen From. I
desemberhefti blaðs síns, "HYO-
LOGISK", fjallar From um lyfja-
notkun í svínabúum og hvetur
landa sína til varkámi í þeim efn-
um. Hann vísar til hinnar miklu
athygli sem lyfjanotkun á svínabú-
um hefur vakið, og segir fulla
ástæðu fyrir svínaræktendur til að
taka hana alvarlega. From segir,
að vilji þeir varðveita orðspor
danskrar svínakjötsframleiðslu,
jafnt á innanlandsmarkaði sem er-
lendis, sé þeim tryggara að sjá til
þess að ekki korni fram ummerki
lyfjagjafa í kjötinu. Nauðsyn beri
til að framleiðendur setjist á rök-
stóla með fulltrúum neytenda og
fái skýr viðmiðunarmörk hinnar
síðamefndu um lyfjamagn í kjöti.
Einkum beri að fá á hreint hvaða
kröfum neytenda er ekki fullnægt
við núverandi aðstæður.
From segir í grein sinni að
framleiðendur verði að kunna að
greina á milli þess að hirða um
dýrin, svo þau líði ekki kvalir að
óþörfu, og hins að dæla í þau
lyfjum í annarlegum tilgangi.
Mörkin kunna stundum að vera
óljós, segir Jörgen From, en allir
ættu þó að geta temprað lyfjagjöf
áður en hún verður að hreinu
framleiðsluferli.
I framhaldi af þessum hug-
leiðingum vekur From máls á fleiri
spumingum sem hann varpar til
landa sinna í röðum svína-
ræktenda. Eigum við að mæla
áfram með notkun ristagólfa í
stíur? Eigum við að láta gyltur á
seinni hluta meðgöngu ganga
óheftar? Væri ekki ráð að huga
nánar að aðbúnaði við fráfæmr?
Slíkar og þvílíkar spumingar
vakna í framhaldi deilna um lyfja-
gjöf og svínarækt framtíðarinnar,
segir Jörgen From hinn danski.
(Þýtt úr Hyologisk Nr. 1/janúar
1995)