Einar Þveræingur - 16.06.1926, Blaðsíða 4

4
EINAR ÞVERÆINGUR
1. tbl.
BúnaðarmáL
f landi voru eru tveir rlbjandi
atvinnuvegir: Landbúnaður og sjá-
varútvegur.
Það er ekki laust viö að atvlnnu-
vegir þessir bafi á siðarl árum litið
hvor annan hornaugum og viljað
þrengja hvor að öðrum á ýmsa vegu.
I öilu falli getum vjer sagt að milli
atvinnuveganna hafi átt sjer stað
talsverð sambepni og metingur, og
f þessari samkepni hafi sjávarútveg-
urinn á vissan hátt boriö hœrri hlut
frá borði, sem á aðalrót sfna f þvi,
að þesii atvinnuvegur hefir tekið i
þjónustu sfna, nýtisku framleiðslu-
áhöld og haft fjármagn lánsstofnanna
landsins að baki sjer. Að sjávarút-
vegurinn hefir náð þessum yfirtök-
um á vitanlega rót sfna að rekja til
þess, aö gróðinn af fyrirtæbjum
þessa atvinnuvegar er fljótteknari
heldur en ágóðinn af fyrirtækjum
landbúnaðarins. Það skiftir minna
máli að ágóði sjávarútvegsins er
háður meiri sveifium og ábættu
heldur en ágóði landbúnaðarins.
Það tjón, sem landbúnaðurinn
heflr liðið við þessa samkepni, er
fólgið í kauphækkun og fólkseklu f
sveitunum.
Hvort ráð sjeu fyrir hendi til þess
að stöðva fólksflutninginn úr sveit-
unum, eða að beina straumnum
aftur Inn i sveitirnar skal hjer látið
ósvarað að mestu, en það sem mest
veltur á er að tryggja sómasamlega
efnalega afkomu þeirra, sem eftir
sitja i sveitunum þrátt fyrir fólks-
fæðina, enda mun það og örugg-
asta ráðið til þess að fá jafnvægi,
sem æskilegt er að haldist milli
þessara tveggja höfuðatvinnuvega
vorra, sem báðir eiga fullan rjett á
sjer og eru bvor öðrum ómissandi.
Þvf oss dylst það eigi að það er
lyrir mistök i meðferðinni ef fslenskur
landbúnaður þarf að verða fyrir borð
borinn af sjávarútveginum þó bann
sé glæsilegur annað slaglð. Vjer
skulum nú athuga litilsháttar hverjar
leiðir liggja að þvi marbi að gera
landbúnað vorn fyllilega samkepnis-
færan við sjávarútveginn:
Alla þá starfsemi, sem keppir að
þessu marki getum vjer flokkað f
tvent. 1) Hvað bændurnir sjálfir
gera til eflingar efnalegri afkomu
sinni. 2) Hvað hið opinbera gerir
til eflingar landbúnaðinum. Vjer
getum strax dregið upp höfuðlfn
urnar i þessari starfsemi. Það sem
bændurnir eiga að leggja slg eftir
er aukin framleiðsla með færri grip-
um og minna landi, með öðrum
orðum: betra búfje, betri ræktun.
Hið opinbera á aftur á móti aö
leggja aðaláhersluna á eflingu þeirra
stofnana sem veitt geta bændum
bóklega og verklega búnaðarþekk-
ingu og hagkvæma reynslu og um-
bætur í jarðrækt og kvikfjárrækt-
Við skulum athuga þetta ofurlltið
nánar.
Þegar fóikinu fækkar f sveitunum
verða eðlilega færri til þess að afla
bjargar handa búpeningnum, af þvi
leiöir, að bústofninn verður að
minka i hlutfalli við fólksfækkunina
nema unt sje að afla sama fóður-
magns af minna landi og með
minna fóikshaldi heldur en áður var,
en þeita. er aðeins hœgt með auk
inni rœktun og aukinni hestanotkun.
Bændur sem plægja og herfa jörð-
ina sína sjálfir með elgin heitum og
verkfærum gera landbúnaðinn að
samkepnisfærum atvinnuvegi þvi i
kjölfar þeirrar stefnu fylgja flestar
aðrar búnaðarlegar framfarir sjálf-
krafa, sláttuvjelar, rakstrarvjelar, hey
vagnar o. m. fl. f stað útfiytjendanna
úr sveitunum og kaupdýra verka
fólksins koma hestar og hestaverk-
færi, i stað reitingssömu engjanna
kotna gróðurrikir töðuvellir.
A vissu stigi landbúnaöarins getur
þaö verið rjettmætt að ieggja höfuð-
áhersluna á fjölda kvikijenaðarins,
en þegar fámenni heimilanna gerir
aðeins mögulegt að halda mjög
takmarbaðan fjölda húsdýra, þá
verður að leggja aðaláhersluna á
afurðagetu búijenaðarins, með góðri
fóðrun og hirðingu verður að hag-
nýta afurðamögulegleika hvers bú
fjáreinstakilngs tii hins itrasta og
með úrvali og kynbótum veröur að
auka afurðamögulegleika bústofnsins.
Þetta er hægt og framleiðsla land-
búnaöarins þarf ekki að minka ef
aðeins er hægt að halda fóðuröfl
uninni uppi þrátt fyrir fólksfæðina.
Að bjer sje marga erfiðleika við
aö striða dylst oss eigi og stærstu
erfiðleíkarnir eru skortur á bóklegri
og verklegri þekkingu og innlendri
reynslu og bjer er það, sem rikið
á að hlaupa undir bagga Ríkið
hefir reynt með verðlaunum og
styrkveitingum aö auka jarðræktar-
áhugann og bæta kvikfjenaðinn, og
vjer neitum þvi eigi, að allmikill
áhugi er iyrir þvi meðal bænda að
ná f þessa bitlinga, en þessi aðferð
er samt sem áður óbeilbrigð. - í
fyrsta lagi veikir hún aðstöðu og
álit landbúnaðarins út á við og i
öðru lagi verkar hún á svipaðan
hátt eins og þegar reynt er með
óeðlilegum fjármálabrögöum að
hækka verðgiidi fallinna peninga.
Má vera að styrkveitingar þessar
megni að vekja nokkurn varanlegan
áhuga á jarðrækt raeðal bænda, og
auki þekkingu og reynslu i rækt-
unarmálum, þvi það mun eiga að
vera tilgangurinn og þetta eigi að
skoðast sem timabundin ráðstöiun,
en ebki sem nauðsynleg uppbót til
þess, að ræktun landsins geti borið
sig bagfræðislega- Það er vonandi
i framtiðinni, að búnaðarfræðsla og
hagkvæmar lánstofnanir til búnaðar
rými slikum styrkveitingum úr vegi.
Eitt hið þýðingarmesta sem rfkið
getur gert fyrir landbúnaðinn er
aö efla búnaðarfræðsiuna. Fyrst og
fremst búnaðarskólana, sem að visu
hafa ýmislegt til sins ágætis, en
er þvi miður sorglega áfátt hvaö
verklega kenslu áhrærir. Að ætla
að kenna nemendunum á nokkurra
vikna námskeiðum helstu jarð og
garðyrkjustörf er ómögulegt í bæðsta
lagi fá nemendurnir nasasjón af
helstu aðferðunum, en áræði til
starfanna og æfingu fá þeir eigi.
Sá hugsunarháttur er mjög rikjandl
hjer á landi að það sje nægilegt að
sjá starfið unnið eða að hafa borið
það við að vinna það, til þess að
kunna, en þetta er átakanlegur mis-
skilningur. Vjer kunnum eigi störfin
fyr en vjer höfum fengið þá æfingu
i að leysa þau af höndum, að þau
eru orðin okkur fylliiega eðlileg, en
slik æfing fæst ekki á stuttum tima.
Þessvegna ættu verklegu jarðyrkju-
námskeiðin á bændaskólunum að
standa yfir minsta kosti sumariangt
og þá mundi þeim búfræðingum
fjölga, sem kynnu að fara með hesta
og jarðyrkjuáhöld og gerðu það.
Það vantar lika framhaldsnám við
annan bændaskólann handa þeim
mönnuro, sem vildu verða leiðbein-
andi menn innan sveitabúnaðarfje-
iaga, sýslusambanda eða sjerstaklega
hefðu löngun tií að afia sjer sem
mestrar búnaðarþekkingar.
Annað atriði i búnaðarfræðslu
rikisins á að vera tilraunastarfsemi.
Hún getur bæði verið tengd jarö-
rækt og húsdýrarækt. Þessi starf-
semi er enn sem komið er i fyrstu
bernsku hjer bjá oss. Vjer þurfum
bæði fieiri og stærri tilraunastöövar;
þær eiga ekki að vera smá gróðrar-
stöðvar með mjög takmörkuðu land
rými, í nánd við helstu bæina eins
og nú er, heidur heiiar bújarðir á
heppiiegum stöðum i sveitunum.
Tiiraunastöðvarnar sem heföu jarð-
ræktarmálin með höndum. ættu ekki
að vera færri en fjórar, ein i hverj
um iandsfjórðungí, og þær sem
störfuöu að búljárræktinni ættu að
minsta kosti að vera þrjár, ein fyrir
hverja höfuðbúfjártegund. Aiiar rækju
stöðvarnar «praktiskanu búskap jafn-
hliða tilraununum og gæfist þeim
þá koitur á að flytja alla niðurstöðu,
sem komist yrði að jafnskjótt út i
hinn virkilega búnað. Stjórn þessara
stöðva yrði að vera f höndum manna,
sem hefðu nægilega þekkingu til
þess aö veita slikum fyrirtækjum
forstöðu. Þessir menn yrðu þá jafn-
framt ráðúnautar bænda, hver i sínu
umdæmi og er ekki óliklegt aðslík
ráðunautastarfsemi yröi alt eins vin-
sæl og hagkvæm, eins og það sjer-
fræðisráðunautafyrirkomulag sem nú
er framkvæmt af Búnaðarfjelagi
fslands.
Gróðrarstöðvarnar, sem nú eru,
gætu verið heppilegar garðyrkju-
stöðvar með talsvert itarlegri garð-
yrkjukenslu heldur en ennþá hefir
verið framkvæmd hjer á Isndi, Virð-
ist þaö fylliiega limabæit, að fræðsla,
f þeim efnum sje skípaður virðulegri
sess heldur en hingað til hefir átt
sjer stað.
Framkvæmd þessarar búnaðar-
starfsemi gæti haldið áfram að vera
i höndum Búnaöarijel. íslands, en
óneitanlega virðist það eðlilegast
að starfsemin sje framkvæmd beint
af rikinu og að miðstjórn búnaðar-
málanna verði sem deild af atvinnu-
málaráðuneytinu. Sú ráðgefandi sam-
koma sem ákvæði skipulagið og
starfsemina frá ári til árs ætti að
vera mynduð% forstöðumönnum
tilraunastöövanna og skólastjórum
búnaðarskólanna,
Að þetta fyrirkomulag mundi út-
heimta meira fje heldur en nú er
varið til búnaöarmálanna er senni
legt, að minsta kosti i byrjun, en
vafasamt er að svo færi er til lengd -
ar Ijeti, og enginn efi er á því, að
á þennan hátt yrði búnaðarfræðsl
unni komið i mun betra horf held-
ur en nú er og það væri mest um
vert, þvi kákið er altaf dýrast.
Kosningaróður.
Það « árlðandl, að bjósendur þesia
lands geri tjer glögga grein fyrir þvl,
hvað það er tem ikiiur á bqíIU hinna
ýmiu flokka, sem hafa teflt mönnum
til framboði við landikjörið i. júlí
næitkomandi. En mönnum er yfirleitt
aðeins treystandi til að neyta atkvæðii-
rjettar ifns eim og vera ber og til
er ætlast með hinum almenna kom-
ingarjetti við rólega yfirvegun þeirra
mála, sem blaia beinait við. Þeisvegná
er það atórvægilegt liðferðii- og iam-
viikumál, að ailur kosningaviðbúnaður
þeirra blaða og einstaklinga, sem láta
■ig landikjörið miklu ikifta, ije býgður
á hreinlæti og tannleika.
Prúðmenska f ræðu og riti hefir
eðlilega ifn góðu áhrif, en þótt und-
arlegt megi virðait, þá imjúga stór-
yrfiin og hrópyrðin dýpra. Það er eini
og fjöldanum þýki meiri matur í
skömmum og ikætingi um persónur
heldur en hógværar ikýringar málanna.
‘ Blekkingar og tálbeitur hafa vitan-
lega augnablikiáhrif. Þeirra atyrkur
liggur í pólitfskum vanþroika eða
öilu heldur fáfræði og tómlæti fólki-
ini um pólitfik efni, en þær hefna
afn avo greipilega eftir á að það er
furða, hve lengi menn eru haldnir
þeiiari villu, aem felit i bardagaafi-
ferðum fieitra blaða og atkvæðaimala
einkum þegar dregur að koiningum.
Lftið til dæmii á bardagaaðferð >Dags<
gegn efsta mánni E-liitans, Sigurði
Eggeiz bankaatjóra. Fyrst reynir blað-
ið afi sverta hann f augnm almenn-
ingi með allikonar hrópyrðum og
sleggjudómum og liðar þegar honum
ijálfum gafit tækifæri að bera hönd
fyrir höfuð ijer á landimálafundinum
hjer laugardaginn 5. þ. m. reýnir
biaðið að bæta gráu ofan á avart með
því afi snúa öllu við. Blaðið lætur
það líta þannig út, að Sig. Eggeiz
hsfi borið sig illa undan meðferð
blaðaini á ijer, þó að allir sem til
heyrðu ljúki upp einum munni um
það, að verri útreið hafi blaðitjórinn
aldrei áður fengið fyrir kekiniifullar
áráiir ifnar á menn og málefni en
þar hjá Sigurði Eggerz, lem stóð
með pálmann f höndunum f þeirri
viðureign og hlaut dynjandi lófaklapp
áheyrandanna fyrir.
Ritstjóri og ábyrgðarmaður:
Sig. Ein. Hiíðar.
Prentsmiðja Odds Björnssonar,