Þjóðvörn - 21.10.1946, Side 8

s
Þ JÓÐVÖRN
Mánudagur 21. október 1946.
Frá útifmnÆnmm við Miðbœ$arbamaskól-~
Verum öll á verði

Hinn blindi
bróðir
Það hefur mjög verið í tísku
hér af ýmsum að vitna í Einar
Þveræing og ræðu þá, sem hon-
um hefur verið lögð í munn, er
svara skyldi málaleitan Þórar-
ins Nefjólfssonar um herstöðv
ar á Grímsey. En mig langar
til að benda á að venjulcga er
þessi tilvitnun algerlega mis-
túlkuð að því er viðkemur sam-
skiptum þeirra bræðra, Guð-
mundar á Möðruvöllum og Ein-
ars á Þverá.
Sá, sem söguna segir, hefur
nefnilega ekki síður viljað á-
minna valdamenn samtíðar
sinnar um að fara að dæmi
Guðmundar en Einars.
Uppistaðan í sögunni er ekki
óalgeng. Það er sagan um tvo
bræður, þar sem annar hefur
hlotið bæði auð og metorð —
og það meiri metorð en aðrir
samtíðarmenn, eins og viður
nefnið „inn ríki“ líka bendir
til samkvæmt fornri merkingu
þess orðs — hinn hefur aftur
á móti hlotið „mannvit mikiö“.
Fyrir sögumanninum stendur
Guðmundur sem ímynd glæsi-
leikans og höfðingsskaparins í
hinu ytra. En þetta byggist allt
á því, að hann hefur við hlið
sér hinn vitra og varfærna
bróðir. Þegar honum eru boð-
in góð boð, og hann þykist sjá
hylla undir enn meiri glæsi-
leik, ennþá aukin veg og met-
orð í sólskini konungshyllinn •
ar, þá vcrður hann samstundis
blindur fyrir öllum annmörk-
um, öllum hættum, sem bví
kunni að vera pamfara fyrir
sjálfan hann oð samtíð hans —
og enn meiri þó fyrir eftirkom-
endurna. — En við hlið hans
er augað, sem sér, hinn vicri
og vanærni bróðir ■—- og þeg-
ar hann hefur sagt sitt álit og
opinberað hvað það var, sem
raiuverulega duldist bak við
gyilingar hinna fögru loforða
um 1 on jngsv'ináttu, þá er Guð
mundur orðinn sjáandi líka.
Hann gerir enga tilraun til að
hnekkja ráði bróður síns, sem
þó hefði verið innan hamiar
fyrir hann, því að hann, on
ekki Einar, var „inn ríki“
var sá sem völdin hafði og
hefði því auðvitað getað látið
vilja sinn ráða.
I þe3->: ætlast sogumaðuria.i
til að menn sjái höfðingsskap
Guðmundar. Hann byggist ekki
á einræði hans sjálfs, heldur á
höfðingslundinni, sem honum
um var ásköpuð og mannvitinu,
sem féll í hlut bróður hans. Hjá
sögumanninum kemst Guð-
mundur frá þessu máli án þess
að bíða nokkurn álitshnekki
vegna þess, að þegar hann lét
blindast í svip, gat liann þó séð
með augum bróður síns.
Nýlega hefur meira en
„Grímseyjarsamningur" verið
gerður — meira hefur varið
sett í veð en þó Norðlendi igar
ar hefðu „lánað“ Ólafi kon-
ungi helga stöð fyrir langskip
sín norður við Grímsey í bvrj-
un elleftu aldar. Þeir, sem um
það réðu af íslands hálfu liefðu
vel mátt taka Guðmund á
Möðruvöllum til fyrirmyndar.
— Þcir hafa fengið margar
Þveræings aðvaranir. En þt ir
Lófðu ekki höfðingsiund ,Guð-
mundar, létu hrokanu blinda
sig og neituðu með öilu að
hlýða á rödd hins „sjáandi
bróður".
Guðmundur hélt höfðtngs-
skap sínum til dauðadags. og
fékk slíkt eftiuuæli, að öidum
síðar þótti það virðingarauki
fyrir livern mann, sem hafði
eitthvað af blóði hans í æðum
sínum.
En hver verður dóir.ui sög-
unnar um blindingjana, scrn nú
lokuðu bæði augurn og eyri.m
fyrir öllutn aðyöru.u". og
hundsuðu þjóð sína og meinuðu
henni að ráða sjálf svörum í
máli, sem fyrir hana getur ver-
ið líf cða dauði eftir því, sem
til tekst.
Iiöfðingsskapnum hafa þeir
glatað, þeir munu verða bæði
aumkaðir og fyrirlitnir, og þó
svo kunni til að takast, að þeir
haldi mannaforráðum enn um
skeið, þú verður það ekki
vcgna þess, að þeim sé treyst,
því að þeim verður aldrei trúað
framar.
ÍJangið í Hjóðvarnarfélagið
MælifevarH—
inn
Framh. af 4. síðu.
alþýðan í landinu ævinlega vera
á verði og skoða slíkt þunga
pólitíska sök og velja athæfinu
hin verstu heiti. í hópi alþýð-
unnar í slíkum átökum standa
að sjálfsögðu þeir menntamenn,
sem ennþá eru ekki gjörspillt-
ir af . viðskiptum sjúks stjórn-
mála- og viðskiptalífs, og geta
með engu móti hugsað sér að
selja sæmd og heiður fyrir ver-
aldleg verðmæti — vilja jafn-
vel heldur, ef því er að- skipta,
fara einhvers á mis.
Væri ekki ráðlegt, þegar vér
kjósum næst, að leggja þennan
mælikvarða á hvern frambjóð-
anda: Hvernig er honum (eða
henni )treystandi til að vernda
sjálfstæði landsins og tilveru
vora sem sérstakrar þjóðar,
þegar leitað er á af öðrum ? Er
frambjóðandinn líklegur til að
sjá við því þótt ekki sé reynt
að seilast nema í gegnum
þrönga smugu? Smugur geta
stundum víkkað þegar straum-
urinn er hafinn í gegnum þær,
hugsum oss t. d. flóðgarð eða
fyrirhleðslu, sem er að bila.
Fyrst kemur lítil smuga eða
smáskarð, sem aðeins seitlar of-
urlítið í gegnum. Skömmu síðar
brýzt vatnsflóðið fram með ó-
stöðvandi þunga. Vei þeim, sem
veitti fyrsta lekanum, hafi það
verið af manna völdum.
1 dagblöðum vorum hefur
undanfarið oft verið talað um
steinrunna menn, sem enn hefðu
ekki áttað sig á því, að vér vær-
um komin inn í hringiðu heims-
viðburðanna og yrðum að
hverfa frá úreltri einangrunar-
stefnu. En hvílíkir steingjörv-
ingar eru ekki þeir menn, sem
ennþá halda að sjálfstæðisbar-
átta vor standi fyrst og fremst
milli vor og Dana og hafa ekki
cnnþá áttað sig á annarri sjálf-
stæðisbaráttu en þeirri. Slíkir
menn eru sennilega orðnir tals-
vert kalkaðir á „viðkvæmum
stöðum“ og mundi henta bezt
að hypja sig út úr örustu hring-
iðu heimsviðburðanna.
Kona í Hafnarfirði
Mér til fróðleiks og uppbygg-
ingar tók ég mig til fyrir
nokkrum dögum og klippti úr
3 dagblöðum, Morgunblaðinu,
Alþýðublaðinu og Vísi, allt það,
er birt var þar um flugvalla-
samning Bandaríkjanna næsta
hálfan mánuð áður en hann
var samþykktur á Alþingi. Eg
Clokkaði greinarnar og las þær
vandlega. Eg vildi ráða lands-
mönnum, bæði þeim sem styðja
málstað framangreinds sátt-
mála, og þeim sem þar stóðu í
gegn, að gera slíkt hið sama.
Þætti mér ekki ólíklegt, að
stærð blaðabunkans og hinn
aumlausi áróður í þessum mál-
Llutningi öllum ,ásamt auð-
njúku dekri og lofi á Bandarílc-
in, veki menn til liugsunar um
)að sem hefur gerst undanfar-
in ár og er að gerast nú með
þjóð vorri, og þá fyrst og
fremst til umhugsunar um or-
sakir þess, hvemig á því getur
staðið, að meira en helmingur
þeirra manna, sem þjóðin kaus
til þess að gæta réttar hins
unga lýðveldis, skuli þora að
hefja göngu sína með því að
veita erlendu ríki landsréttindi.
Að til skuli vera menn, sem
láta sér þetta lynda og leggja
undir sig heil flokksblöð til
stuðnings málstað þessum og
berjast fyrir honum, eins og
til mikils sé að vinna. Mér virð-
ist orsökin vera augljós: her-
námið og „verndin“ hefur orð-
ið þjóðinni ofurefli og hluti
hennar er þegar tekinn að
sljóvgast fyrir einhliða áróðri
flokksblaðanna, þar sem allt er
skráð með einum lit og mis-
hermi fæst ekki leiðrétt. Skal ég
hér færa nokkrar sönnur á mál
mitt.
Fyrir nokkrum dögum hringdi
ég til Valtýs Stefánssonar rit-
stjóra Morgunblaðsins og bað
hann á kurteisan hátt að taka
inn í blað sitt íeiðréttingu á
villandi frásögn blaðsins um
framkomu Kristínar Thorodd-
sen, forstöðukonu Landsspítal-
ans daginn sem verkfall Al-
þýðusambands íslands var boð-
að í tilefni af flugvallarsamn-
ingnum. Ritstjórinn brást reið-
ur við, valdi mér miður kur-
teisleg orð og hringdi síðan af
í eyra mér. — Mér kom þettá
á óvart, því ég vissi ekki, að ég
hefði gert neitt á hluta þessa
manns, þótt ég telji samninginn
við Bandaríkin óhappaverk,
enda hefur mér ávalt verið
sýnd vinsemd frá Morgunblaðs-1
ins hálfu áður, og hef ég und-
antekningarlaust fengið birt
það í blaðinu, sem ég hefi ósk-
að eftir. Nú býst ég ekki við að
eiga upp á háborðið í þeim sal-
arkynnum, og verður að hafa
það.
Annað dæmi: Árið 1940 rit-
aoi reykvískur kaupmaður
grein í enskt blað og lét þá
slcoðun sína í ljós, að Islandi
myndi henta að tengjast Eng-
landi nánari böndum. Sölubúð
hans var grýtt hvað eftir ann-
að og mannorð hans beið mik-
inn hnekki. — En árið 1946
flutti íslenzkur alþingismaður
opinberan fyrirlestur og hvatti
til þess, að Bandaríkjum Norð-
ur-Ameríku yrði veitt öll um-
ráð yfir þýðingarmiklum lands-
svæðum undir herstöðvar í
skiptum fyrir fjárhagsleg fríð-
indi. Honum var klappað lof í
lófa og síðan var hann kosinn
á þing. —
Þessi dæmi og f jölmörg önn-
ur sýna það, hve stuttan tíma
það tekur að sljóvga siðgæðis-
kröfur þjóðarinnar. Þau sýna
oss, að nú verðum vér öll að
standa á verðí. Samningurinn er
gerður og um þau óheillaverk
tjáir ekki að fárast. En allir Is-
lendingar verða að sameinast
sem einn maður, og sýna hverri
þcirri ríkisstjórn, sem situr hin
komandi 6VÍ> ár, að öll þjóðin
lítur eftir því með henni, að
samningurinn sé haldinn í hví-
vetna og síðan gera þá afdrátt-
arlausu kröfu, að hann verði
ekki endurnýjaður.
Þá eru ýms mál í sambandi
við hið óeinkennisbúna banda-
ríska fluglið, sem hér á að
dvelja næstu ár, sem eru þess
verð, að tekin séu til athugun-
ar og vii ég varpa nokkrum
spurningum fram til þingmanna
þeirra, sem stóðu að samþykkt
samningsins, og vænti þess, að
fá skýlaust svar í stuðnings-
blöðum þeirra.
1. Hvaða ákvarðanir hafa
verið teknar um amerísku út-
varpsstöðina við Keflavíkur-
flugvöllinn? Verður sú áróð-
ursstöð látin starfa hér áfram
í 6V2 ár og mennta landslýð.með
spillandi. tónlist og öðrum á-
þekkum dagskrárliðum ? Verð-
ur tyllt svo undir 600 erlenda
menn, að þeim leyfist að hafa
sína eigin útvarpsstöð í land-
inu? Iivergi stendur um það í
samningnum.
2. Verður búið svo um hnút-
ana af hálfu íslenzkra stjórn-
arvalda, að bannaður verði
flutningur kornungra stúlkna
til hins ameríska fluglios? Vit-
að er, að fram að þessu hafa
slíkir flutningar farið fram óá-
talið af því opinbera, til amer-
íska herliðsins í Keflavík.
3. Verður gert nokkuð til
þess, af hálfu hins opinbera, að
stuðla að því, að íslenzka þjóð-
in og þá eklci sízt æskulýðurinn,
fái kost á að sjá, að minnsta
kosti jöfnum höndum, kvik-
myndir frá öðrum löndum en
Bandaríkjunum ? Eins og nú
standa sakir, sjást varla aðrar
myndir en ámerískar í kvik-
myndahúsunum hér; og eru þær
flestar að sögn úr hófi lélegar
og til þess eins, að brengla dóm-
greind íslenzkrar æsku á rétt-
um og sönnum vciCmælum lífs-
ins.
Almenningur á rétt á að fá
svör við framangreindum
spurningum og ótal fleiri við-
fangsefni verðum við að fást
við áður en lýkur, en þau mál-
efni, sem hér um getur, hafa
öll undangengin ár verið tekin
þeim vettling'atökum, að eins-
dæmi mun vera, að slíkt and-
varaleysi hafi ríkt, þar sem
fjölmennur her hefur dvalið.
Hér stoðar ekki að svæfa fólk
með nýjum áróðri, með erlend-
um blaðaummælum þess efnis,
að islenzka þjóðin beri litlar
menjar „herverndarinnar“. Sá
áróður getur verið markviss
eins og hinn íslenzki.
Sigríður Eiríksdóttir
hjúkrunarkona