Þjóðvörn - 09.02.1949, Page 1

Ríkisstjórnin á undanhaldi
í hernaðarbandalagsmálinu
ffiíii /feíVii* fí/if ediV) iif) hveria frtí stri'nut&ni
sem Óiniur Thars f>f/ Stofást Jíóhunn mörk- verandi
fff)u fí fjumlúrstlufj ufj tuku nú upjs kjför-
uröið: 9mEnfjur herstöörur stó hor í lantlinu
ú friðartimum I “
Svar
þjóðvarnarmanna er: Enga
að hernaðarbandalagi.
aðild
Nú síðustu dagana hafa gerzt stórtíðindi í örlagaríkasta málinu,
sem bíður úrskurðar þjóðarinnar. Ríkisstjórnin, sem fyrir áramót-
in var staðráðin í að binda fsland samningum rnn aðild að hernaðar-
bandalagi Norður-Atlantshafsríkja, hvað sem það kostaði, og hafði
látið núverandi og fyrrverandi forsætisráðherra flytja þjóðinni þann
boðskap á gamlársdag, að núverandi hervarnarleysi þjóðarinnar
væri óverjandi, vegna árásarhættu, sem yfir henni vofði, og því
yrði óumflýjanlegt, vegna öryggis þjóðarinnar, að fá sem fyrst og
sem mesta hervernd erlendra aðila, hefir nú, eftir að utanríkisráð-
herrann kom heim frá Osló og eftir marga leynilega ráðherrafundi,
ákveðið að láta þau boð berast til Washington, að ekki megi orða
tilboðið til íslands um inngöngu í varnarbandalag Norður-Atlants-
hafsins svo, að út úr því megi lesa, að krafizt verði opinberra
herstcðva og herliðs í landinu á friðartímum, því að slíkir samn-
ingar muni ekki fást samþykktir hér heima.
hikuðu iyvrvei’andi og nú- á bak við'sig til [xess að taka
foi’sætisi’áðherrat’
ekki við að slá því föstu i
hátíðleguin árainótahoðskap
sínum sem formenn tvéggja
flokkanna, að grundvöllur
islenzkrar utanríkismála-
stcfnu í ííO ár, sem þeir hafa
sjálfir sem utanrikisráðheri’-
ar staðið fast á, sé úr gildi
fallinn, og að það komi ekki
til mála, að ísland geti ver-
ið stundinni lengur án öfl-
ugra hervarna, sem þá hljóta
auðvitað að vera erlendar.
M. (j. o„ erlendar hevstöðv-
ar og her i landinu nú l>ec/-
ar, á friðartimam, voru að
þéirra dómi naiiðsyn vegna
öryggjs þjóðarinnar.
Fyrir áramótin 1945—1946
upp samninga við Bandarík-
in um herstöðvar til langs
tíma. Nauðugur viljugnr og
með hangandi hendi varð
hann að tilkvnna sendiherra
Bandaríkjanna þetta, en lof-
aði um leið að taka málið
upp aftur eftir kosningar.
P'n skömmu eftir þettíi
geiðust allir stjórnmála-
menn, sém vildu lifa af
kosningarnar vorið 1946,
hinir liörðustu sjálfstæðis-
og þjóðvarnarmenn. Allir
'flokkar aðrir en Sjálfstæðis-
flokkurinn lýstu yfir því, að
þeir mundu aldrei sam-
jxykkja erlendar herstöðvar
á ískmdi. Sjálfstæðisflokk-
urinn einn hætti við orðun-
var það sama sem ráðið, að um',.á friðartimum“.
teknir vrðu upp sanmmgár Þegár nær dró kosningun-
við Bandaríkin um her-|um var lxert á jxessum yfir-
stöðvakröfur þeirra. Til þess j lýsingum. Þá var því slegið
að hreiða yfir það, að stjói-n . föstu, að það hefði aldrei
I’cssi ákvörðun íikisstjórnj eins stjói’narflokksins, Fram
sóknajrflokksjns, sem ekld
þvkja eins öruggir í málinxi
og „innsti hringur“ Alþýðxx-
flokksins og Sjálfstæðis-
flokksins.
arinnar á j)ó enn að fara
leynt, og utanríkismála-
nefnd hefir t. d. ekkcrt ver-
ið látin vita af Iienni. Þvi
siður Aljxingi i heild. Með
l>vi eru lögin um utanrikis-
málanefnd og meðferð is-
lenzkra utanríkismála að
visu jxverbrotin. En slikt er
engin pýlunda í meðferð
hinna jjýðingai’mestu utan-
JÍkismála.
Ríkisst jórnin hefir fvrir
hingu féngið mikla vitn-
eskju um þann undirhúnirig
undir stofnun varnarhanda-
lags Norður-Atlanlshafsrikj-
anna, er farið tiefur fram i
Wasliington mánuðum sam-
an. Hefir sendiherra íslands
þar fylgzt með jxeim undir-
þúningi siðan snemma í
desemher og látið stjórnina
vita um lianu. Frá Norðhr-
löndum hafa einnig horizt
ifnikilsverðar upplýsingar
um málið. Öllum þessum
upplýsingum er þ(i haldið
stránglega leyndum, jafn-
vel fyrir forustumönnunx
Iians var klofin um málið,
tók Óla'fur Tliors upp }>að
ráð, að setja saman svar við
kröfum Bándaríkjanna, sem
mátti skilja hæði sem já og
nei, en htaut að vei’ða skilið
svo af Bandaríkjamönnum,
komið til mála að ljá máls
á því að leyfa liér herstöðv-
ar, og mundi aldrei koma til
mála.
Þetta voru sömu mennirn-
ir, sem fyrir áramótin 1945
—1916 höfðu lialdið þvi fast
Stjórnarforustan á undan-
haldi.
Ákvörðunin um hina
nýju stefnu í málinu er vel
útilátinn og hnitmiðaður
löðrungur \til þeirra Ólafs
Tliors og Stéfáns Jóhanns,
sem töluðu á gamlársdag til
þjóðárinnar í fullu samráði
við ríkisstjórnina. En j>að
mun núverandi utanríkis-
ráðherra ekki hanna. Um
leið hoðar hún svo stórkost-
legt undanhald frá óheilla-
stefnu, að sjálfsagt er ati
fagna þ'vi og atlvuga j>að
nokkuð nánar.
Það, sém nú hefur gerzt, ér
i raun og veru nákvæmlcga
hið sama og gerðist um ára-
mótin 1945—1946 út af lier-
stöðvakröífum iBaiufarikj-
anna þá. Ríkisstjórn og
þingflokkár liöfðu þá setið
j’fir þeim kröfum i þrjá
mánuði, án þess að gefa
þinginu eða þjöðinni nokkra
„opinhera vitneskju“ um
þær. Einstakir ráðherrar og
forustumenn flokkanna
höfðu þó levft sér að tala
svo á flokksfundum, að
auðskilið var, að þeir liöfðu
ekkert að alhuga við veru
amerisks herliðs hér á landi.
Þeir héldu j>vi fram, að ó-
friðnum væri ekki enn lokið
i Bandarikjunum, lagalega
séð, og j>ess vegna væri }>að
ekki hrot á hcrverndarsamn-
ingnum frá 1911, að amer-
iskar herstsöðvar væru hér
enn. Auk j>ess væri ástand
og hoi-fur i aljíjóðamálum
svo iskvggilegt, að j>ess
vegna væri okkur full J>örf
á herliði til }>ess að vernda
flugvellina i Reykjavik og
Kc'flavík og fiótastöðiria i
Ilvalfirði. Það væri þvi oklt-
ur i hag að Bandarikin gættu
j>eirra áfram.
Samningamakkið um
herstöðvar.
Nú liafa þeir menn, sein
þannig hugsuðu þá og hugsa
enn, gengið enn lepgra. Nú
að Islendingar væru til við-jfram i rökræðum um mál-
tals um málið. Undir jietta ið, að við gætuin ekki látið
svar áttu allir stuðnings- j flugvellina i Keflavík og
menn stjórnarinnar á þingi ^ Reykjavík og flotastöðina í
að geta skrifað, og' það stóð, Hvalfirði vera án hervarna
jafnvel ckki á þingmönnuni' og þar sem við liefðum ekki
Sósialistaflokksins að gera her, yrði crlcndur her að
j>að. Þeir voru ráðnir i
slíta ekki stjórnarsamstarf
inu á }>vi augnahliki, jafn-
vel j>ótt næsta skrefið yrði,
að samninganefnd yrði send
til Washington til að ræða
málið. Þeir Iiefðu tilnefnt
mann i j>á nefnd „til j>ess að
fylgjast með“ og heðið á-
tekta.
að gæta þeirra, en auk j>ess
gietum inð ekki svarað hinu
vinsamlega stórveldi neit-
andi.
Gerðir ómerkir orða
Málin snúast við í höndum
ólafs Thors.
Þá gerðist það, að málinu
var komið á annan grupd-
völl með j>vi, að cinn af
þingmönnum Alþýðuflokks-
ins skrifaði undir hið tvi-
ræða svar Ólafs Thors með
þeim skilningi, að það þgddi
nei, og i háns kjölfar sigldú
síðan fleiri þingménn Al-
j>ýðuflokksins og allir þing-
menn Sósíalistaflokksins. Þá
var sýnt, að Ólafur Thors
hafði engan þingmeirihhitá
smna.
Það var af innanrikis-
póliliskum ástæðum, af ótta
við, að allir flokkar riðluð-
ust í kosningunum, og vegna
vitneskju um að einn j>eirra
að minnsta kosti mundi
klofna, ef gengið vrði til
sanminga um herstöðvar, að
j>essi kúfvending i utanríkis-
máliun var gerð um áramót-
in og upj> úr áramótunum
1945—1946.
Hið sama er að gerast nii
og af sömu ástæðum. Það er
af innanrikispólitískum á-
stavðum, af ótta við að eng-
irin j>ingmeirihluti fáist fyi’-
ir stefnurini, sem j>eir Ólaf-
ur Thors og Stefán Jóhann