Bændablaðið - 16.01.2007, Blaðsíða 32

Bændablaðið | Þriðjudagur 16. janúar 200732
Hús Gömlu gróðr ar stöðv ar inn ar
við Krók eyri á Ak ur eyri varð 100
ára skömmu fyr ir ára mót, en það
var byggt ár ið 1906 sem íbúð ar-
hús fyr ir til rauna stjóra Rækt un-
ar fé lags Norð ur lands.
Trjá rækt var strax haf in neð an
við brekk una og í Nausta gili. Hús ið
og hinn mikli trjá garð ur um hverf is
það hef ur síð an ver ið nefnt Gróðr ar-
stöð in. Þar fóru lengi fram merk ar
til raun ir í land bún aði og trjá rækt. Í
brekk unni sunn an við Nausta gil ið
lét Sig urð ur Sig urðs son gróð ur setja
ýms ar teg und ir af trjá plönt um á
ár un um 1908-1909 til að fá úr því
skor ið hvort trjá plönt ur gætu vax ið
sæmi lega í út haga. Á þessu svæði
má því í dag finna göm ul tré af ýms-
um teg und um en sú þekk ing sem
þar skap að ist er grund völl ur inn að
skóg rækt á okk ar tím um. Norð ur-
lands skóg ar og Skóg rækt rík is ins
hafa leigt starfs að stöðu í hús inu af
Ak ur eyr ar bæ síð ustu tvö ár in. End-
ur bæt ur á hús inu eru þeg ar hafn ar
og er þess vænst að tak ist að festa
hinn sögu fræga stað í sessi sem
mið stöð skóg rækt ar á Norð ur landi
enn á ný.
Mark aði spor í sögu land bún að ar
„Rækt un ar fé lag Norð ur lands var
stór merkt fé lag sem mark aði djúp
spor í sögu land bún að ar á Norð ur-
landi á 20. öld inni, og má raun ar
segja að spor fé lags ins sjá ist ekki
ein ung is á Norð ur landi held ur í bún-
að ar sögu lands ins,“ sagði Bjarni
Guð leifs son ráðu naut ur þeg ar tíma-
mót anna var minnst með at höfn í
Gömlu gróðr ar stöð inni.
Hvata menn og fyrstu stjórn-
ar menn Rækt un ar fé lags ins voru
þeir Sig urð ur Sig urðs son, Stef án
Stef áns son og Páll Bri em. All ir
voru þeir knúð ir af þeim fram far-
hug sem var að ryðja sér til rúms
um alda mót in 1900. Sig urð ur var
skóla stjóri á Hól um og síð ar bún að-
ar mála stjóri, Stef án var kenn ari á
Möðru völl um og síð ar skóla meist-
ari við Gagn fræða skól ann á Ak ur-
eyri en Páll var amt mað ur. Sig urð-
ur var eld hug inn og tók að sér fram-
kvæmda stjórn þessa merka fé lags
fyrstu ár in.
Blóma- og hnign un ar skeið
Fé lag ið var stofn að ár ið 1903 og
Gróðr ar stöðv ar hús ið tek ið í notk un
ár ið 1906. Í hús inu var kennslu stofa
og vist ar ver ur fyr ir starfs menn og
nem end ur sem hing að sóttu nám-
skeið, skrif stofa, til rauna stofa,
fræg eymslu her bergi og gott rúm
fyr ir verk færa sýn ingu í kjall ara og
loks íbúð fyr ir „að al starfs mann“
eins og það var kall að, sem oft ast
var fram kvæmda stjór inn. Rækt un-
ar fé lag ið átti sitt blóma skeið og
hnign un ar skeið eins og flest fé lög
og stofn an ir. Í upp hafi var það öfl-
ugt og líf legt en lenti í erf ið leik um
um 1920 en úr því rætt ist þeg ar
dugn að ar mað ur inn Ól af ur Jóns son
kom til starfa. Síð an dróst starf sem-
in sam an um 1950 er Ól af ur hætti
störf um, en efld ist aft ur þeg ar fé lag-
ið hafði selt rík inu eign ir sín ar og
stofn að efna rann sókna stofu 1965
sem starf aði með blóma fram yf ir
1990 en form leg starf semi hef ur
ekki ver ið í fé lag inu síð an 1996.
Mynd ar leg til rauna starf semi
í jarð rækt
Eign ar hald og um ráð á Gróðr ar-
stöðv ar hús inu hafa ver ið þann ig að
Rækt un ar fé lag ið átti það í 57 ár eða
til árs ins 1963 er það seldi rík inu
eign ir sín ar, land, hús og lausa muni,
en rík ið hafði þá ver ið með þær á
leigu í 16 ár eða frá ár inu 1947. Eft-
ir að starf sem in komst und ir stjórn
rík is ins var Gróðr ar stöð in fyrst und-
ir stjórn Til rauna ráðs jarð rækt ar,
síð ar Bún að ar deild ar At vinnu deild-
ar Há skól ans sem svo breytt ist í
Rala, Rann sókna stofn un land bún-
að ar ins. Var nær all an tím ann rek in
mynd ar leg til rauna starf semi að al-
lega í jarð rækt en einn ig nokk uð í
bú fjár rækt, en víð áttu mik il tún hér
uppi á brekk unni og fjós ið á Galta-
læk til heyrðu starf sem inni og í tíð
rík is ins bætt ist við hús ið Há teig ur
(1952) og býl ið Mel ar (1954) of an
við Galta læk. Eft ir að rík ið tók við
starf sem inni var að al lega tal að um
Til rauna stöð ina á Ak ur eyri frem-
ur en Gróðr ar stöð ina. Ár ið 1974
er svo Til rauna stöð in flutt út að
Möðru völl um í Hörg ár dal og kemst
þá allt þetta í eigu Ak ur eyr ar bæj ar
og flyst þá Garð yrkju deild Ak ur eyr-
ar bæj ar með höf uð stöðv ar sín ar í
hús ið. Ár ið 2001 er Garð yrkju deild-
in sam ein uð Fram kvæmda mið stöð
Ak ur eyr ar bæj ar og flyst þá úr hús-
inu sem þá er sett und ir stjórn Fast-
eigna Ak ur eyr ar bæj ar og er svo
enn. Næstu tvö ár in leigðu ýms ir
þar að stöðu til árs ins 2003 er það
ger ist að starfs menn ým issa stofn-
ana sem vinna að skóg rækt fengu
hús ið til af nota, en þeir höfðu áð ur
ver ið í Bú garði, húsi Bún að ar sam-
bands Eyja fjarð ar. Skóg rækt ar-
menn irn ir eru eru nú með sína starf-
semi í Gróðr ar stöð inni.
Nýt ing er besta varð veisl an
„Ég vil lýsa mik illi ánægju minni
með það að bæði að set urs menn í
Gróðr ar stöð inni, skóg rækt ar fólk ið,
og eig end ur húss ins, Ak ur eyr ar bær,
sýna vilja til að halda hús inu við,
og eru lag fær ing ar þeg ar hafn ar.
Hér á það við að segja að nýt ing er
besta varð veisl an. Það eiga fá ir bet-
ur heima í þessu húsi en skóg rækt-
ar menn, því hér var um tíma vagga
trjá rækt ar á Norð ur landi, hér voru
gerð ar merk ar trjámæl ing ar og héð-
an voru send ar plönt ur vítt um land-
ið og hér var plant að í merki leg an
garð sem geng ur und ir nafn inu
Gróðr ar stöð in og var mikli bæj ar-
prýði á sín um tíma. Það er verð ugt
hlut verk fyr ir skóg rækt ar menn ina
og starfs menn bæj ar ins að snyrta
og bæta og halda þess um sögu-
fræga garði við,“ sagði Bjarni Guð-
leifs son við at höfn þeg ar 100 ára
af mæl is húss ins var minnst. MÞÞ
Stefán Guð mundsson for maður stjórn ar Norð urlandsskóga og Jó hannes
Sigvaldason, sem eitt sinn var til raunastjóri í Gróð arstöðinni, með snarp-
heitt ket ilkaffi að hætti skóg armanna.
Gamla Gróðr ar stöð in við Ak ur eyri 100 ára:
Merk ar til raun ir í land bún aði og trjá rækt
Nýj ung ar á Boozt bar – Ís bar:
Æv in týra heim ur bragð lauk anna
Boozt bar inn og Ís búð in í Kringl unni hafa sam ein ast og opn að nýj an
og stór glæsi leg an Boozt bar - ís bar á Stjörnu torgi í Kringl unni sem er
í eigu Em mess íss hf.
Á nýj um mat seðli Boozt bar – ís bar er að finna fjölda nýj unga. Þar má
með al ann ars nefna fjöl breytt úr val af fersk um ávaxta krapa með kjöt mikl-
um ávöxt um. Fleiri teg und ir hafa bæst við í boozt-flór una og má þar nefna
hun angs- boozt með hreinu skyri, berja- boozt, auk nýrra teg unda með við-
bættu pró teini. Ferska saf ann er nú hægt að fá með gin seng og grænu tei
sem er full kom in blanda til að hressa sig við í erli dags ins.
Á Boozt bar – ís bar er fjöl breytt asta úr val ís rétta á land inu. Gamli góði
mjólk ur ísinn frá Em mess ís er bragð góð ur, fersk ur og kald ur. Mjólk ur ísinn
inni held ur að eins 5,6 pró sent fitu sem ger ir hann að fitu minnsta ís úr vél
á Ís landi. Gel ato, ítalsk ur kúlu ís, fæst nú í 18 mis mun andi teg und um, unn-
inn úr ekta ítölsk um bragð efn um og skreytt ur að ítölsk um sið. Jóg úr tís er
hægt að fá í fjór um mis mun andi bragð teg und um og er frá bær sem „smo ot-
hi es“ eða í Frappucc ino sem er nýr, spenn andi kaffi rétt ur til að full komna
úr val ið.
Mik il við brögð urðu við jóla kross gátu Bænda-
blaðs ins og vel á ann að hundr að lausn ir bár ust.
Raun ar höfðu marg ir á orði að lausn ar orð ið væri
dá lít ið kúns tugt sem karl manns nafn. Einn send-
andi spurði hvort manna nafna nefnd hefði sam-
þykkt þetta nafn en ann ar (önn ur) var á því að
þetta væri vel við hæfi.
Það var að sjálf sögðu hár rétt at hug að hjá penna-
vin um blaðs ins því þarna var um fing ur brjót rit stjóra
að ræða. Þetta átti að sjálf sögðu að vera kven kyns
nafn orð ið DRÁTT AR VÉL.
Varla var við öðru að bú ast en að þessi neyð ar lega
villa kitl aði anda gift hag yrð inga og verða hér birt ar
þrjár vís ur sem bár ust blað inu með lausn um. Jó hann-
es Sig munds son í Syðra-Lang holti í Hruna manna-
hreppi þakk aði fyr ir blað ið og kross gát una og sagði
að gott væri í skamm deg inu að geta hvílt sig á bóka-
lestri með því að glíma við gát una. Þeg ar lausn ar orð-
ið var kom ið varð þetta til:
Í tóm stund um er gott að geta val ið,
er geis ar úti frost og hríð arél.
Í kross gátu er kyrfi lega fal ið
karl manns nafn ið snjalla Drátt ar vél.
Petra Björk Páls dótt ir á Ak ur eyri varð einn ig dá lít-
ið hissa á þessu ný stár lega karl manns nafni og orti:
Karla marga knáa tel
kann ég þá að ljóða.
En hart er Drátt ar- að heita -vél
– ham ingj an mín góða.
Loks er hér vísa frá Guð rúnu Sig urð ar dótt ur á
Hvol svelli:
Kross gát una hund létta ég hafði ráð ið fljótt,
samt hélt hún vöku fyr ir mér fram á rauða nótt.
Þó nafn gift irn ar séu marg ar naum ast rétt ég tel
að nokk ur pilt ur hafi ver ið skírð ur Drátt ar vél!
Dreg ið var úr rétt um lausn um og veitt tvenn verð laun
sem voru Hrúta spil ið sem sló í gegn fyr ir jól in. Þeir sem
urðu svo lán sam ir að fá send an spila stokk eru:
Guð mund ur Þor steins son, Fag ur hóls mýri, 785
Ör æf um og Þór unn Sig urð ar dótt ir, Skipa læk, 701
Eg ils stöð um.
Þór unn ger ir svo fellda at huga semd við lausn ar orð-
ið: „ Seint hefði ég skírt dreng inn minn þessu nafni,
frek ar stúlk una og þá dreng inn frek ar drátt ar hest.
Þökk fyr ir gát una og blað ið sem allt af er les ið spjald-
anna á milli.“
Við þökk um hrós ið og vinn ings höf um og öðr um
þátt tak end um sömu leið is fyr ir að taka þátt. Von andi
verð ur styttra í að næsta kross gáta birt ist í blað inu.
Jóla kross gáta
Um karlmannsnafnið Dráttarvél
Vinningshafarnir fá Hrútaspilið sent fljótlega.
Gamla gróðrarstöðin á Akureyri.
Líf og lyst