Helsingi - 01.06.1945, Blaðsíða 5

H E LS I N G I
5
um bréfsnepplum með prentuðum núll-
um.
Og svo spígsporar hann um og gerir
kaup sín á markaðinum, rogast heim
með umbúðavættina — og þá fyrst
kemur honum til hugar að haím hafi
farið út á torgin til að kaupa verðmæti
sem honum væru nauðsynleg, og eftir
mikið erfiði tekst honum kannske að
grafa innan úr umbúðunum lóð hinna
raunverulegu verðmæta.
Leiðtogar þjóðanna, stétta og flokka
glíma þrotlaust við að finna einhverja
smugu út úr því, sem þeir kalla „skipt-
ingu og dreifingu auðæfanna, mesta
vandamál mannkynsins“, en viður-
kenna jafnframt, að öll sú hringavit-
leysa skipulagningarinnar snúist svo
ört og óviðráðanlega umhverfis þá, að
þeir ráfi í algjöru myrkri.
Og skyldi þess ekki verða langt að
bíða að einhvers staðar rofi til í þeim
myrkrum meðan núverandi samræmi
og rökhugsun á mati og skilgreiningu
raunverulega og óraunverulega verð-
mæta, andlegra og veraldlegra er lagt
til grundvallar þeirrar viðleitni, hvert
STUTTAR
—HUGVEKJUR—
UM
HINAR ÝMSU DYGGÐIR
Þessar smá-huganir um hin
ýmsu þjóðfélagslegu og' sam
félagslegu hugtök og fyrir-
bæri, sem við höfum flokk-
að undir dyggðir og skyld-
■ur á lífsvenjum okkar, munti,
ef unnt er, birtast í 1 eða
2 í hverju tölublaði, þar eð
all-mikið af þeim er fyrir-
liggjandi í fórum mínum.
I
SPARSEMIN
Það er slæmt að vera peningalaus,
því ótti hins öryggislausa smýgur þá
hugann, — ótti hins vonlausa og
vanmáttuga kotríkis í stórveldastríði.
En mér hefur altaf liðið enn ver með
stærri peningaupphæðir í vasanum en
það sem beinar þarfir mínar, nauð-
synjar og langanir líðandi stundar
kröfðust.
Hugsunin um það að mér bæri að
geyma það fé, sem afgangá væri og
spara sem mest, — safna þessum pen-
ingum, — hefur grafið um ieig með
langtum meiri ugg og andúð, en ótti ör-
sem hún stefnir. Það hefir aldrei þótt
líklegt til réttrar dómsniðurstöðu, eða
staðgóðrar til frambúðar að snúa öll-
um raunverulegum forsendum við, eða
búa þær til úr lausu lofti ásamt tilheyr'-
andi vitnisburðum, með það eitt fyrir
augum að fá niðurstöðuna fallegá, gljá-
fellda, — puntlegan úrskurð til út-
stillingar í sýnisgluggum almannavega.
En svo ég víki aftur máli mínu að
verði þessa litla blaðs, þá veit ég að
engir, sem berst það í liendur, geta
í andlega heilbrigðu ástandi, ályktað
hvort það sé tveggja krónu virði eða
ekki eftir síðufjölda þess eða ummáli.
Þó ekki kæmu þar nema ein og ein
setning á stangli — ein og ein smáat-
hugun, sem eitthvert gildi bæri í sér,
einhvern neista þess skapandi eða
vekjandi þá væri ein slík ekki tveggja
krónu virði heldur mörg hundruð
króna virði. Ein ábending á einhverju
sviði, sem kallað gæti fram athafnir
annarra, beinlínis eða óbeinlínis, til
nokkurs gagns eða góðs, hún ein mundi
borga þann árganginn.
yggisleysisins hefur nokkru sinni gert.
Magnað hug minn með andstyggðar-
ótta gagnvart orsökinni, sem knýr þá
hugsun fram í vitund mannsins, að
hann verði með illu og góðu að safna
vopnum og verjum í lífsbaráttunni. —
Orsökin er sú, að hver einstaklingur
er staddur í óendanlegum myrkviði frá
tímamótum^ úlfgrárrar forneskju, berg-
málandi af öskrum æðisgenginna rán-
dýra, sem holrífa allt lifandi, er á vegi
þeirra verður. Myrkviði, sem úir og
grúir og iðar allur af þeim viðbjóðsleg-
ustu, baneitruðustu og blóðþyrstustu
eiturkvikindum og skriðdýrategundum,
sem nokkurn mannsheila gæti dreymt.
Að hver einstaklingur er aleinn og ram-
viltur lengst inni í dimmasta dýpi þess-
ara djöflaskóga, þar sem ferlegir stiga-
menn og morðingjar nóttanna, bíða á
bak við hvert tré með hnífinn á lofti,
blóðugann úr síðasta fórnardýri sínu.
Eða læðast með hann milli tannanna
umhverfis þig i myrkrinu svo þú sérð
alstaðar glytta í blóðhlaupin augun, —
meðal vina þinna og vandamanna, með-
al foreldra þinna, barna þinna, bræðra
og systra — alstaðar. —
Því í þeim heilvítisheimum er mað-
urinn dæmdur til að lifa aleinn og eng-
ir, — og ekkert getur tekið í hendi lians
og leitt hann burt úr þeim nema hinn
risavaxni skuggi mannsins með sigð-
ina, — dauðinn sjálfur.
Og aðeins eitt getur varið manninn
Og þó skilyrði til að svo gæti borið
við, verði eðlilega ekki metin hér, þá
tel ég þó rétt að minna á hið góðkveðna
„oft ratast kjöftugum satt af munni.“
Eins er um það, þó ekki væri nema
endrum og eins sem blaðið flytti eitt-
hvað það sem gefið gæti einhverjum
lesendanna snertingu af listrænni im-
aðskennd í nokkur augnablik, þá þyrfti
sá ekki að telja tvaír krónur mikla
greiðslu þar fyrir.
En fari svo í framtíð að enginn finni
neitt slíkt á síðum þess, þá er það held-
ur ekki fimmeyf-ingsvirði hvað þá held-
ur tveggja krónu virði. Og lýkur svo
þessu verðlags- og verðmæta-spjalli.
STAKAN
I. Gegnum líf og liðin ár
létt hef ég stundum fetað.
Hlegðið burtu harm og tár
hefi ég oftast g’etað.
gegn rándýrum og ræningjum, — skrið
dýrum og eiturormum: — lausnarfé,
— fórn, — peningar, — hnífurinn, —
alt eitt og hið sama.----
Og maðurinn stekkur á bak við
næsta tré, stingur hnífkutanum milli
tannanna og bíður sinna fórnardýra, —
hann er byrjaður að afla sér lausnar-
gj aldsins.
Það er þessi vitneskja um hinn djöf-
ullega veruleika lífsins, sem veldur því,
að mér finst skrjáfið í seðlunum i vasa
mínum eins og hvæs örlítilla eitursnáka
og snerting þeirra eins og úr högg-
ormstungunnar við hörund mitt.
Og ekkert nema þessi vitneskja
mannsins um þessa helvítismartröð
raunveruleikans gæti skapað tilveru
allra hinna fölsku verðmæta og sviknu
peninga, og gert jafn lífeðlislega rang-
hverft hugtak, eips og að spara og
safna, að óumflýjanlegri nauðsyn.
Nema þú viljir slást í för með mér og
fá^inum samhugum og æða áfram
þráðbeina sjálfsmorðsbrautina í ber-
svæðisnávígi við allt hið óarga lið skóg-
arfenj anna og myrkursins, — hverja
stund hvers dags.
c “ — '
Næstu tvær dyggðirnar,
sem hugvekjurnar fjalla
utn verða: „Skoðana-
festa“ og Reglusemi. —
v____________________ ■>