Aðventfréttir - 01.02.1995, Page 2

HVERS VEGNA BYRJUÐU
KONUR AÐ PRÉDIKA?
JARÐVEGUR
FAGNAÐARERINDISINS
En á meðal þessara aldagömlu skoðana
var nýr raunveruleiki að spretta upp. Þó
að kristin kenning haft oft verið notuð til
þess að skapa konum þröngar skorður
spruttu upp sprotar umbóta sem áttu
eftir að bæta stöðu kvenna í þjóðfélaginu
- ekki úr veraldlegu umhverfi - heldur úr
jarðvegi fagnaðarerindisins.
Innan hinna fjölmörgu nýju trúarhópa
fengu konur tækifæri til að sýna siðferðis-
legt hugrekki, hæfni, vitsmunalegar gáfur
og leiðtogahæfileika. Og þær bytjuðu að
prédika.
Sagnritarar rekja þessi jákvæðu áhrif
trúarvakninga á stöðu kvenna innan
kirkjunnar og [tjóðfélagsins allt til siða-
skiptanna.6
Þegar trúarvakningar riðu yfir England
á sautjándu öld hófu einstaklingar að
túlka Ritninguna upp á nýtt eftir óhefð-
bundnum leiðum.
Og afleiðingarnar urðu harkalegar
ofsóknir. Púritanar, aðskilnaðarsinnar
(separationists) og trúarhópar á borð viö
baptista, millenaríana, rantera, seekers,
kvekara og shakers flúðu England og
leituðu hælis í Hollandi og Norður-
Ameríku. Margir þessara hópa gáfu kon-
um meira svigrúm til tjáningar en enska
biskupakirkjan og rómversk kajtólska
kirkjan höfðu gert.
George Fox, frumherji kvekara og kona
hans Margaret Fell töldu að hægt væri að
færa rök fyrir jafnrétti kvenna og opin-
herum málflutningi jteirra á grundvelli
Ritningarinnar, sérstaklega réttum skiln-
ingi á spádóminum í 2. kafla Jóelsbókar.
Uppörvaðar af þessum spádómi sigldu
konur innan kvekarahreyfingarinnar vest-
ur yfir Atlantshafið og þoldu ómældar
raunir - jafnvel pyndingar og dauða - er
þær breiddu út kenningar kvekara í
nýlendunum.7
Þegar hin fyrsta mikla vakning reið yfir
England á fimmta áratug átjándu aldar
knúði hún konur út í sviðsljósið. „Reynsla
afturhvarfsins varð til dæmis að opinberri
trúarathöfn þar sem konur voru hvattar
til að taka þátt.“
John Wesley (1703-1791), frumherji
metódista í Englandi, færði konur enn
eitt skref áfram, með því að ætla þeim
opinber trúnaðarstörf, til að byrja með
innan kvennahópa safnaðarins. Því næst
„hvatti hann til þess að þær töluðu opin-
berlega í formi bæna, persónulegs vitnis-
AÐVENTFRÉTTIR
58. árgangur- 2. tbl. 1995
Útgefandi: Sjöunda dags aöventistar á (slandi
Ritstjóri og
ábyrgðarmaður: Eric Guðmundsson
Filmuvinna og prentun: Prenttækni hf.
burðar, hvatningarorða og útlistunar á
trúarlegum bókmenntum.118
A meðan afstaða hefðbundinna kirkju-
deilda á borð við presbyteriana, lúterska
og biskupakirkjuna breyttist afar hægt
næstu tvö hundruð árin voru nýjar
trúarhreyfingar reiðubúnar til þess að
veita konum prests- og leiðtogastöður
innan safnaðarins.9
ÖLD KONUNNAR
Af hinum miklu vakningum varð hin
önnur (1790-1835) sú allra áhrifamesta.
Eitt af því sem gerðist var að staða kvenna
komst á hærra stig en nokkurn tíma áður
*

á
Á

Sprotar umbóta,
sem áttu eftir að
bæta stöðu kvenna í
þjóðfélaginu spruttu
upp - ekki úr ver-
aldlegu umhverfi
heldur úr jarðvegi
fagnaðarerindisins
k
í mannkynssögunni. Við lok nítjándu ald-
arinnar höfðu konur enn ekki fengið at-
kvæðisrétt en rödd þeirra tók að hljóma.
I mikilvægu söguyfirliti benda Ruth
Tucker og Liefeld Walter á að „konur
tóku að láta í sér heyra og ná leið-
togastöðum í mæli sem ekkert fordæmi
var fyrir í mannkynssögunni og kirkjan
umfram allar aðrar stofnanir varð mið-
stöð Jtessara viðburða."10
Konur innar kvekarahreyfingarinnar,
sem voru vanar að tala opinberlega og
knúðar af djúpri trúarlegri sannfæringu,
urðu öflugir leiðtogar í baráttunni gegn
þrælahaldi og í kvenréttindahreyfing-
unni. Þær voru einnig afar áhrifaríkar í
því að koma af stað öðrum umbyltingum
þess tíma. Til dæmis börðust þær fyrir
neyslu náttúrulegra fæðutegunda, um-
bótum innan fangelsa, auknum réttind-
um indíána, umbótum í húsnæðismálum
og eflingu friðarhreyfingarinnar.11
Þeim við hlið stóðu aðrar kristnar
konur - metódistar, kongregationalistar,
freewill baptistar, disciples og, já, aðvent-
istar (úr vakningu Millers) og Sjöunda
dags aðventistar - sem voru leiðandi á
meðal ameríkana að höggva skörð í þann
múr aðskilnaðar sem hélt konum frá þ\á
að gegna prestsþjónustu, helga sig ýms-
um starfsgreinum eða gegna opinberum
stöðum.
Viktor Hugo sagði það þannig:
„Nítjánda öldin er öld konunnar."
í RÆÐUSTÓLNUM
Hvattar af trúarvakningum þráðu
nítjándu aldar konurnar að segja öðrum
frá þeirri trú sem þær höfðu uppgötvað.
En þær stóðu frammi fyrir óyfirstígan-
legum hindrunum. Það var ekki auðvelt
að kveða niður hina rótgrónu hefð að
konur skyldu þegja í kirkjunni.
Hvernig náðu konur árangri í baráttu
sinni við hinar hefðbundnu stofnanir?
Aðferðir sem sex samtímakonur Ellen
White notuðu voru:
Hlustaðu eftir kalli Guðs. Jerena Lee,
sem var afríkanskur metódista- og bisk-
upakirkjuprédikari og hafði ferðast víða
skrifaði árið 1849 um köllun sína. Hún
segir að hún hafi heyrt rödd sem sagði:
,„Farðu og prédikaðu fagnaðarerindið!'
Eg svaraði um leið upphátt, ,enginn mun
trúa mér.' Aftur hlustaði ég og aftur virtist
sama röddin segja - prédikaðu fagnaðar-
erindið ég mun gefa þér orð að mæla.'“12
Ráðvillt varðandi það að prédika fyrir
andsnúna áheyrendur velti Lee fyrir sér
hvort röddin væri rödd Satans. Þegar
prestur sagði henni að kirkjan kallaði
ekki kvenprédikara létti henni mjög. En
hún greindi frá [)ví að „hin heilaga orka
sem brann hið innra nteð mér eins og
eldur byrjaði að dofna"13
Iðkaðu biblíulegar meginreglur í lífi
þínu. Lucretia Mott (1793-1880) var
móðir sex barna þegar hún varð prédik-
ari kvekara 28 ára að
aldri. Hún var sannfærð
um að kristnir einstakl-
ingar ættu að iðka í lífi
sínu það sem þeir préd-
ika.
Löngum höfðu kvek-
arar viðurkennt að karlar
og konur væru jöfn
andlega. En Mott mætti
mikilli andstöðu þegar hún viðhafði
sömu túlkun hvað snerti réttindi kvenna
og frelsi þræla. Þrátt fyrir þær svíviröingar
sem hún varð að þola urðu áhrif hennar
liður í því að sögulegar umbreytingar áttu
sér stað. Hún lét biblíulegar meginreglur
verða að veruleika í lífi sínu.H
Viðurkenndu vígslu Guðs. Phoebe
Palmer (1807-1874) var áhrifamesta kon-
an innan metódista á nítjándu öld. Hún
var ritstjóri tímaritsins Guide to Holiness
(Leiðsögn í heilagleika)
og ritaði 18 trúarlegar
bækur og hélt fýrirlestra
víðs vegar í kvenna-
hópum og á tjaldsam-
komum í 25 ár.
Þó að Palmer hafi ekki
sótt um réttindi til þess
að prédika var hún sann-
færð um „að hún væri undir guðlegri
skipun og vígð af hinum mikla leiðtoga
safnaðarins til sérstaks verks sem hún
fann sig knúna til þess að framkvæma.“ 15
Fmmhald á bls. 10.
Phoebe Palmer
2
AðventFréttir