Læknablaðið - 01.10.1930, Qupperneq 3

LEIllSLllll
16. árg.
Reykjavík, október-nóvember.
10. tbl.
Lungnapest í sauðfé.
Að vísu er Lbl. ekki tímarit fyrir dýralækna, en þó vir'Sist mér ekki úr
vegi að fara hér nokkurum orðum um sauðfjárveiki þá, sem allvíða hefir gert
vart við sig á landinu og valdið býsna rniklu tjóni. Góður læknir á að vera vel
að sér í sjúkdómafræði manna og dýra og getur margt fróðlegt lært af
þeim sjúkdómum, sem að eins finnast í dýraríkinu. Og þar sem svo viða
er örðugt að ná til dýralæknis hér á landi, ætti læknirinn ekki að vera upp
yfir það hafinn, aö leiðbeina fólki i þeim efnum, þar sem hann hefir þekk-
ingu til þess.
Sá sjúkdómur sem hér um ræðir hefir gert vart við sig hér á landi mörg
undanfarin ár, sennilegt að megi rekja hann aftur til aldamóta, ef ekki
lengra aftur í tímann. En einkennilegt er það, að hvergi finnur maður getið
um samskonar veiki hjá sauðfé í öðrum löndum, og merkir erlendir vísinda-
menn, sem eru sérfræðingar á þessu sviði, kannast ekki við að hafa rek-
ist á, né heldur heyrt getið um hana.
Rannsóknir þær, sem eg með aðstoð Kristjáns Grímssonar stud. med. og
Ásgeirs dýralæknis Ólafssonar gerði i BorgarfirSi í fyrravetur, leiddu
í ljós orsök og uppruna veikinnar og ýmsan fróðleik um háttalag hennar.
Skal hér að eins drepið á það helsta.
Orsökin er örlítill Gram -j- stafur, venjul. ca. 2/n á lengd og örgrannur,
ca. 0,3—0,4,« að gildleika. Hann er óhreyfanlegur, vex sjaldnast sýnilega
í gelatine við 20 gr. hita og bræðir það ekki. Myndar ekki spora. Vex best við
35—40 gr. hita. Ef maður skoðar hann í 12—24 klt. kjötsoðsgróðri lifandi,
eru stafirnir nokkuð auðþekkjanlegir, grannir og kornóttir og brjóta lítt ljós-
ið, svo að dálítið erfitt er að koma auga á þá ólitaSa. Engin himna myndast á
kjötsoðsyfirborðinu, ekki heldur neitt botnfall, og vöxturinn verður ekki mjög
þjettur í venjulegu kjötsoði, en greinilegur þó. Þéttari verður hann í ascites-
og serumbouillon. Á venjulegum agar vex sýkillinn vel, myndar bláleitar
,,koloníur“, sem eftir sólarhring við 37 gr. eru orðnar 2—3 r*m í þvermál.
Hann myndar ekki loft, en gerjar ákveðnar sykurtegundir, meðal þeirra
venjulegast fljótast sakrose. Hann þolir illa hitabreytingar, svo að gróð-
ur, sem látinn er standa í stofuhita, er jafnaðarlega dauður eftir 1—2 sólar-
hringa. Við 37 gr. hita má halda honum lengur lifandi, en oft þarí að
skifta um æti fyrir hann, og vill þó altaf deyja út eftir nokkurar vikur.
Sjúkdómurinn grípur kindina venjulega snögglega. Dæmi eru til að kind-
in hefir verið heilbrigS og frískleg að kveldi, en dauð að morgni. Venju-
lega líður þó sólarhringur og oft lengur, frá því að á kindinni sér og
þangað til hún drepst. Það fyrsta, sem menn taka eftir, er að kindin verð-