Læknablaðið - 01.10.1930, Qupperneq 4

146
LÆKNABLAÐIÐ
ur daufari í brag'Öi og hættir a8 éta. Fer ekki á jötuna með hinu fénu,
en stendur utan við, þegar hópurinn rySst á garÖann. Hún verÖur móÖ,
andar iöulega 40—60 sinnum á mínútu (normalt 10—25) og stendur eÖa
liggur, en vill sem minst hreyfa sig. Hóstar venjulega ekki. Þegar henni
fer aÖ þyngja, hengir hún hausinn og hreyfir sig ekki, þó að henni sé gengið.
FéÖ getur veikst á öllum aldri, en í Borgarfirðinum var það aðallega
eldra fé, sem veikina tók, mátti heita undantekning, aÖ lömb og veturgamalt
dræpist úr henni.
Við sektion finnur maður ávalt meiri og minni breytingar í lungunum.
Langalgengast er að finna mestar breytingar í mæðilunganu (fremsta blaði
hægra lunga) og í neðri röndinni á framblaði vinstra lungans. Þar er lungna-
vefurinn orðinn fastur og þéttur og fyrirferðarmeiri af svæsinni bólgu,
svo að bólgnu svæðin stinga mjög í stúf við það, sem heilbrigt er af lung-
unum. Iðulega er bólgan skarpt afmörkuð, lyftir sér með stalli upp úr heil-
brigða vefnum og liturinn á bólgna holdinu er jafnaðarlega dekkri en heil-
brigði vefurinn; getur verið dökkrauðflekkóttur, en er iðulega bláleitur,
stundum nærri því svartur. Á pleura er venjulega fibrinslikja yfir bólgna
svæðinu, stundum þykkri grá- eða gulleit skán. Bólgan er þétt og föst á
að taka, eins og lifur eða jafnvel nýra. Þegar skorið er í hana, er sárflötur-
inn ýmist grárauðflekkóttur eða dökkrauðari, alt eftir þvi á hvaða stigi
bólgan er, því ljósleitari sem meira drep er komið í bólguna. Oft sjást
lítið eitt upphækkaðir gráleitir hringar í kring um dökkrauða bletti (hring-
arnir þétt leukocytainfiltration). Stundum er bólgan næstum því svört á
litinn, eins og infarkt.
Histologiskt sést, að allar lungnablöðrur eru úttroðnar af exsudati, sem
mestmegnis er samsett úr leukocytum, en rnikið af þeim einkjarna frumur,
og þeirn er svo þétt raðað, að varla sést nokkurt bil á milli. Fyrst virðist
bólgan iðulega byrja með emigration á rauðum blóðkornum inn í lungna-
blöðrurnar og ber stundum mjög mikið á þeim; en þegar frá líður, flykk-
ist svo meira og meira af leukocytum að. Svo kemur iðulega drep i alt saman.
Frá hverju einasta lungnabólgutilfelli ræktuðum við sama sýkilinn, og
finst hann undantekningarlaust lika, ef maður smyr bólgusafanum beint
á gler, litar og skoðar í smásjá (best«með Gramlitun). Venjulega sér mað-
ur þá hreingróður af Gram stöfum, oftast nær urmul af þeim. Verra
er að sjá þá í histologiskt lituðum sneiðum; iðulega mjög örðugt að koma
auga á þá í þeim.
Lungnaeitlarnir eru venjulega stækkaðir, hvítleitari og miklu safameiri
en normalt.
Smáblæðingar sjást oft undir pericardium. Gallblaðran er jafnaðarlega
útþanin af ga]Ji, oft yfir 10 cm. á lengd. A öðrum líffærum sér venjulega
ekki verulega, nema hvað lifrin er oftast nær nokkuð stækkuð.
Sýklana getur maður undantekningarlaust ræktað úr lungunum, og svo
að segja alt af úr lungnaeitlunum lika. Ennfremur ræktuðum við þá líka
úr hjartablóði, lifur, gallblöðru, nýrum og milta, svo að auðséð er að þetta
er septiskur sjúkdómur.
Með sýkingartilraunum á kindum frá ósýktum bæ, gengum við úr skugga
um, að það, sem við álitum vera sýkilinn, er í raun og veru orsök veik-
innar. Þessar kindur voru látnar í kofa, þar sem engin skepna hafði komið
inn í heilt ár og strax dælt hreingróðri af stöfunum í bouillon (1 ccm.)