Læknablaðið - 01.05.1932, Qupperneq 20

LÆKNABLAÐIÐ
5Q
Norskar vítamínrannsóknir á íslensku smjörlíki.
Á sí'Sari árum hefir þess' orðiÖ vart, a'Ö matvælasalar auglýsi vítamín i
matvörunni. Margar slíkar auglýsingar eru æÖi villandi, og varasamar að því
leyti, a<5 almenningur kann aÖ leggja of mikinn trúnaÖ á hollustugildi þess
matar, sem á boÖstólum er. Þetta varÖ fyrir nokkrum árum til þess, aÖ Heil-
hrigÖisnefnd Reykjavíkur lét gera fjörefnaprófun á smjörliki þvi, sem þá
var framleitt í Rvik. Utkoman varÖ sú, eins og viÖhúiÖ var, aÖ vitamin voru
ekki. sem neinu nam, í smjörlíkinu. Nákvæm skýrsla um þessar tilraunir, frá
próf. E. Poulsson í Osló, birtist i Læknabl. iQ-5> 8. tbl.
SíÖan eru liÖin nokkur ár. Á þeim tima hafa verið gerÖar miklar tilraunir
til að einangra vítamín, og ákveÖa kemiska bvgging þeirra og samsetning.
Smjörlíkisverksmiðjum hefir af eÖlilegum ástæðum verið mjög hugleikiÖ að
ná í slík efni til þess að „vítaminisera" vöru sina. Hafa verksmiÖjurnar
stundum þóst hafa í höndm efni til að gera smjörlikið, aÖ þessu leyti, jafn-
gilt smjöri. SjörlíkisframleiÖendum er nokkur vorkunn, þótt þeir hafi farið
að sögusögn ýmsra rannsóknarstaða erlendis. En vítamínprófanir eru ekki
meðfæri nema lærðra og vandaðra vísindamanna, sem óháðir eru verslunar-
hagnaði. Hefir líka niðurstaðan orðið sú, að fjörefnagildi smjörlíkis hefir
ekki staðist prófanir þeirra vísindamanna, sem treysta má í slíkum efnum.
Á síðastl. vori auglýstu smjörlíkisverksmiðjurnar í Rvík æði ógætilega
um íjörefni i smjörlíki sinu. Eg hafÖi mikinn grun um, að hér væri orðum
aukið, og fékk því, í annað skifti, framgengt við Heilbrigðisnefnd Rvíkur,
að smjörlíki frá öllum verksmiðjum bæjarins var sent til próf. E. Poulsson
í Osló, til rannsóknar. Próf. E. P., er allir ísl. læknar kannast við, sem
farmakolog, hefir látið af kenslustarfi sínu í þessari vísindagrein, og veit-
ir nú forstöðu Statens Vitaniininstitut í Osló. Hafa Norðmenn nýlega kom-
ið á fót þessari ríkisstofnun.
Það var A-fjörefnið, sem prófað var i smjörlíkinu héðan, og notaðir í
því skyni rottuyrðlingar, eins og venja er til. Hafa þeir ýmsa góða kosti til
að bera í þessu skyni. Það er auðvelt að afla sér þeirra. Þeir auka ört
kyn sitt og eru ómatvandir, — jeta alt sem tönn á festir. Læknar, sem fást
við þessar rannsóknir, bera rottuyrðlingunum vel söguna. Þeir eru hrein-
legar skepnur og fjörugir, og má kenna þeim ýmsar listir. Yrðlingarnir
verða að vera heilbrigðir í upphafi, til þess að treysta megi rannsóknunum,
og hefir dr. Skúli Guðjónsson í doktorsriti sínu birt merkar vísindalegar
rannsóknir um ýmisleg mikilvæg atriði viðvíkjandi undaneldi tilraunadýr-
anna. Það, sem gerir rotturnar heppilegar til þessara tilrauna er, að þær
veikjast af avitaminosis, ef A-efnið vantar.
Próf. E. P. lýsir nú í skýrslu sinni tilhögun rannsóknanna og niðurstöð-
um. Rottuyrðlingunum var valið A-vítamínlaust fóður. Að 5—7 vikum liðn-
um hættu þeir að dafna; er það prófað með því að vega þá jafnaðarlega á
grammavog. Jafnframt tók xerophtalmi að gera vart við sig. Nú var kom-
inn tíminn til þess að rannsaka smjörlíkið. Margföld reynsla hefir fært heim
sanninn um, að 30 — þrjátíu — ctgr. af venjulegu smjöri á ciag nægja til
þess að koma tilraunadýrunum tii þroska á ný. í stað þess að nota smjör,