Læknablaðið - 01.11.1938, Blaðsíða 11

LÆ K N A B LAÐ I Ð
105.
sekretion per vaginam. Ekki veit eg
hvort það voru menses. Hún sagði
að sér liði miklu betur en áður.
Eg hitti Jón kollega á götu
nokkru seinna og þakkaði honum
fyrir stúlkuna. Hann sagði: „Þetta
er helv. mangél paa dannelse.“
Kvöldið eftir að hún kvaddi mig,
sá eg hana í Nýja Bíó með pilti,
ánægða á svip. Hún lofaði að skrifa
mér um framhaldið á þessum bata,
sem við héldum að væri, en hún
hefir svikið það.
Eins og áður er sagt, er amenorr-
hea stundum samfara hypoplasia
genitalis. En stundum kemur það
fyrir, að maður við exploration sér
eða finnur greinilega hypoplasia,
enda þótt tíðir séu í fínasta lagi.
Dysmenorrheá getur verið, en þó
er það ekki allt af. I surnum til-
fellum af sterilitas og dysmenorr-
hea finst ekkert abnormt annað en
hypoplasia, og liggur þá nærri að
kenna henni unt þetta. Þessi tilfelli
eru upplögð fyrir hormonterapia.
Það er sannað, að follikulushormon
veldur vexti og hyperæmi í uterus,
tubae og vagina. Maður prófar sig
bara áfram með skamtinn. Maður
gefur 2000—3000 ME. á mánuði
per os, til að byrja með, og getur
svo farið hærra, ef með þarf. Þó
kvað koma fyrir tilfelli, þar sem
meðferðin bregzt, svo það er bezt
að lofa ekki of miklu.
Þá kem eg að hormonmeðferð
á ovariprivu ástandi konunnar. Þeg-
ar funktion ovarianna skennnist eða
eyðileggst, koma í ljós, eins og
rnenn vita, hin svonefndu hrottfalls-
einkenni, Ausfallserscheinungen,
Bortfaldssymptomer, eða hvað það
nú heitir. Þau verða því svæsnari
sem konan er yngri þegar hún verð-
ur fyrir þessu, því meiri sem lae-
sionin er, með því skjótari hætti
sem hún verður. Minst fær þetta
á konuna við normalt klimakterium,
meira við Röntgenkastration, en
mest þó við operativa kastration.
Þó er þetta mjög individuelt: „jede
Frau erlebt das Klimakterium, das-
ihrer lvonstitution entspricht"
(Wiesel). Þau einkenni, sem koma
i ljós hjá konunni undir þessum
kringumstæðum, eru sumpart troph-
isk, sumpart vasonrotorisk og sum-
part psykisk.
Trofisku einkennin eru þau. að
vagina, vulva, uterus og tubae atro-
fiera. Liða-affektionir og adipositas
má e. t. v. líka reikna sem trofisk
einkenni. Atrofian á genitalia bend-
ir ótvírætt til þess, að um follikulin-
vöntun sé að ræða.
Vasomotorisku einkennin eru hér
um bil allt af til staðar í þessu
ástandi konunnar, og eru „hitakóf-
in“ þar mest áberandi. Hitakófin
eru fremur andstyggilegur hlutur,
eftir því sem sumar konur lýsa
þeim. Hitabylgjan skellur alt í einu
yfir herðar, háls og höfuð þeim,
stuncíum með allmiklum svita,
hjartslætti, hálfgerðum svima og
„ótugtar eyðilegheitum“, eins og
það heitir á þeirra máli. Þessi hita-
kóf standa yfir i 1—2 minútur, og
þegar þetta endurtekur sig 1—2svar
á hverri klukkustund, allan sólar-
hringinn, þá er það engin smáræðis
,,gené“ fyrir aumingja manneskj-
una. Oft fylgir þessu auk þess
handadofi, höfuðverkur, einkenni-
leg kuldatilfinning og jafnvel hyper-
tension, sem þá kemur í ljós, þó
ekki hafi verið áður og hverfi síð-
ar. —
Psykisku einkennin geta verið
margvísleg, og fer ég ekki út i
það frekar. —
Það er sannað, að genitalatrofian
stafar af follikulinskorti, en hitt
vita menn ekki með vissu, af hverju
vasomotorsku einkennin stafa. Þó
er ýmislegt, sem bendir til þess, að
orskarinnar sé að leita hjá hypo-