Læknablaðið - 01.07.1940, Side 14

88
LÆKNABLAÐIÐ
gangsefni, sem brugðist hafi að
nýrun losuöu blóöið viö, og veröur
því slept að ræða um það hér.
Þegar það sýndi sig, að þær
fræðikenningar, er leituðu upptak-
anna að hypertonia í vessum líkam-
ans, voru ekki fullnægjandi, fóru
menn að leita orsakanna til sam-
dráttar „arteriolanna" í taugakerf-
inu. Menn gerðu t. d. ráð fyrir
að blóðþrýstingsstillistöð í med.
oblongata eða heilastofninum yrði
fyrir ertingu um skör fram. 0-
sannað er* þetta samt lika. Móti því
mælir m. a., að hin viðkvæma önd-
unarmiðstöð truflast ekki af hyp-
ertoni. Hcring gerði sér í hugar-
lund, að um áhrif frá sinus carotic.
væri að ræða, en menn hafa ekki
heldur fallist á það. Árangur að-
gerða í lækningaskyni á n. syrnpa-
thicus benda að vísu á áhrif frá
ósjálfráða taugakerfinu, en líklega
er þar aðeins um eitt atriði af rnörg-
um að ræða.
Öllu fremur virðist það ráða úr-
slitum, hvernig maður er gerður,
]). e. eðlisfar persónuheildarinnar.
Á það bendir sú staðreynd, að hy-
pertonia kemur óvenjulega oft fyr-
ir í sumum fjölskyldum og stund-
um þegar á tiltölulega ungum aldri.
Þekking á þessu varðar miklu, eink-
anlega til varúðar. Hún á að gefa
tilefni til þess, þegar maður reyn-
ist hafa hypertonia, að rannsaka
líka aðra í fjölskyldunni, þótt heil-
brigðir virðist — eins og tiðkað er
í baráttunni við berklaveikina. Það
skal þó ])egar tekið fram, að menn
mega raunar ekki gera sér alt of
miklar vonir um árangur af slikri
l>aráttu til að stemma stigu fyrir
sjúkdómnum, því að eins og áður
er sagt, eiga þær skaðsemdir dag-
lega lífsins, sem varnarbaráttuna
verður að heyja við, hér ekki jafn-
mikinn hlut að máli og áður var
ætlað. Hvorki lues, nikotin, alkohol
eða coffein o. s. frv. valda út af
fyrir sig hypertonia, en geta að
vísu stuðlað til þess að maður sýk-
ist af henni, ef hneigðin til þess er
fyrir hendi.
Sama er yfir höfuð um sálarlífið
að segja: órósemi, hraði o. þ. h.
gera sjúkdóminn áreiðanlega verri.
Það gerir líka þá athugun skiljan-
lega, aS hypertonia er aðallega sjúk-
dómur mentuðu stéttanna svo
nefndu, og velur einkanlega úr
menn i ábyrgðarstöðum, er lifa ó-
reglubundnu lífi. Þessu skyld er sú
athugun, er anterískir sálkönnuðir
hafa gert fyrir skemstu, að hér er
aðallega að ræða um menn með
bældum geðshræringum, er að ytra
útliti eru rósemin einber. Hér ber
alt aö sama brunni, þeirn, að full-
yrða má, að hypertonia er ekki
sjúkdónrur neins liffæris, heldur
merki um sérstakt andlegt og lík-
amlegt eðlisfar.
Þetta leiðir til þeirrar spurning-
ar, hvort hypertonia sé þá í raun
réttri sjúkdómur, sem gerlegt sé
eða nauðsynlegt að reyna lækning-
armeðferð við. Eg álít, að því beri
hiklaust að játa, því að þótt hyper-
tonia sé orðín að nokkurskonar
tiskusýki, sem leikmenn eru oft ó-
þarflega hræddir við, þá er þó hér
um all-alvarlegt samsafn sjúk-
dómseinkenna að ræða. Þetta taka
t. d. allar líftryggingarstofnanir nteð
í reikninginn: Menn með hyperto-
nia eru annaðhvort trygöir með
hækkuðum iðgjöldum, eða þá alls
ekki, vegna þess að langlifishorfur
þeirra eru verri en annara. Svo sem
kunnugt er, eru menn með hyper-
tonia nefnilega í þrenskonar hættu
Hjartabilun, nýrnabilun og herni-
plegi. Það er skylda læknisins, að
koma i veg fyrir þessar hættur, er
vofa yfir starfshæfni og lífi sjúk-
linga með hypertoni, að svo miklu
leyti sem auðið er.