Læknablaðið - 01.07.1940, Síða 16

90
LÆKNABLAÐIÐ
unutn á mætti þeirra til aS losa
líkamann viÖ vatn og föst efni
(Wasser- und Konzentrationsver-
such) og með augnrannsókn, sem
aÖ vísu er alt of sjaldan gerÖ. Oft-
ast nær mun mega fá áreiðanlega
sjúkdómsgreiningu „ambulant" með
þessu móti, og það munu ekki verða
nema fáir einir, sem þarf að láta
liggja á sjúkrastofu til athugunar.
Eru það einkum sjúklingar með
einkenni, er af ýmsu geta stafað,
svo sem Pals köst (Pal’schen Kri-
sen), Sahlis háþrýstistiflu (Sah-
lischer Hochdruckstauung), Asth-
maköst að næturlagi, pseudouræmi
og því um likt.
Þegar sjúkdómurinn hefir verið
greindur, svo að örugt sé, er næst
fyrir hendi að leysa úr því, hvort
og að hve miklu leyti sé ráðlegt
að beina meðferð sinni gegn hin-
um mikla bló'Sþrýstingi.Menn hafa
t. d. sagt, að hækkun blóðþrýstings-
ins sé hagkvæm varúðarráðstöfun,
sem ekki beri að trufla. Þetta er
að nokkru leyti rétt. Menn reyna
heldur ekki æfinlega að lækka sótt-
hita, en að vísu gera menn það, ef
hætta stafar af honum. Og af blóð-
þrýsting, sem er of hár að stað-
aldri, stafa hættur þær, er áður var
minst á. Það er erfiðara að vinna
bug á háþrýstingi, sem lengi hefir
verið og e. t. v. er orðinn að föst-
um vana (fixiert) heldur en á þeim,
sem er á lágu stigi og rétt að byrja,
og vér vitum, að margur slikur
byrjandi háþrýstingur fer stöðugt
hækkandi, er stundir lí'ða. Þa'ð þarf
þvi ekki að taka til meðferðar sér-
hverja sniávægilega blóðþrýstings-
hækkun, sem vel getur verið a'ð
batni af sjálfu sér, en að vísu ber
að hafa á henni gætur, einkanlega
ef sá, er hlut á að máli, á í ætt
sinni fólk með vanda fyrir háan
blóðþrýsting, og ef þar hefir horið
meira á því, að fólk fengi heila-
slag á tiltölulega ungum aldri en
annars gerist. Sjúkl. spyrja oft um,
hvað sé eðlilegur blóðþrýstingur.
Til þess að svara því, má notast
við hina kunnu reglu (formulu)
Peters: T(ension) = xoo -j- A, og
er þá A látið þý'ða aldurinn fram
yfir 20 ár. Vitaskuld eru þarna eng-
in skörp takmörk, hvorki að ofan
eða neðan.
Enda þótt eg sé þannig meðmælt-
ur virkri lækningameðferð, þá er
eg samt mótfallinn því, að hún sé
virk um of. Umfram alt má aldrei
keyra blóðþrýstinginn niður með
ofbeldi alt í einu. Eg hefi séð það
oft valda miklu tjóni, t. d. hæmi-
paresis, er bersýnileg afleiðing af
blóðskorti í heilanum. Ekki er eg
heldur ginkeyptur fyrir blóðtökum,
nenia sérstök ástæða sé til, svo sem
byrjandi bjúgur i lungum, asthma
cardiale og e. t. v. hægfara hemi-
plegi. En um það, hvort rétt sé
að taka blóð við þvi sjúkdómsein-
kenninu,ersíðast var nefnt, greinir
menn á, síðan það varð kunnugt, að
orsökin til hemiplegi í hypertoni er
ekki sú, að heilaæð rofni, heldur
skemdir í æðaveggjum af næring-
arskorti, sem leiða af sér blóðvætl
(diapedesis) gegnum þá. Eg hefi
ekki heldur nokkurn tima orðið var
við langvinna lækkun blóðþrýstings
af völdum blóðtöku, ekki einu sinni
þótt mikið blóð hafi verið tekið. Oft
hefi eg veitt því eftirtekt, að blóð-
þrýstingurinn hefir verið kominn í
sanit lag eftir nokkrar klukku-
stundir.
Mesta áherslu af öllu í meðferð
á hypertoni, legg eg á það, að róa
sjúklinginn með ítarlegu viðtali. Til
stuðnings má nota hin alkunnu
taugaróandi lyf (nervina). Samfara
lyfinu, sem í eru brom og valeri-
ana, gef eg oft og einatt litla lu-
minal-skamta nokkrum sinnum á
dag, og má þá gefa nokkru stærri