Læknablaðið - 15.03.1980, Side 8

42
LÆK.NABLADID
Slíkt var þó mjög erfitt að lesa úr sjúkraskrám,
en við komumst þó næst pví, að um 43 % allra
sjúklinga leitaði læknis innan priggja mánaða
frá byrjun einkenna, 25 % leituðu læknis milli
3ja og 6 mánaða, eri um þriðjungur leitaði ekki
læknis fyrr en að hálfu ári liðnu eða meir.
Erfitt er að finna sambærilegar tölur, en þær
sem við höfðum náð til samanburðar sýna, að
mjög svipað er um pessi mál víðast hvar, og
íslenskar tölur voru mjög líkar pessum (11).
Tafla 2. Stadsetning ristilkrabbameins.
Coecum............................... 13%
Ascendens.............................. 8 %
Transversum............................ 5 %
Descendens............................. 8 %
Sigmoideum ............................ 19 %
Rectum og á mótum sigmoideum og rectum 46 %
Tafla 2 sýnir staðsetningu á æxlum í ristli í
Örebro og er hún mjög lík og annars staðar í
heiminum. Tölur frá Malmö (1), amerískar
tölur (3, 8, 12) og enskar (3, 12) eru mjög
svipaðar, og einnig pær íslensku, og virðist pví
sem staðsetning æxlanna sé nokkuð einhlít
hvar sem er, pótt tíðnin sé mismunandi.
í pessu sambandi má einnig hafa í huga pá
staðreynd, að yfir helming æxlanna má ná með
fingri eða endaþarmsspegli (rectoscopi).
Medferd
Sú meðferð, sem beitt var í Örebro er sýnd í
töflu 3.
Tafla 3. Meðferd á krabbameini í ristli og enda-
parmi.
Engin aðgerð .............................. 10%
Palliativ aðgerð............................. 27 %
Rectumamputation .......................... 12%
Fremri resektion............................. 10 %
Aðrar colonresektionir (segmental
resections)............................... 37 %
Stomi — resection innan 1 mán................. 4 %
Gagngerð aðgerð (operation for cure) var
pannig reynd í 63 % tilfella.
I Malmö-skýrslunni (1) voru bætandi að-
gerðir reyndar í 66.6 % tilfella, engin aðgerð
var gerð í 7.7 % og fróunaraðgerðir (palliati-
var) voru gerðar í 23.5 % tilfella.
Athyglisvert er hér einnig, hversu líkt er
ástatt í heiminum í þessum málum. í tölum frá
London (3), par sem um ristilkrabba er um að
ræða og ekki endaþarmsæxli, sjáum við, að af
3094 sjúklingum var gagngerð aðgerð reynd í
46.2 % tilfella og fróunaraðgerð gerð í 23.3 %.
í peim tölum vekur einnig athygli, að svo
virðist sem engin aðgerð eða yfirleitt nokkur
meðhöndlun hafi verið reynd í 22 % af þessum
rúmu prjú púsund sjúklingum. Amerískar
tölur, sem við höfum fundið, eru í heild mjög
svipaðar. íslenskar tölur (11) eru einnig mjög
líkar, par sem gagngera aðgerð tókst að gera
á 62 % sjúklinga.
A dgerða rda uði
Næst lá fyrir að athuga aðgerðardauða (oper-
ative mortality). Við miðuðum pá við 20 daga
eftir aðgerð, en víðast hvar annars staðar eru
skilin, að hefð, sett við 30 daga.
Við fundum þá, að aðgerðardauði hjá
okkur var um 17 % og er pá miðað við allar
aðgerðir, bæði gagngerar og fróunaraðgerðir.
Helmingur sjúklinganna dó vegna fylgikvilla í
blöðrásarkerfi og öndunarfærum og helming-
ur dó vegna staðbundinna fylgikvilla frá
sárum, svo sem sýkingu (infektion), sauma-
gliðnun, lífhimnubólgu og því um líku.
Við fundum pá að aðgerðardauði hjá
okkur var nokkru hærri en venjulegar tölur,
bæði frá Malmö og eins sambærilegar tölur
frá Ameríku (8, 10) og Englandi (3). í Malmö
var aðgerðardauði 9.7 % og af þeim sem fóru í
skyndiaðgerðir var aðgerðardauði um 42 %,
en við undirbúnar aðgerðir dóu 7.2 % aðgerð-
ardauða. í Malmöskýrslunni getur pess einnig,
að aðgerðardauði eftir brottnám á ristli var
7.6 %, við fremri resektionir um 6 % og við
abdomino-perineal resektionir (Miles operati-
on) um 5.9 %. Dauðaorsakir par virtust pær
sömu og hjá okkur.
Við fundum pó í skýrslu frá Ameríku, þar
sem Sawhney og Kambouris í Detroit (8)
höfðu rannsakað 93 sjúklinga með krabba-
mein i hægra ristli að par var aðgerðardauði
um 14.7 %. Okkur fannst þetta nokkuð há tala
og kom í Ijós, að 13 sjúklingar höfðu daíð af
peim hópi og er fróðlegt að sjá hver bana-
mein voru: Tveir dóu úr kransæðastíflu, tveir
höfðu fengið lungnarek (embolia pulm), þrír
höfðu dáið úr lifhimnubólgu vegna leka á sam-
skeytum, einn hafði dáið úr blóðeitrun
(sepsis), einn úr hjartabólgu (myocardit), einn
úr lungnabólgu, einn úr hypoglycaemisku
losti, einn vegna blóðsega í heila og einn úr
hjartsláttaróreglu.
Mér fannst rétt að taka þessi dæmi um pá