Læknablaðið - 15.03.1980, Síða 9

LÆKNABLADID
43
dauðamöguleika sem um er að ræða. Einnig er
fróðlegt að sjá, hvaða fylgikvillar koma til
sögu, en hjá þeim fengu i9% garnalömun,
15 % sársýkingu. Margvíslegir fylgikvillar frá
hjarta og lungum voru í 17 %, garnastíflur
eftir aðgerð í 13%, fistlar mynduðust eftir
6 % aðgerða, sár höfðu opnast í 4 % tilfella og
3 % höfðu fengið bláæðabólgu.
Hjá Goligher í Leeds (3), þar sem gerðar
höfðu verið 445 fremri resektionir vegna
krabbameins í endaþarmi, höfðu sex dáið úr
lífhimnubólgu, níu höfðu fengið lungnarek,
átta dáið úr kransæðastíflu, sex úr lungna-
bólgu. Tveir höfðu fengið ígerðir í pelvis, einn
dáið úr losti og tveir höfðu dáið án þess að
hægt væri að greina dánarorsök. Eg nefni
þessa upptalningu og tölur til að menn geti
séð, hverra fylgikvilla er að vænta og hversu
oft er erfitt að vinna bug á þeim. Þessar tölur
vekja einnig til umhugsunar um þá möguleika
sem, þrátt fyrir allt, eru til, sérstaklega þegar
um valdar aðgerðar er að ræða. Á ég þar við
undirbúning og eftirmeðferð.
Okkar tiltölulega háu aðgerðardauða-tölur
gáfu okkur tilefni til að athuga betur okkar
gang og höfum við því breytt undirbúningi
sjúklings fyrir aðgerð, eins sjálfri aðgerdar-
tækninni og kannski öðru fremur, eftirmeð-
ferð og nákvæmni i þeim tilgangi að vera
vel á verði gagnvart fylgikvillunum og mæta
þeim eins fljótt og kostur er.
ÁRANGUR
Þá er komið að síðasta þætti þessarar töluupp-
talningar og kannske þeim sem er mikilv.ægast-
ur, og þar er um að ræða, hvernig tekist hefur
að lækna sjúklinga með krabbamein í ristli.
I skrifum um þessi efni er sú háttbundin
venja, að miða við hversu margir sjúklingar
eru á lífi eftir fimm eða tíu ár og er oftast talað
um »5 year survival« og ég mun á eftir kalla 5
ára lífslengd.
Við athugun okkar hér í Örebro fundum
við að 5 ára lífslengd allra sem fundust með
krabbamein í ristli þessi tvö ár, sem athugunin
náði yfir, var 30% og af þeim sem fundust
1965, höfðu 17 % 10 ára lífslengd. Af þeim sem
höfðu krabbamein í ristli, einungis, án sjúk-
dóms í endaþarmi, voru 34 % á lífi eftir 5 ár,
og af þeim sem höfðu krabbamein í endaþarmi
24 % eftir 5 ár. 10 ára lífslengd krabbameins í
ristli, fráskilinn endaþarmur, var 21 % og í
endaþarmi 12 %.
Þessar tölur voru síðan leiðréttar með tilliti
til 5 ára lífslengdar þeirra sem voru 70 ára og
er slík tala normalt 81 %. 10 ára lífslengd í
sama aldurshópi er normalt einungis 58 %.
Við samanburð á tölum annarra höfunda
fundum við að svipað var ástatt og hjá okkur
með nokkrum undanteknigum þó.
í skýrslu Sawhney og Kambouris í Detroit
(8), sem ég gat hér að framan, varðandi 93
sjúklinga með krabbamein í hægra ristli, var 5
ára lífslengd 32.2 %. í Malmö-skýrslunni er 5
ára lífslengd á öllum með krabbamein í ristli
og endaþarmi 35.5 %.
Séu þessar tölur leiðréttar með tilliti til
eðlilegrar lífslengdar (corrected survival) var
talan um 45.9 %. Svo virðist sem verri horfur
séu á lífslengd sjúklinga með krabbamein 1
endaþarmi en við krabba annars staðar í ristli.
Ef Malmö-tölunum (1) er skipt niður í
«cancer coli« og »cancer recti« var 5 ára
lífslengd sjúklinga med cancer coli 42 % en
cancer recti 36.9%. 10 ára lífslengd cancer
coli 34,4 %, cancer recti 19 %. Leiðréttar tölur
miðað við normal lífslengd voru: Cancer coli á
lífi eftir 5 ár, 53.4 %, cancer recti 47.1 %. Eftir
10 ár cancer coli 68.9% og cancer recti
32.8 %.
í Malmöskýrslunni (1) getur einnig þess, að
þeir sem aðeins nutu fróunar-aðgerðar, voru
að sjálfsögðu flestir dánir eftir 5 ár og er 5 ára
lífslengd þeirra aðeins 2-3 %, en 5 ára lífslengd
þeirra sem gengust undir gagngera aðgerð
(operation for cure) var 58.9 % og eftir 10 ár
voru 48.3 % á lífi.
Að sjálfsögðu er lífslengd sjúklinga með
krabbamein í ristli og endaþarmi að mestu
komin undir þvi, hversu langt sjúkdómurinn
er á veg kominn, og er þá ekki einungis átt við
tímann frá greiningu til hugsanlegrar aðgerð-
ar, heldur virðist hér um að ræða hraðavöxt
sjálfs æxlisins, staðsetningu þcss og tegund. Það
er því engan veginn einhlítt, að því fyrr sem
sjúklingur komist til aðgerðar eftir að sjúk-
dómurinn er greindur, því betri séu horfur.
Hins vegar gildir hér auðvitað sú regla, að því
fyrr sem sjúklingurinn er greindur, því stærri
líkur til bóta.
Það virðist vera sameiginlegt flestum
skýrslum um þessi mál, að ef ná megi til
sjúklinga í Duke’s A-grúppu, þ.e. nánast carci-
noma in situ, séu nær allir á lífi eftir fimm ár. í
Malmöskýrslunni (1) segir, að við Dukes B-
grúppu hafi 76.9 % verið á lífi eftir 5 ár miðað
við leiðréttar tölur, (corrected survival) og