Læknablaðið - 15.03.1980, Page 10

44
LÆKNABLADID
84.1 % eftir 10 ár. í Dukes C-grúppu eru
samsvarandi tölur 44.5 % eftir 5 ár og 47.4 %
eftir 10 ár.
Pessi árangur er að engu leyti merkilegur
og auðvitað í beinu samræmi við þá erfiðleika
að finna sjúklinga með krabbamein á svo lágu
stigi sem Dukes A- og B-grúppu, par sem slíkir
sjúklingar eru oftast með öllu einkennalausir.
Goligher segir í bók sinni (3), að peir sem
gengust undir gagngera aðgerð á árunum 1950
til 1961 í Birmingham, en pað voru 3094 sjúk-
lingar, voru 42.3 % á lífi eftir 5 ár og miðað við
leiðréttar tölur 52.1 %.
Þeir sem einungis gengust undir fróunarað-
gerð, dóu flestir, en 3.1 % voru á lífi eftir 5 ár,
en pað voru 1557 sjúklingar. Af öllum pessum
sjúklingum með krabbamein í ristli, voru
þannig 20.5 % á lífi eftir 5 ár og leiðrétt tala
27.0 %.
Fróðlegt er að sjá, hvernig pessir hlutir
hafa gengið fyrir sig frá sögulegu sjónarmiði
og eru til nákvæmar tölur frá Ameríku, frá
Prespitarian Hospital í New York (3), milli
áranna 1916 og 1945. Af öllum sjúklingum
með krabbamein í ristli milli áranna 1916 og
1920 voru 5.9 % á lífi eftir 5 ár. Milli 1921 og
1925 22.9 % og sú tala helst óbreytt fram til
áranna 1936 til 1940 að hún hækkar í 32 % á
lífi eftir 5 ár og milli 1941 og 1945 er talan
30.8 % á lífi eftir 5 ár.
Það virðist pví sem möguleikum tii lækn-
inga á þessum sjúkdómi hafi ekki fleygt fram
s.l. 30 til 40 ár svo neinu nemi.
Hvað viðvíkur krabbameini í endaþarmi,
getur Goligher (3) pess, að í Englandi virðist
tala þeirra sem voru á lífi eftir 5 ár vera
nokkuð jöfn frá ári til árs nú um langt skeið,
eða rétt undir 50 % miðað við leiðrétta tölu.
Styður hann sig þá við tölur frá St. Marks
Hospital, en pað sjúkrahús fæst að mestu við
sjúkdóma í endaþarmi og ristli.
Á árunum 1928 til 1952 er meðaltal peirra
sem lifðu yfir 5 ár með krabbamein í enda-
parmi 48.3 % og þegar pessi tala er leiðrétt,
verður hún 57.4 %. Virðist petta vera einn
besti árangur sem getið er í skýrslum, pegar
farið er í gegnum skrif um pessi efni.
Ekki má skilja svo við pessa upptalningu,
að ekki sé getið frábærs árangurs sumra, og
ber par kannske hæst Rubert B. Turnbull (10)
við Cleveland klinikkina í Ohio. Sjálfur gerði
hann að 664 sjúklingum með svokallaðri »no-
touch« aðferð sinni, sem er í pví fólgin að
forðast preifingu og puklun á æxlinu par til
blóðrás að og frá þeim hluta ristils sem nema
skal brott, hefur verið stöðvuð og bundið fyrir
ristilinn ofan og neðan æxlis og honum pannig
lokað. Af öllum pessum sjúklingum lifðu
50.7 % eftir 5 ár. Hann bar þetta saman við
undirmenn sína og aðra skurðlækna á þeirri
stofnun og peim eftirlét hann aðgerð á 232
sjúklingum með krabbamein í ristli, og voru þá
á lífi aðeins 34.8 % eftir 5 ár. Af þeim sem
Turnbull gerði gagngerar aðgerðir á, og þegar
sú tala hafði verið leiðrétt, voru 81.6 % á lífi
eftir 5 ár. Ekki er grunlaust um að hann hafi
valið sjúklinga sína mjög vel.
Ég hef nú gerst nokkuð langorður um
árangur vinnu okkar skurðlækna sem fást við
þessa hluti og mér finnst, að ekki sé að
ástæðulausu, því allar hinar mismunandi tölur
sýna, að pó nokkur mismunur er á og eru þar
sjálfsagt margir pættir valdandi.
Þá almennu ályktun má pó draga, að því
fyrr sem sjúklingur er greindur, pví mun betri
árangur fæst. Helstu vandkvæðin virðast því
þau, að finna petta fólk nógu fljótt, og kemur
par til, eins og áður er sagt, einkennaleysi
sjúkdómsins í byrjun. Bestar horfur eru hjá
þeim, sem sjúkdómurinn finnst hjá við al-
rnenna skoðun eða nánast fyrir tilviljun.
Málin standa pví þannig í dag, að því er
best verður séð, að pegar sjúklingar fá krabba-
mein í ristil, virðist mega bjarga 30-40 % af
öllum þeim, sem æxli finnast hjá, og að því er
varðar krabbamein í endaparmi eingöngu,
virðist mega lækna um tæplega helming allra
tilfella og er pá miðað við 5 ára lífslengd.
SAMANTEKT
Ég mun nú í örstuttu máli draga saman helstu
ályktanir sem hægt er að draga af því, sem hér
er á undan sagt.
Tíðni krabbameins í ristli virðist vera
nokkuð jöfn frá ári til árs og virðist pessum
sjúkdómi ekki fara fjölgandi. Víðast hvar í
vestrænum löndum, par sem athuganir hafa
verið gerðar, hefur tíðnin verið nálægt 40 til
50 ný tilfelli á ári af 100 þúsund íbúum. í
Svípjóð virðist talan vera nálægt 50 af 100
púsund íbúum. Landfræðilega virðist tíðnin
vera miklu minni í suðrænum ríkjum og
vanþróudum og virðist par mataræði og
umhverfismál mestu máli skipta. Þess ber að
geta, að íslenskar tölur sýna, að tíðni er lægri á
íslandi en annars staðar í hinum vestræna
heimi. Hins vegar virðist sjúkdómurinn hafa
aukist par nokkuð hin síðustu ár.