Læknablaðið - 15.03.1980, Page 32

56
LÆKNABLADID
var einnig gerður við önnur líkamseinkenni,
sem mæld voru í hópskoðun 1967-1974 og
vísast í skýrslur Hjartaverndar varðandi mæ-
lingaraðferðir (3, 33, 37).
Tafla XI sýnir meðalfylgnistuðul milli 90
mín. blóðsykurs karla og kvenna 34-61 árs og
syst. blóðþrýstings (mældur af lækni, önnur
mæling), líkamspyngdar (pyngdarstuðuls) og
fastandi þriglyceriða. Fylgni við þessa þætti
var mest í eldri aldurshópunum, en engin undir
fertugu.
Meðal kvenna var fylgnin einungis marktæk
milli 90 mín. blóðsykurs og systolisks
blóðþrýstings. Engin fylgni fannst milli 90 mín.
blóðsykursgildis og kólesterolgilda í blóði.
Enda þótt fylgnin við þyngdarstuðul sé ekki
mikil, var algengi skerts endurtekins sykurþols
hjá körlum á aldrinum 34-61 árs meira en
fjórföld hjá þeim fimmtungi karla með mestu
líkamsþyngd samanborið við þá grennstu (í
neðsta fimmtungi hvað snertir þyngdarstuðul
fyrir viðkomandi aldurshóp) (tafla XII). Tals-
verð fylgni fannst með báðum kynjum milli
fastandi og 90 mín. blóðsykurgilda, einkum í
eldri aldurshópum karla. (tafla XI).
SKIL
Þessi rannsókn, sem og flestar svipaðar hóp-
rannsóknir, hafa leitt í Ijós, að engin glögg
mörk eru á milli »eðlilegs« og »hækkaðs«
blóðsykurs í föstu eða í sykurþolsprófi, þ.e.a.s.
dreifingin var samfelld og aðeins með einum
hrygg (unimodal) (5, 15, 23, 32). Slík dreifing
bendir til þess, að skert sykurþol stafi ekki af
einum ákveðnum lífefnafræðilegum eða líffræði
egum galla, heldur stafi af samverkan marg-
ra þátta (28). Einungis meðal Pima-indíána
hefur dreifingin verið tvíhryggja (bimodal)
(31), en slík dreifing gefur frekar til kynna, að
skert sykurþol stafi af einu ákveðnu atriði, sem
bundið væri við þann hóp fólks, sem hefur
skert sykurþol.
í rannsókn sem þessari er það því tilviljana-
kennt, hvar mörkin eru dregin milli eðlilegs
eða skerts sykurþols. Engin ein alþjóðleg
Table XII. (Men aged 34-61 years). Body mass index*
Quintiles (age class specific)
1 2 3 4 5
No. with blood glu- cose > 120 mg/dl on GTT II at 2 hr 9 18 13 21 40
* Broca-index = (weight (kg)/ height (cm) — 100) X 10
viðmiðunarniörk hafa verið viðurkennd og
mismunandi viðmiðunarmörk hafa gefið veru-
lega mismunandi algengi skerts sykurþols í
hóprannsóknum (9, 10, 21, 25, 29).
í þessari rannsókn voru mörkin valin við >
130 mg/dl blóðsykurgildi 1 '/2 klst. eftir
inntöku 50 g af glúkosa. Þeir, sem voru ofan
þessara marka, voru taldir hafa jákvætt síunar-
próf (screeningpróf) og voru beðnir að koma í
annað 100 g sykurþolspróf til staðfestingar á
greiningunni. Viðmiðunarmörkin virðast hafa
hátt næmi (sensitivity) þ.e. gefa fáa falsk-
neikvæða, eins og sést á endurteknum syk-
urþolsprófum (Tafla X), þar sem nánast engin
fölsk-neikvæð próf urðu en hins vegar mörg
fölsk-jákvæð próf. Því hærri, sem mörkin eru
sett, því minna verður næmi prófsins (sensiti-
vity), en hins vegar eykst nákvæmni prófsins
(specificity), þ.e. færri falsk-jákvæðir finnast.
Fjölmargar aðrar svipaðar rannsóknir hafa
leitt í ljós takmarkaða endurtekningarhæfni
(reproducibility) sykurþolsprófa (12, 13 16, 20,
24, 38), sem væntanlega skýrist bæði af mis-
hraðri upptöku frá görnum í slíkum prófum,
svo og tölfræðilegum ástæðum (regression
towards the mean). Skýringin getur ekki legið
nema að litlu leyti í ónákvæmni mælingarað-
ferðarinnar (sjá gæðamat). Fylgnistuðull end-
urtekinna prófa í öðrum rannsóknum hefur
verið 0,4 —0,8, og breytileikinn virðist meiri
hjá þeim með hærri blóðsykurgildi (41). Er
þetta rnjög svipað niðurstöðum okkar. Þetta
ber að hafa í huga, þegar metnar eru niðurstöð-
ur af einu sykurþolsprófi. Endurtekningarhæfn-
in batnar ekki verulega, jafnvel þótt tekið sé
meðaltal margra blóðsykurgilda á mismunandi
tímum í sykurþolsprófi. Einnig meðal sykur-
sjúkra er sykurþolið breytilegt (13).
Ekki var tekið tillit til fæðis næstu daga á
undan í þessari rannsókn, en margir ráðleggja,
að trvggja eigi inntöku 250—300 g kolvetna 3
daga á undan sykurþolsprófi (7). Síðari rann-
sóknir hafa hins vegar leitt í Ijós, að fæðið
hefur ekki veruleg áhrif á sykurþolspróf, nema
neytt sé minna en 100 g af kolvetnum (40), og
verður að telja líklegt, að flestir þátttakenda
hér hafi verið ofan þessara marka. Einnig
hefur verið notað mismunandi magn af glú-
kósa í sykurþolsprófum og blóðsykurgildi eru
að jafnaði nokkru hærri, þegar stærri skamm-
tar eru gefnir (35). í þessari rannsókn var valið
að gefa 50 g í því fyrra og 100 g í síðara
sykurþolsprófi án tillits til líkamsþyngdar. Vel
má vera, að 50 g sé ekki nægilegur sykur-