Selfoss - 23.08.2012, Blaðsíða 8

8 23. ágúst 2012
Hörgs ár gljúf ur á Síðu
- fald ar nátt úru perl ur og mikl ar sögu slóð ir
Mér finnst allt af jafn ynd­is legt að koma í Vest­ur­Skafta fells sýsl una á
slóð ir for feðra minna.
Þar eru marg ar fald ar nátt úru­
perlur og mikl ar sögu slóð ir.
Ein af þess um földu perl um er
Hörgs ár gljúf ur. Þegar við Þor lák ur
skrupp um aust ur á Síðu um dag inn
í góðu veðri ákváð um við að ganga
upp með gljúfr inu. Við lögð um upp
frá Múla koti upp Múla og áfram upp
Hús heið ina og geng um þá aust an
megin við Hörgsá. Gljúfr ið er ekki
langt en und ur fal legt með mörg um
berg mynd um og smá foss um.Tær
blá áin með hvít um foss um, grænn
gróð ur og kletta súl ur í ýmsum
mynd um mynda mikið sjón ar spil.
Gljúfr ið grynnk ar þegar kemur inn á
heið ina og eig in lega endar í fal leg um
tví skipt um fossi.
Á Sel felli með Síð una alla
Vel væri hægt að ganga í átt að Mikla­
felli sem er áreið an lega skemmti leg
ganga – en við höfð um ekki tíma í
það þenn an dag og beygð um upp
á Sel fell en þar fær maður ótrú legt
út sýni þó það sé ekki hærra en 372
metr ar. Okkur fannst ör stutt yfir á
Kald bak en á hann geng um við fyrir
nokkr um árum. Hann er 708 metr ar
og mik ill út sýn is stað ur.Bergmyndunin leynir sér ekki.
séð út á Hörgsáraura í vestur. Fremst í Hörgsárgljúfri vestan megin rísa Hrísdrangar sem eru eftirminnilegir á mynd Mayers úr leiðangrinum til Íslands 1836.
Gljúf ur þröng og djúp
Jón Jóns son jarð fræð ing ur frá
Kárs stöð um í Land broti út skýr ir
berg mynd an ir í Árbók Ferða fé lags
Ís lands 1983.
Að frá tekn um hraun um sem
runn ið hafa á nú tíma (nú tími sl.
10.000­ 12.000 ár) til heyra berg­
mynd an ir á þessu svæði mó bergs­
mynd un inni en sú mynd un er, eins
og kunn ugt er, ákaf lega sund ur­
leit (het erog en) og er ann ars vegar
gerð af grá grýt is lög um, sem án efa
eru forn hraun sem runn ið hafa
á landi, en hins vegar af mó bergi
sem mynd að er við gos undir jökl­
um. Þetta þýðir að um er að ræða
mynd an ir sem orðn ar eru til ann ars
vegar á hlý skeið um milli ís alda og
hins vegar á jök ul skeið um og því
undir jökl um. Síð ar nefnda mynd­
un in er ákaf lega sund ur leit og er
að upp runa gos aska, vikur, gjall og
bas alt brot, sem allt er orðið að föstu
bergi, og auk þess er bólstra berg, en
það eru hraun sem hafa orðið fyrir
snöggri kæ lingu við að lenda í vatni.
Slíkt berg þekk ist auð veld lega af því
að á ytra borði þess er gljá svört gler­
húð. Í þrengri merk ingu er mó berg
mynd að úr gos ösku sem raun ar er
að mestu agnir af bas alt gleri sem
hefur um mynd ast og við það orðið
að föstu bergi sem þolir illa veðr­
un. Á slíku svæði verða ár gljúf ur að
jafn aði þröng og djúp. Gott dæmi
um það er Fjarða gljúf ur. (Jón Jóns­
son, 1983, bls. 143)