Nýjar kvöldvökur - 01.09.1929, Page 28

122
NÝJAR KVÖLDVÖKUR
um garð, án þess að eftir þeim værr
tekið, því það er skjótast af þeirri bók
að segja, að hún þolir fyllilega saman-
burð við flestar erlendar ferðasögur,
sem eg þekki til, og eru þó sumar þeirra
ritaðar af snild.
Þegar maður les þessi fjögur hefti,
sem komin eru af ferðaminningum
Sveinbjöms, verður manni það oft ósjálf-
rátt, að bera hann saman við engan
minni en Albert Engström, og þó hygg
en naumast, að Sveinbjörn muni hafa
lært neitt af honum. En það er sama f jör-
ið yfir frásögninni, sami djúpi og með-
fæddi skilningur á persónum og staðhátt-
um. Hvorugur þeirra þarf langar lýsing-
ar til þess að láta persónur og viðburði
standa ljóslifandi fyrir hugskotssjónum
þess, er les, vegna þess að þeim er gefið
að lifa sjálfir með í hverju atriði.
Eg get ekki stilt mig urn, í þessu sam-
bandi, að benda á nokkra kafla í bókinni,
þar sem þetta (og það er hið verðmæt-
asta í þessari verðmætu bók) kemur sér-
lega Ijóst fram:
Innganguránn um Hafnarfjörð er þá
það, sem fyrst ber að minnast á. — Þessi
gömlu hús, báiar og skip — og fólkið —
bæði börn og fui'orðnir —- sem bar ferð-
ast — íslenzkt kaupstaðalíf fyrir hálfri
öld síðan. Þetta er — jafnvel þótc les-
andinn sé persónum og staðháttum ó-
kunnur — heill heimur lifandi lífs.
Bernskuminningar innblásnar anda og
lífi höfundarins. Þar að auki er í þessum
minningum mikill fróðleikur fyrir yngra
fólk og síðari kynslóðir um lífið í litlum
kaupstað og veiðistöð eins og það var,
áður en »nýi tíminn« rann upp fyrir al-
vöru hér hjá oss.
Enginn, sem les, mun heldur gleyma á-
framhaldi þessa fyrsta heftis — fyrstu
langferðinni—Calcutta, Price, negranum,
negramadömunni, frú Price, »þýzka bar-
óninum«, spítalavistinni, eða öðru, sem
skýrt er frá úr þessari fyrstu langferð
höfundarins — þar er það unglingurinn,
óreyndur, beint úr fásinninu að heiman,
sem sér og horfir með undrandi augum,
sem er að fá sína fyrstu reynslu —
reynslan er ekki öll blíð, öðru nær — en
gagnleg, það sýnir sagan, eins og hún
birtist í áframhaldi sínu.
ógleymanlegasti kafli bókarinnar finst
mér þó vera frásögnin um danska skipið,
»Nifa« (bls. 220 o. f.). Þar er persónu-
lýsingarnar snild: »Westergaard hét
skipstjórinn, gamall maður með mikinn
herðakistil.... reyndist hann mér og fé-
lögum mínum, þann tíma, er eg var með
honum, sem góður faðir, þrátt fyrir ým-
islegt í fari okkar og hegðun, sem betra
hefði átt að vera«. — Þá er guðhræddi
brytinn, Gravgaard, sem kaupir félaga
sína til að syngja sálma fyrir brennivín,
Svíinn síkáti, Haraldsen, Severin Svend-
sen með »Ástralíu-barkinn« — og öll röð-
in. — Hver getur gleymt þessum mönn-
um aftur, þegar hann einu sinni er kom-
inn í kynni við þá?
Frásögnin um »Nifa« sýnir á vissan
hátt, hversu nákomnar Norðurlandaþjóð-
irnar eru hver annari innbyrðis, þrátt
fyrir alt, því enga skilur höfundurinn
jafn vel og les niður í kjölinn og þessa
Svía og Dani. — Hann dáist miklu meira
að yfirmönnunum á ensku skipunum, sem
hann hefir siglt á, og oft skýrir hann
frábærlega vel frá félögum sínum þar
líka; en jafnvel Barrett, fyrsti stýrimað-
ur á »Loch Linneh«, sem hann dáist mest
að og, mér liggur við að segja, elskar
mest allra sinna yfirmanna, verður les-
andanum aldrei verulega nálægur — ekki
eins og t. d. hinir tveir skipstjórar á
»Láru« gömlu, sem koma við söguna,
Christiansen og Boldt — þar eru þó eng-
ar lýsingar í eiginlegum skilningi á lynd-
isfari hvers um sig, og þó kemur manna-
munurnn alveg snildai-lega og ljóslifamli