Hagtíðindi - 01.02.1959, Qupperneq 3

19S9
HACTlÐINDl
15
Þá er og kveðið á um niðurfærslu landbúnaðarvöruverðs og fiskverðs, sem háseta-
hlutur og aflaverðlaun reiknast eftir, og verður vikið nánar að þessu hér á eftir.
Loks eru svo almenn ákvæði í 10. gr. laganna um, að framleiðendur hvers konar
vöru og þjönustu skuli þegar eftir gildistöku laganna lœkka söluverð til samræmis við
þá lækkun launakostnaðar, sem leiðir af niðurfærslu kaupgreiðsluvísitölu í 175 stig
og af annarri lækkun tilkostnaðar vegna ákvæða laganna, svo og svarandi til þess,
að hagnaður framleiðenda lækkaði í hlutfalli við niðurfærslu kaupgreiðsluvísitöl-
unnar. Þessi ákvæði taka til niðurfærslu svo að segja alls verðlags í landinu, nema
húsaleigu og þess verðlags, sem sérstök ákvæði eru um í lögunum. Yerðlagsyfir-
völd liófu þegar útgáfu nýrra verðlagsákvœða á grundvelli þessara fyrirmæla, og
komu þau til framkvæmda fyrstu daga febrúarmánaðar. Verðlagsyfirvöld ákváðu
almennt, að álagning á vörur í heildsölu og smásölu og álagning framleiðenda
iðnaðarvara skyldi þegar lækka um 5 %, en sérstök hámarksákvæði voru sett um
margar innlendar iðnaðarvörur og ýmsa þjónustu.
í lögunum var enn fremur ákveðið, að vísitala viðhaldskostnaðar húsa í Reykjavík
1. des. 1958 skyldi reiknuð á ný til samræmis við kaupgreiðsluvísitölu 175 stig að
því er snerti launaliði fyrr nefndrar vísitölu, og að eftir henni skyldi reiknuð ný
húsaleiguvísitala, er að öðru leyti væri miðuð við 1. des. 1958. Húsaleiguvísitalan
frá 1. jan., reiknuð eftir upphaflegri vísitölu viðhaldskostnaðar 1. des. 1958, sem
var miðuð við kaupgreiðsluvísitölu 202, var 290 stig, en lækkaði nú frá 1. febrúar
1959 í 275 stig (1939=100). Þetta hefur aðeins þýðingu, þegar húsaleiga fylgir
húsaleiguvísitölu samkvæmt leigusamningi, en slíkt er fágætt, nema við leigu á
atvinnuhúsnæði. — Umrædd lækkun vísitölu viðhaldskostnaðar húsa í Reykjavík
var úr 1 367 stigum í 1 264 stig (1939=100). — Jafnframt ákváðu lögin, að við
útreikning vísitölu framfærslukostnaðar 1. febrúar og 1. marz 1959 skyldi miða
húsnæðislið hennar við hina endurreiknuðu vísitölu viðhaldskostnaðar, að svo
miklu leyti sem húsnæðisliður vísitölu framfærslukostnaðar fylgir vísitölu við-
haldskostnaðar. Framfærsluvísitalan 6. febrúar 1959 lækkaði um 0,7 stig af þess-
um sökum, og var þar með felld niður jafnmikil hækkun hennar 2. janúar 1959
vegna hækkunar þeirrar á vísitölu viðhaldskostnaðar, sem leiddi af hækkun kaup-
greiðsluvísitölu úr 185 stigum í 202 stig frá 1. desember 1958.
Afurðaverð til framleiðenda landbúnaðarvara skyldi samkvæmt ákvæðum lag-
anna lækka í hlutfalli við lækkun þá á lieildarupphæð verðlagsgrundvallar land-
búnaðarvara, sem leiddi af niðurfærslu vinnuliðs lians vegna lækkunar kaupgreiðslu-
vísitölu úr 185 stigum í 175 stig. Vinnuliður verðlagsgrundvallar landbúnaðarvara
fyrir framleiðsluárið 1958—59 var miðaður við kaupgreiðsluvísitölu 185, sem gilti
þegar hann var ákveðinn. Samkvæmt þessu lækkaði afurðaverð til bænda frá 1.
febrúar 1959 sem liér segir: Dilka- og geldfjárkjöt 1. fl. úr kr. 22,20 í kr. 21,34
á kg, mjólk úr kr. 3,92 í kr. 3,79 á lítra, og kartöflur (1. fl.) úr kr. 3,10 í kr. 3,00 á
kg. Samkvæmt fyrirmælum laganna var ákveðinn samsvarandi lœkkun á reikn-
uðum vinnslu- og dreifingarkostnaði afurða, en smásöluálagning á kindakjöt og
kartöflur hélzt óbreytt að krónutölu, þar sem álagning í krónum á þessar vörur
hafði verið lækkuð um 20 % og jafnvel meira, þá er niðurgreiðslur voru auknar
frá ársbyrjun 1959. Hliðstætt því ákvæði laganna, að skiptaverð á fiski til báta-
sjómanna og fiskverð það, sem aflaverðlaun togarasjómanna miðast við, skuli frá
1. maí 1959 breytast samkvæmt kaupgreiðsluvísitölu eftir sömu reglum og gilda
um greiðslu verðlagsuppbótar á laun, er framleiðsluráði landbúnaðarins framvegis
heimilað að hœkka og lœkka afurðaverð til framleiðenda samkvœmt kaupgreiðsluvísi-
tölu á sama hátt. Þó skal breyting kaupgreiðsluvísitölu nema a. m. k. 2 stigum til