Hagtíðindi - 01.04.1984, Blaðsíða 24

88
1984
GREINARGERÐ MEÐ TÖFLU Á BLS. 84, MEÐ TÖLU AÐILA f VERSLUN.
Tafla þessi er unnin úr skrá yfir framteljendur til söluskatts á öllu landinu miðað við október
1983. Á henni eru allir, sem fá sent framta_lseyðublað til söluskatts, en í töflunni eru einvörðungu
þeir, sem reka verslun, þ. e.hafa tákntölu á bilinu 611-629 f atvinnuvegaflokkun Hagstofunnar (sjá
neðst á bls. 84 og 85). Það skal tekið fram, að heildverslanir eru svo að segja undantekningalaust
á söluskattsskrá, þótt þær innheimti ekki söluskatt af vörum seldum f heildsölu, en þær koma á
hana sem handhafar söluskattsskirteinis, sem veitir rétt til að flytja inn eða kaupa innanlands vörur
til endursölu án þess að greiða söluskatt. Einnig ber þeim að telja fram veltu sina og upplýsa, hve
mikið af henni er söluskattsskylt vegna sölu til notenda eða neytenda.
Tölur þær um aðila f verslun^ er hér birtast, verður að nota með varúð, þar sem ýmsir ann-
markar eru á notkun söluskattsskrar sem heimildar f þessu sambandi, auk annars, semnérkemurtil
Matvörur eru undanþegnar söluskatti, en almennar matvöruverslanir munu samt svo að segja
undantekningalaust vera á söluskattsskrá og þvf koma f töfluna, þar sem þær selja jafnframt sölu-
skattsskyldar vörur (t. d. hreinlætisvörur). Og þó að þær selji einvörðungu matvörur, þurfa þær að
hafa söluskattsskírteini til þess að geta keypt tilbúnar umbuðir (svo sem plast- og pappfrspoka) án
þess að greiða söluskatt. Allir, sem hafa fengið út gefið söluskattsskfrteini, eru a söluskattsskrá, og
þvf fylgir skylda til að telja fram vöruveltu. Um hefðbundnar fiskverslanir er það að segja, að þær
selja yfirleitt ekki aðrar vörur en fisk, (sumar þó einnig t. d. kartöflur), og þær þurfa ekki sölu-
skattsskfrteini til umbúðakaupa, ef þær nota aðeins umbúðapappfr, sem er undanþeginn söluskatti.
Eru þær þvf mjög fáar á söluskattsskrá jaðeins 6 á öllu landinu) og stórlega vatntaldar f töflunni,
þótt þeim hafi fækkað mikið á sfðari arum. Brauð- og kökubúðir, sem ekki selja aðrar vörur, inn-
heimta ekki söluskatt, en eru samt væntanlega flestar á söluskattsskrá og þar af leiðandi með ftöfl-
unni.
Til fróðleiks skal upplýst, að söluskattur á matvörum var felldur niður sem hér segir:Á mjólk-
urafurðum, kartöflum og eggjum frá 1/8 1971 (mjólk var frá upphafi (1960) undanþeginsöluslatti),
á nýju grænmeti, nýjum ávöxtum, kaffi, te og kakaó frá 1/5 1975, og á öllum öðrum matvörum
frá 15/9 1978.
Þess gætir talsvert f tölum töflunnar, að aðilar, sem hafa hætt starfsemi, standi áfram á sölu-
skattsskrá, þar eð skattstofur halda áfram að senda þeim framtalseyðublöð, unsþeirhafaskilaðsölu-
skattsskfrteini sfnu eða gefið skriflega yfirlýsingu um, að það sé glatað. Getur orðið langur dráttur
á því, að aðilar geri hreint fyrir sfnum dyrum í þessu efni. Annað, sem einnig leiðir til of hárrar
tölu verslunaraðila f töflunni, er það, að nýstofnuð fyrirtæki eru að jafnaði tekin á söluskattsskrá
þegar eftir skráningu í firma- eða félagaskrá, þótt þau hafi ekki byrjað starfsemi — og einhver
þeirra gera það alarei. Gera má ráð fyrir, að beggja þessara annmarka gæti hvað mest í almennri
heildverslun (nr. 616).
Enn fremur verður að hafa pað f huga, að f verslun — og aðallega falmennriheildverslun— er
talsvert um það, að fyrirtæki seu með slitróttan rekstur. Starfsemi getur legið niðri mánuðum og
jafnvel árum saman, sfðan hafist á ný, og svo aftur lagst f dvala. Hér mun aðallega vera um að
ræða aðila, sem stunda verslun sem aukastarf. Þá má ekki heldur_gleyma þvf, að tiltölulega mörg
fyrirtæki íverslun eru með mjög litla söluveltu, og það jafnvel þott um stöðuganreksturséaðræða.
Fyrirtæki með slitróttan rekstur og með litla söluveltu munu vera tiltölulega flestf almennri heild-
verslun.
Ofan greind atriði verka f þá átt, að aðilar f verslun, og einkum falmennri heildverslun, verði
oftaldir f töflunni. Öfug áhrif hefur það, að_ talsvert skortir a, að fyrirtæki með rekstur f fleiri en
einni grein verslunar komi fram sem slíkir á söluskattskrá, en svo a að vera.efum er aðræða rekstr-
areindir, sem náð hafa vissri stærð og eru aðgreinanlegar.
_Að þvf er varðar aðila, sem eru með fleiri en einn sölustað f sömu^verslunargrein, er ekki tek-
inn í töfluna nema einn sölustaður f hverju sveitarfélagi. Svo var ekki f hliðstæðri töflu um tölu á5-
ila f verslun, sem birt var f októberblaði Hagtíðinda 1973 — þar var hver aðili talinn aðeins^ einu
sinni, _án tillits til fjölda sölustaða. Þetta raskar ekki verulega_samanburði 1973-töflu við þá töflu,
sem nú er birt, en af ýmsum öðrum ástæðum þarf að gæta varúðar við samanburð milli þessara
tveggja skýrslna.__
Hagstofan sá um framfærslu á framteljendaskrá_söluskatts frá þvf að vélvæðins álagningar_ og
innheimtu söluskatts kom til framkvæmda um mitt ár 1970. Fyrirtækiaskrá Hagstofunnar varþá ný-
tekin til starfa (sbr. lög nr. 62/1969), og fékk hver aðili á söluskattsskrá auðkennisnúmer (nafn-
númer) sitt íhinni fyrr nefndu (og þjóðskrámúmer þegar einstaklingur rak fyrirtæki feiginnafni). Þá
var og hver aðili f söluskattsskrá flokkaður til atvinnugreinar samkvæmt atvinnuvegaflokkun Hag-
stofunnar; svo og til forms rekstraraðildar (einstaklingsfyrirtæki, sameignarféla_g, nlutafélag o.s.
frv.); Fra upphafi og til ársloka 1983 sá Hagstofan um framfærslu söluskattsskrar, sem átti sér stað
ársfjórðungslega og fór þannig fram, að skattstofur létu henni f té upplýsingar um nýja __ söluskatts-
aðila og allar aðrar breytingar, er til komu hverju sinni. Á grundvelli þeirra gagna sló Hagstofan
allarbreytingarásöluskattsskráinnávéltækanmiðil.erhúnvar sfðan færð fram eftir hjá Skýrsluvélum
ríkisins og Reykjavíkurborgar. — Skattstofan f Reykjavík sá sjálf um, framfaarslu sinnar skrár, þó fór
Hagstofan yfir gögn um nyja aðila á^skrá, sá þeim fyrir auðkennisnúmeri, athugaði flokkunamúmet
ritun heita o.fl., aður^en innsláttur átti sér stað á Skattstofunni. Sfðan fóru hin véltæku gögn til
lokameðferðar hjá Skýrsluvélum. Við endurskipulagningu söluskattskerfisins frá ársbyrjun 1984 hætti
Hagstofan að annast þetta verkefni, en tilkynningar um nýja aðila á skrá halda áfram að fara um
hennar hendur til nafnnúmergjafar, réttrar ritunar heitis, starfsgreinarflokkunar o.fl.Enn fremur heldir
Hagstofan jífram að hagnýta söluskattsgögn skattstofa f þágu fyrirtækjaskrár. Er hér einkum um að
ræða upplýsingar um breýtt heimilisfóng, um fyrirtæki.sem hafa hætt starfsemi, o.fl.